Jehovah Protectim Olketa Long Olketa Maunten
WANFALA woman go aotsaed long haos bilong hem long early morning and hem lukim wanfala pasol front long door. Hem tekem datwan and lukluk raon bat hem no lukim eniwan. Masbi eniwan nao kam lusim datwan long naet. Hem openem lelebet and luk insaed. Then hem kwiktaem go bak insaed haos and satem door! Insaed long datfala pasol hem olketa Bible pablikeson wea gavman tambuim. Hem holem klosap long heart bilong hem and prea long Jehovah for sei thankiu for datfala nambawan spiritual kaikai wea hem kasem.
Kaen samting olsem hem happen staka taem long Germany long olketa year bilong 1930. Taem olketa Nazi start for rulim Germany long 1933, olketa tambuim waka bilong Olketa Jehovah’s Witness long klosap full kantri. Richard Rudolph,a wea distaem hem winim 100 year, hem sei: “Mifala sure disfala tambu bae nating stopem waka for preach abaotem Jehovah and nem bilong hem.” Hem sei tu: “Mifala needim olketa Bible pablikeson for studyim and duim ministry bilong mifala. Bat hem no isi for kasem olketa buk hia bikos long datfala tambu. Mifala no sure hao nao waka bilong Jehovah bae gohed.” No longtaem bihaen, Richard join insaed wanfala spesol waka for helpem olketa brata kasem wanem olketa needim. Jehovah protectim olketa wea duim disfala waka long olketa maunten.—Judg. 9:36.
IUSIM ROAD WEA OLKETA CRIMINAL FOLLOWIM
Sapos man followim go ap Elbe River (or Labe) gogo bae hem kasem Giant Mountains (Krkonoše), wea distaem hem long border bilong Czech Republic and Poland. Hae bilong olketa maunten hia hem 1,600 meter nomoa. Nomata olsem, snow wea hae kasem thri meter savve kavarem olketa maunten hia for sixfala month evri year. Olketa wea no luksavve hao weather savve change kwiktaem maet kasem problem taem seknomoa cloud hem kavarem olketa maunten hia.
Giant Mountains hem olsem natural border wea samfala taem long history hem divaedem olketa province, kingdom, and kantri. Diswan hem depend long hu nao rulim olketa ples hia long olketa difren taem. Hem no isi for gavman kontrolem datfala border, so long bifor olketa criminal iusim road long olketa maunten hia for tekem olketa samting from wanfala kantri go long narawan. From 1933 go kasem 1936, taem Giant Mountains hem border bilong Czechoslovakia and Germany, olketa Witness wea no fraet start for iusim road wea olketa criminal followim bifor. Why nao olketa duim datwan? For tekem go olketa Bible pablikeson. Richard wea hem young long datfala taem hem wanfala long olketa Witness wea duim datfala waka.
OLKETA WAKABAOT WEA DANGER
Richard hem sei: “Long olketa weekend, mifala olketa brata divaed long olketa smol grup and wakabaot go long olketa maunten. Mifala werem kaleko for wakabaot long bush and wakabaot from Germany for thrifala hour for katkros long olketa maunten go kasem Špindlerův Mlýn.” Diswan hem wanfala resort long Czechoslovakia wea hem samting olsem 16.5 kilometer long narasaed long olketa maunten hia. Long datfala taem, staka pipol from Germany nao stap long datfala area. Wanfala farmer willing for helpem olketa brata. Hem garem wagon wea horse pullim wea hem savve iusim for tekem olketa tourist. Olketa brata long Prague sendem olketa case literature long train go long wanfala taon wea klosap long farm bilong hem. Then datfala farmer iusim wagon bilong hem for pikim olketa case literature and haedem long ples for keepim kaikai bilong animal long farm bilong hem. Then hem weitim olketa wea bae kam for tekem olketa pablikeson hia go long Germany.
Richard hem sei moa: “Taem mifala kasem datfala farm, mifala fulimap olketa pablikeson long olketa strongfala basket wea mifala tekem kam. Mifala evriwan karem samting olsem 50 kilo.” Olketa wakabaot start taem sun hem go daon and kasem bak haos bifor sun hem kamap mekem no eniwan lukim olketa. Ernst Wiesner, wea hem circuit overseer long Germany long datfala taem, storyim samfala nara samting wea olketa duim. Hem sei: “Tufala brata nao go firstaem and sapos tufala meetim eniwan, tufala kwiktaem iusim torchlaet for signal go long olketa brata wea wakabaot samting olsem 100 meter bihaen. Then olketa brata hia wea karem olketa hevi basket haed bihaen long olketa tree. Taem tufala brata kam bak, tufala talem wanfala secret toktok mekem olketa narawan savve hem sef for kamaot. Olketa savve changem disfala secret toktok evri week.” Bat hem no olketa police bilong Germany wea werem blue uniform nomoa olketa mas keakea long hem.
Richard hem sei: “Wanfala evening mi waka leit so mi go bihaenem olketa brata wea go for Czecho-slovakia. Hem dark and olketa cloud kavarem olketa maunten. Mi lus long bush for staka hour and body bilong mi seksek bikos mi wakabaot long rain wea barava cold. Staka pipol wea lus olsem olketa dae. Taem olketa nara brata kakam bak long early morning nomoa mi meetim olketa long road.”
For samting olsem thrifala year, evri week datfala smol sekson bilong olketa brata wea no fraet wakabaot go long narasaed long olketa maunten. Long cold season, olketa iusim samting for ski long ice for karem spesol kago bilong olketa. Samfala taem, maet samting olsem 20-fala brata wakabaot go long narasaed long border long daytaem nomoa. Samfala sista go witim olketa tu mekem pipol tingse olketa go wakabaot nomoa. Samfala sista hia savve go firstaem long evriwan and taem olketa lukim eniwan kam olketa torowem ap hat bilong olketa for warnim olketa wea kam bihaen.
Wanem nao happen taem olketa kam bak? Olketa brata garem arrangement for kwiktaem givimaot olketa pablikeson hia. Hao nao olketa duim datwan? Olketa pasolem olketa pablikeson hia for luk olsem carton soap and tekem go long train station long Hirschberg. Olketa sendem go olketa pasol hia long olketa difren ples long Germany, then olketa brata and sista faendem eni wei for givim long olketa nara brata and sista olsem iumi storyim long start bilong disfala article. Staka pipol nao insaed long disfala waka, so sapos police faendaot abaotem diswan, maet hem savve affectim evriwan. Wanday, wanfala samting wea olketa no expectim nao hem happen.
Long 1936, police faendem wanfala literature depot klosap long Berlin. Olketa faendem thrifala pasol wea kam from Hirschberg bat olketa no savve hu nao sendem kam. Olketa police studyim gud handraeting long olketa pasol hia, gogo olketa luksavve long brata wea sendem kam and kasholem hem nao. Hem wanfala long olketa wea organizem disfala waka. No longtaem bihaen, olketa arrestim Richard Rudolph and nara brata tu. Bikos olketa brata hia no talem nem bilong olketa nara brata, olketa nara brata free for gohed duim disfala waka nomata hem danger winim bifor.
SAMTING IUMI LANEM
Disfala waka for go long narasaed long Giant Mountains for tekem kam olketa pablikeson hem wanfala main wei wea olketa Witness long Germany kasem olketa Bible pablikeson. Bat datwan hem no only wei olketa brata long Germany kasem olketa pablikeson. Olketa nara road for akrosim border for go long Germany stap tu go kasem 1939 taem army bilong Germany tekovarem Czechoslovakia. Long olketa nara kantri wea garem border witim Germany tu, olsem France, Netherlands, and Switzerland, olketa Witness long Germany and olketa nara kantri hia putim laef bilong olketa long danger mekem olketa brata savve kasem spiritual kaikai.
Distaem klosap iumi evriwan savve kasem olketa Bible pablikeson wea iumi needim and samfala savve daonlodim from Internet tu. Nomata iu kasem wanfala niu pablikeson long Kingdom Hall or daonlodim from jw.org Web site, hem gud for tingim waka wea olketa brata duim mekem iu fit for kasem diswan. Nomata olketa brata and sista no akrosim olketa maunten wea garem snow long midolnaet, olketa willing for waka hard mekem iu kasem wanem iu needim.
a Long datfala taem Richard hem long Hirschberg Kongregeson long Silesia. Distaem nem bilong datfala taon Hirschberg hem Jelenia Góra long south west Poland.