Olketa Strong Ship Redy for Help
FROM MAN WEA RAET FOR WEKAP! LONG FINLAND
OLKETA sea bird flae thru long kliafala skae. Sun hem hot tumas. Air hem fulap witim smel bilong coffee bean. Then witim saond bilong bigfala banga, olketa satem door bilong tabulo, bell hem krae, and datfala bigfala kago ship wea fulap witim kago hem startim gogo bilong hem. Olketa tekem wanfala lod bilong coffee bean go long Finland, wanfala kantri wea pipol laekem coffee. Bat, samfala week bihaen, long barava cold taem long winter season, datfala ship wea karem coffee pas insaed long deepfala ice long Baltic Sea. Bae olketa hao nao? Olketa no need for wari, help bae kam. Wanfala strong ship hem kam—wanfala icebreaker.
Brekem Ice
Big haf bilong olketa kago long world savve go akros long sea. Planti taem no eni problem kamap. Bat hao nao olketa ship savve kasem harbor taem sea hem kamap ice? Diswan hem hard especially long Baltic Sea, wea hem nomoa pasis bilong planti kantri for kasem open sea. Olsem example, long winter season wea barava cold, ice blokem klosap evri harbor bilong Finland, and ice savve blokem olketa harbor wea stap long north saed, maet sixfala month. Diswan hem lead go long wei wea planti pipol dae.
Long 1867, kaikai wea olketa harvestim long north and central Europe hem no staka. From ice satem evri pasis wea go long Finland go kasem May, olketa mas weitim ice for melt bifor olketa savve sendem go relief supply. Long buk bilong hem, Through Ice and Snow, sea captain Seppo Laurell hem raet olsem: “Long datfala taem samting olsem 110,000 pipol, or winim faev per cent bilong population [bilong Finland], dae finis from hangre.”
Ice savve blokem gogo bilong olketa kago ship long olketa nara ples tu. Long North America, diswan hem problem wea kamap olowe long olketa Great Lakes, long St. Lawrence River, and long saedsea bilong Canada. Hem moa hard for travel long olketa area bilong Arctic and Antarctic insaed winter season. Deep bilong ice hem klosap evritaem tufala go kasem thri meter.
Olketa Firstaem for Trae Brekem Pasis Thru Long Ice
Long taem wea olketa savve iusim sailing ship yet, ice hem wanfala samting wea luk olsem hem hard for winim. Bihaen olketa wakem olketa steamship from iron, diswan hem kamap lelebet moa isi. Sapos datfala kago ship hem strong, hem savve go thru long thinfala ice. Bat, olketa ship hia hard for go thru long ice wea deep, nomata olketa wakem samfala ship extra strong for go insaed ice.
Wei for buildim olketa icebreaker hem kamap ansa for disfala problem. First icebreaker long world hem City Ice Boat I, wea olketa buildim long United States long 1837. Long Europe, olketa buildim Eisbrecher long Hamburg, Germany, long 1871. Gogo olketa lane for savve wanem kaen ship nao hem best wan for brekem ice, and long start bilong olketa year bilong 1900, olketa garem finis samfala main design.a
Olketa Strong Iron Ship
Hao nao hem feel taem wanfala ship hem pas insaed ice? Wanfala man wea waka long ship hem sei: “Ship hem seksek olsem hem garem strongfala fever.” Andanit bilong wanfala icebreaker hem mas strong tumas winim andanit bilong wanfala kago ship. Wanfala man wea waka long wanfala icebreaker hem sei: “Wei for bangam ice hem olsem wei for draevem wanfala kanu go long sandbis.” Samtaem, thick bilong iron wea olketa putim long front bilong icebreaker hem winim 3 centimeter—samtaem hem 5 centimeter long olketa icebreaker wea waka long top and botom part bilong earth—and insaed ship hia hem garem olketa spesol iron for strongim hem, wea olketa wakem fitim ice. Hao strong nao kaen ship olsem? Taem World War II go ahed, wanfala bomb hem kasem icebreaker Tarmo. Wheel rum and olketa cabin olketa distroe, bat botom part bilong ship hem nating garekil.
Sheip bilong botom part long ship hem important tumas long wanfala icebreaker. Planti taem hem isi nomoa for brekem ice bat wei for pushim go ice wea brek finis nao hem savve hard. Front bilong planti icebreaker garem sheip olsem wanfala spoon. Datfala ship brekem ice and then pushim datfala ice go long saed and go andanit. Olketa designim sheip bilong botom part long datfala ship for katem daon wei wea ship and ice banga tugeta. And tu, olketa savve putim stainless steel long body bilong olketa ship or wanfala barava smoothfala epoxy paint wea no isi for aot.
Wanem nao muvim olketa strongfala ship hia? Distaem olketa man no need for hard waka for shovelim coal for ranem engine. Olketa icebreaker distaem ran long diesel-electric, and paoa wea tanem olketa propeller hem klosap semsem witim paoa bilong olketa container ship wea no big tumas. For no warim wei for no garem fuel, samfala iusim olketa nuclear reactor for ranem olketa icebreaker long olketa area long top and botom part bilong earth.
Samfala Spesol Design
Sapos wanfala kanu hem pas long mud, man savve aotem sapos hem seksekem. Datwan hem semsem tu witim olketa icebreaker. Bat for icebreaker, nomata sapos full crew, wea hem 30-fala pipol, ran from wan saed go long narasaed hem bae hard for sekem datfala ship. Olketa garem spesol wei for seksekem datfala ship—olketa mekem wata go and kam midolwan tufala tank wea stap long tufala saed long ship. Samfala taem hem tek 15 second nomoa for olketa sekem datfala ship! For ting abaotem diskaen wei for sekem ship maet mekem man wea nogud long sea barava feel sik. Bat for olketa man wea waka long olketa ship hem samting nating nomoa.
Long end bilong mek-19 century, samwan garem tingting for putim propeller long front bilong ship. Propeller hia pushim go wata, wea katem daon wei wea ship savve bangam ice and pushim go olketa ice wea pisis finis. Distaem, samfala icebreaker garem tufala propeller long bihaen and wanfala or tufala long front. Bat long planti icebreaker, olketa changem propeller long front and putim air-bubbler system. Olketa pipe andanit botom bilong ship pushim aot air go insaed wata anda long ice wea mekem wata for boela and katem daon wei for banga witim ice.
Luk Go Long Future
Hot sun long taem bilong spring season duim samting wea naenfala strong icebreaker bilong Finland fail for duim—hem nao for brekem ice wea satem evriwea raonem olketa harbor, nomata long olketa farawe area long north. Olketa icebreaker go bak long harbor bilong olketa, and crew bae rest firstaem. Olketa ship hia wea kost tumas bae stap nating for samfala month bikos kaen wei wea olketa buildim hem no fit for gogo long sea wea no garem ice.
Bat, distaem, olketa wakem samfala niu kaen ship. Olketa icebreaker hia savve waka olsem icebreaker long winter season, bat long taem wea no eni ice stap olketa bae iusim for olketa leim olketa cable long botom bilong sea, for duim olketa research program, and for waka for fixim olketa bigfala platform for drillim oil long sea. Wanfala kaen ship olsem, wea nem bilong hem Botnica, olketa buildim long 1998 for Finnish Maritime Administration. Hem garem tufala propulsion system insaed wanfala engine compartment wea tan 360 degree mekem hem waka olsem olketa propeller and rudder tu. Diswan mekem ship hia moa isi for draevem. Distaem olketa iusim disfala design for olketa niu passenger ship tu.
From distaem olketa teknik for brekem ice hem kakamap moabeta, idea for mekem wanfala niu kaen kago ship hem kamap. Taem hem go forward, disfala niu ship bae go thru olketa wave long wei wea semsem olsem olketa nara ship. Bat, nara end bilong datfala ship olketa savve iusim for brekem ice. Disfala “ship wea savve go tufala wei” hem bae especially gud for olketa area wea ice stap long top and botom part bilong earth, wea planti taem hem hard for kasem help bilong wanfala icebreaker. Datfala ship wea savve go tufala wei bae savve reverse for kat go thru long ice.
Bat olsem iumi lukim long start bilong disfala article, Finland hem barava need for kasem coffee bilong hem. Datfala icebreaker wea iumi storyim firstaem hem brek thru go long ice and kasem datfala ship wea karem coffee and hem go ahed for pullim hem go bak. Kapten bilong icebreaker hem standap saed long railing long ship. Then hem tan for go insaed wheel rum. Hem kasem taem for hem drinkim hot coffee bilong hem.
[Footnote]
a Olketa icebreaker garem olketa difren size and wei for buildim, wea depend long wea nao bae olketa iusim—long olketa harbor, long open sea, or long olketa ice area long top and botom part long earth. Disfala article hem story raonem nomoa olketa icebreaker bilong open sea.
[Piksa long page 19]
Datfala icebreaker “Otso” mekem pasis
[Credit Line]
Finnish Maritime Administration
[Piksa long page 19]
Winter steamer wea pas long ice—long samting olsem 1890
[Credit Line]
Museovirasto
[Piksa long page 20]
“Taymyr” wea nuclear-paoa nao ranem
[Credit Line]
Kværner Masa-Yards
[Piksa long page 20]
Olketa savve iusim samfala icebreaker for putim olketa cable and pipe andanit long sea tu
[Credit Line]
Finnish Maritime Administration
[Piksa long page 20]
“Botnica”
[Credit Line]
Finnish Maritime Administration