Waswe, Iu Savve Finis?
Hao nao olketa Jew lo bifor luksavve lo taem wea olketa year and month start?
OLKETA Jew wea stap lo Promis Land, year blo olketa hem start taem olketa houm and plantim garden blo olketa. Datfala year hem start lo samting olsem September or October lo kalenda blo iumi.
Olketa wakemaot haomas day insaed lo wanfala month followim cycle blo moon, wea hem samting olsem 29 or 30 day. Bat olketa wakemaot hao long nao wanfala year followim cycle blo sun. Year wea followim cycle blo sun hem long winim year wea followim cycle blo moon. So olketa need for faendem wei for tufala year hia for semsem saed lo olketa day. Samfala taem olketa addim olketa extra day or extra month lo datfala year wea followim cycle blo moon. From olketa duim olsem, kalenda blo olketa hem followim taem for plantim and harvestim garden blo olketa.
Lo taem blo Moses, God talem olketa Israelite hao olketa festival blo olketa Jew bae start lo month blo Nisan (Abib), wea lo kalenda blo iumi hem March or April. (Eksodas 12:2; 13:4) Wanfala festival wea happen lo month blo Nisan hem join witim barley harvest.—Eksodas 23:15, 16.
Emil Schürer, wanfala savveman hem sei: “Olketa garem rul for hao bae olketa disaedem sapos olketa bae addim wanfala month insaed wanfala year. Olketa Jew mas celebratem Pasova lo Nisan 14 taem hem full moon. So Nisan 14 mas kamap bihaen lo datfala day lo spring season wea day and naet blo hem long semsem. . . . Sapos olketa luksavve Nisan 14 bae kamap bifor datfala day, bae olketa addim [mek-13] month bifor month blo Nisan.”
Olketa Jehovah’s Witness followim datfala rul taem olketa wakemaot stretfala date for celebratem Evening Kaikai blo Lord. Lo kalenda blo olketa Jew, datfala date hem Nisan 14 and hem kamap lo samting olsem March or April lo kalenda blo iumi. Olketa kongregeson kasem information abaotem datfala date bifor Memorial kamap.a
Bat hao nao olketa Jew bae savve lo wat taem nao wanfala month hem finis and niu month bae start? Distaem iumi savve chekim date lo wanfala kalenda or lo electronic device blo iumi. Bat lo datfala taem olketa no garem kalenda.
Lo taem blo Noah, evri month hem garem 30-fala day. (Jenesis 7:11, 24; 8:3, 4) Bat gogo, olketa Jew changem datwan. Lo kalenda blo olketa Jew, wanfala month hem start taem olketa lukim niu moon. Then bae hem 29 or 30 day bifor nara month hem start.
Wantaem, David and Jonathan story abaotem start blo wanfala niu month. Olketa sei: “Tumoro, hemi Fist blong Niumun.” (Fas Samuel 20:5, 18) So luk olsem lo mek-11 century B.C.E, olketa start for wakemaot wat taem lo year each month bae start. Bat wat nao helpem olketa Jew for luksavve lo taem wea niu month hem start? Bae iumi storyim samfala information wea stap insaed lo Mishnah (buk wea storyim law and culture blo olketa Jew). Hem sei bihaen olketa Jew kamap free from Babylon, olketa lo Sanhedrin (Hae Kot blo Olketa Jew) savve disaedem wat taem nao niu month bae start. Lo mek-30 day blo sevenfala month wea olketa Jew celebratem olketa festival, olketa bigman blo hae kot bae meet lo early morning for disaedem datwan. Hao nao olketa disaedem datwan?
Sanhedrin markem olketa watchman for go antap lo olketa hill raonem Jerusalem for lukluk for eni saen blo niu moon. Taem olketa lukim niu moon olketa bae kwiktaem talem Sanhedrin. Taem olketa lo Sanhedrin garem inaf pruv abaotem datwan, bae olketa announcem wanfala niu month hem start. Bat hao sapos hem cloud tumas and olketa watchman no lukim niu moon? Bae olketa lo Sanhedrin sei month wea olketa insaed bae hem 30 day, and then niu month bae start lo next day.
Datfala Mishnah sei taem Sanhedrin disaedem day wea niu month bae start, olketa mekem fire antap lo Maunt Olive Tree, wea hem klosap lo Jerusalem. And tu, olketa narawan bae mekem olketa fire antap olketa nara hill lo Israel. Gogo, olketa savve sendem olketa messenger for talemaot date blo niu month. Olketa samting hia mekem olketa Jew lo Jerusalem, and evriwea lo Israel for savve wat day bae niu month hem start. Datwan mekem olketa Jew for celebratem olketa festival lo semtaem.
Chart wea stap lo daon savve helpem iumi for minim hao olketa month, festival, and season blo olketa Jew join tugeta.
a Lukim The Watchtower blo February 15, 1990, page 15, and “Questions From Readers” lo The Watchtower blo June 15, 1977.