Talem Tru Samting Long Narawan
“From iufala lusim disfala wei for laea, iufala evriwan mas talem tru samting long narawan.”—EPH. 4:25.
1, 2. Wanem nao tingting bilong staka pipol abaotem wei for talem tru samting?
LONG staka year wea go pas, pipol garem difren tingting abaotem wei for talem tru samting. Long olketa year midolwan 500 and 600 B.C.E., wanfala Greek man wea raetem poem, Alcaeus, hem sei: “Wine savve talem tru samting.” Datfala toktok showimaot hao man bae talem tru samting nomoa taem hem drunk. Bigman bilong Judea, Pontius Pilate garem rong tingting tu abaotem diswan taem hem tok olsem long Jesus: “Wanem nao tru samting?” Long tingting bilong Pilate, man bae duim gud samting nomoa from hem laek kasem samting for hemseleva.—John 18:38.
2 Pipol distaem tu garem difren tingting abaotem wei for talem tru samting. Samfala pipol no barava talem tru samting. Samfala savve talem tru samting nomoa from olketa laek kasem gud samting or sapos no eni nogud samting bae kasem olketa. Samfala moa talem tru samting for kwiktaem stretem problem. Disfala buk The Importance of Lying sei hao nomata pipol luksavve hem stret for man honest, man bae no kasem gud samting from datwan for olowe.
3. Why nao Jesus showimaot nambawan wei for iumi followim?
3 Tingting bilong olketa disaepol bilong Christ hem barava difren! Jesus tu no garem sem tingting olsem pipol long world abaotem wei for talem tru samting. Evritaem hem talem tru samting. Olketa enemy bilong hem tu luksavve long diswan and olketa sei: “Teacher, mifala savve iu man for talem tru samting and iu barava teachim wei bilong God.” (Matt. 22:16) Olketa tru Christian distaem tu followim wei bilong Jesus. Olketa talem tru samting evritaem. Olketa garem sem tingting olsem wanem aposol Paul talem long olketa Christian: “From iufala lusim disfala wei for laea, iufala evriwan mas talem tru samting long narawan.” (Eph. 4:25) Distaem bae iumi storyim thrifala samting wea iumi savve lanem from toktok bilong Paul. First wan, iumi mas talem tru samting long hu? Mek-tu, wanem nao hem minim for talem tru samting? And mek-thri, wanem nao iumi savve duim for followim toktok bilong Paul long laef bilong iumi?
Iumi Mas Talem Tru Samting Long Hu?
4. Olketa bigman bilong Jew religion ting hao long nara pipol? Wanem nao Jesus duim wea showimaot hem garem sem tingting olsem Jehovah abaotem pipol?
4 Long first century, samfala bigman bilong Jew religion talem hao olketa Jew mas kaen long nara Jew or fren bilong olketa nomoa. Bat Jesus barava followim wei bilong Dadi bilong hem and garem sem tingting olsem hem. (John 14:9) Big samting wea hem duim nao, hem showimaot long olketa disaepol bilong hem hao God no saedem wanfala tribe or kantri nomoa. (John 4:5-26) Jehovah mekem aposol Peter tu savve long diswan. Peter hem sei: “God no saedem eniwan. Sapos eniwan hem fraet long God and hem duim wanem hem stret, bae God hapi long hem nomata wanem kantri nao hem kam from.” (Acts 10:28, 34, 35) Dastawe iumi mas lovem evri man, nomata olketa wea againstim iumi tu.—Matt. 5:43-45.
5. Wanem nao hem minim for talem tru samting long narawan?
5 Bat taem Paul sei iumi mas talem tru samting long narawan, wanem nao hem minim? Iumi mas talem tru samting nomoa and no laea. Olketa tru Christian no changem story for mekem narawan bilivim difren samting. Olketa “heitim wanem hem rabis and hol strong long wanem hem gud.” (Rom. 12:9) ‘God evritaem talem tru samting,’ dastawe iumi mas honest long wanem iumi talem and duim. (Ps. 15:1, 2; 31:5) Nomata sapos wanfala samting happen wea mekem iumi shame long hem, iumi savve stretem datwan and no laea sapos iumi tingting gud firstaem bifor iumi talem eni samting.—Readim Colossians 3:9, 10.
6, 7. (a) Waswe, iumi mas talem evri samting abaotem iumiseleva long man sapos hem askem? Minim kam. (b) Hu nao iumi fit for trustim and talem full story long olketa?
6 So taem samwan askem iumi wanfala samting, waswe, iumi mas talem evri samting nao? Maet nomoa. Taem Jesus stap long earth, hem showimaot iumi no need for talem evri samting long samfala pipol. Taem olketa bigman bilong religion askem Jesus hu nao givim paoa long hem for duim olketa mirakol, Jesus hem sei: “Mi laek askem wanfala kwestin long iufala. Sapos iufala talem ansa for datwan bae mi ansarem kwestin bilong iufala abaotem hu nao givim mi paoa for duim olketa samting hia.” Taem olketa man wea teachim law and olketa bigman les for ansarem hem, Jesus hem sei: “Sapos olsem, mi bae no talem iufala hu nao givim paoa long mi for duim olketa samting hia.” (Mark 11:27-33) Hem savve hem no need for ansarem kwestin bilong olketa bikos olketa savve laea and no garem faith. (Matt. 12:10-13; 23:27, 28) Pipol bilong Jehovah distaem duim sem samting olsem Jesus tu. Olketa mas keakea long olketa apostate and olketa rabis man wea laea mekem olketa seleva savve kasem gud samting.—Matt. 10:16; Eph. 4:14.
7 Samting wea Paul talem tu showimaot maet iumi no need for talem full story long samfala pipol wea no fit for savve long datwan. Hem sei “olketa wea gossip and poke-nose long samting wea nara pipol duim” olketa “story abaotem samting wea olketa shud no storyim.” (1 Tim. 5:13) Tru tumas, man bae no laek talem evri samting abaotem hemseleva long pipol wea poke-nose and pipol wea storyim olobaot samting wea hem talem long olketa. Hem barava gud for followim disfala toktok wea Paul talem: “Stap kwaet nomoa and no poke-nose long wanem nara pipol duim.” (1 Thess. 4:11) Bat maet samfala taem olketa elder askem iumi samfala samting abaotem iumiseleva mekem olketa savve duim waka bilong olketa for lukaftarem iumi. Long taem olsem, olketa elder barava tinghae long iumi sapos iumi talem tru samting.—1 Pet. 5:2.
Evriwan Long Famili Mas Talem Tru Samting
8. Taem evriwan long famili talem tru samting, hao nao datwan helpem famili fren gud?
8 Olketa long famili bilong iumi nao iumi savve barava lovem. Dastawe hem important tumas for iumi talem tru samting long narawan long famili. Sapos iumi no fraet for talemaot tingting bilong iumi, iumi honest, and iumi kaen taem iumi story, bae iumi no garem staka problem insaed famili. Tingim diswan. Taem iumi mistek long wanfala samting, waswe, iumi savve talem datwan long hasband or waef bilong iumi, olketa pikinini, or narawan long famili? Sapos iumi barava tok sorre, diswan bae mekem evriwan long famili stap gud tugeta.—Readim 1 Peter 3:8-10.
9. Taem iumi talem tru samting long narawan, why nao hem no stret for iumi tok stret tumas long hem?
9 Taem iumi talem tru samting long narawan, hem no minim iumi mas tok stret long hem. Sapos iumi tok stret tumas, pipol bae no tinghae long wanem iumi talem. Paul hem sei: “Iufala mas lusim evri wei for feel nogud long narawan and for kros long eniwan and singaot nogud and for tok spoelem narawan, and iufala mas lusim evri nogud wei tu. Bat iufala mas kaen long narawan and tingim feeling bilong pipol, and forgivim olketa olsem God tu hem forgivim iufala bikos long Christ.” (Eph. 4:31, 32) Taem iumi story long kaenfala wei, pipol bae tinghae long wanem iumi talem and datwan showimaot iumi respectim olketa tu.—Matt. 23:12.
Evriwan Long Kongregeson Mas Talem Tru Samting
10. Wanem nao olketa elder savve lanem from wei wea Jesus talem tru samting long narawan?
10 Taem Jesus story long olketa disaepol bilong hem, hem story long wei wea hem isi for olketa minim. Taem hem givim kaonsel hem tok long kaenfala wei, nomata olsem, hem barava talem tru samting nomata samfala no hapi long wanem hem talem. (John 15:9-12) Tingim diswan. Taem olketa aposol raoa olowe abaotem hu long olketa nao hem important, Jesus tok stret long olketa bat hem patient witim olketa tu. Hem helpem olketa for luksavve olketa mas hambol. (Mark 9:33-37; Luke 9:46-48; 22:24-27; John 13:14) Olketa elder strong for duim stret samting tu distaem, nomata olsem, olketa no bossim pipol bilong God. (Mark 10:42-44) Olketa followim wei bilong Christ for “kaen long narawan” and “tingim feeling” bilong olketa wea olketa lukaftarem.
11. From iumi lovem olketa brata bilong iumi, bae iumi story hao long olketa?
11 Taem iumi story long olketa brata bilong iumi, iumi savve tok stret and talemaot tingting bilong iumi long wei wea hem bae no mekem olketa feel nogud. Tru tumas, taem iumi story, tongue bilong iumi mas no olsem “wanfala sharp reza.” Iumi mas no talemaot toktok for spoelem or daonem narawan. (Ps. 52:2; Prov. 12:18) From iumi lovem olketa brata bilong iumi, iumi bae “no talem nogud samting and no laea.” (Ps. 34:13) Sapos olsem, iumi showimaot iumi respectim God and iumi laekem evriwan long kongregeson for gohed garem sem tingting.
12. Long wanem taem nao hem fitim for wanfala judicial komiti story long man wea laea? Minim kam.
12 Olketa elder waka hard for protectim kongregeson from pipol wea laea for barava spoelem narawan. (Readim James 3:14-16.) Pipol wea laea olsem duim datwan for mekem man barava feel nogud or kasem hard taem. Diskaen wei for laea hem no minim man laea abaotem olketa smol samting nomoa or talem olketa toktok wea no mas tru or extram tru samting wea happen. Hem tru, iumi savve hem no stret for man laea, bat datwan no minim wanfala judicial komiti (thrifala elder) mas story long man wea laea. Dastawe olketa elder mas garem gudfala tingting taem olketa trae for faendaot sapos man wea laea hem wei bilong hem for laea olowe and hem duim datwan for barava spoelem narawan. Sapos olketa elder luksavve man hem laea olsem, judicial komiti nao mas story long hem. Sapos man no laea olsem, maet hem fitim nomoa for olketa elder givim kaonsel from Bible long hem.
Honest Long Waka Bilong Iu
13, 14. (a) Wanem nao samfala pipol duim wea showimaot olketa no honest long ples wea olketa waka? (b) Wanem gud samting nao savve happen taem man honest and talem tru samting long ples wea hem waka?
13 Staka pipol distaem no honest, dastawe maet hem no isi for iumi honest long boss bilong iumi. Samfala man laea taem olketa trae for kasem waka. Maet samfala laea abaotem savve wea olketa garem for duim datfala waka or wanem education nao olketa kasem. Maet olketa laea olsem bikos olketa laek kasem gudfala waka or waka wea olketa bae tekem big pei. Nomata company stopem, staka wakaman duim olketa nara samting wea no fitim olketa for duim long taem bilong waka. Maet olketa readim samfala samting wea no abaotem waka bilong olketa, iusim telephone for ringim wantok or fren, sendem e-mail, or lukluk long Internet.
14 Olketa tru Christian savve olketa mas honest and talem tru samting evritaem. (Readim Proverbs 6:16-19.) Paul hem sei: “Mifala laek for honest long evri samting wea mifala duim.” (Heb. 13:18) Dastawe olketa Christian mas waka hard evriday for kasem full pei bilong olketa. (Eph. 6:5-8) Taem iumi waka hard, datwan savve mekem pipol praisem Dadi bilong iumi long heven tu. (1 Pet. 2:12) Tingim Roberto wea stap long Spain. Boss bilong Roberto praisem hem bikos hem honest and hem savve waka gud. From Roberto garem gudfala wei, company askem samfala Witness moa for waka for olketa. Olketa Witness hia tu barava waka gud. Gogo Roberto helpem 23 brata and 8-fala Bible study for kasem waka long company wea hem waka long hem!
15. Wanem nao Christian wea ranem bisnis mas duim wea showimaot hem honest?
15 Sapos iumi ranem bisnis, waswe, iumi honest long evri samting wea iumi duim or waswe, samfala taem iumi no talem tru samting long narawan? Wanfala Christian wea ranem bisnis mas no laea abaotem samting wea hem salem or duim for mekem hem kasem selen kwiktaem. Hem mas no givim selen for switim nara man or acceptim selen for duim samting wea no stret tu. Samting wea iumi laekem pipol for duim long iumi, sem samting nao iumi mas duim long olketa.—Prov. 11:1; Luke 6:31.
Talem Tru Samting Long Gavman
16. Wanem nao olketa Christian mas givim go bak long (a) gavman? (b) Jehovah?
16 Jesus hem sei: “Givim go bak long King samting wea hem bilong King, and givim go bak long God samting wea hem bilong God.” (Matt. 22:21) Wanem kaen “samting” nao iumi mas givim go bak long King, wea minim gavman? Taem Jesus tok olsem, hem story abaotem tax. So sapos iumi laekem God and olketa man for savve iumi honest, iumi mas obeyim olketa law bilong kantri olsem olketa law for peim tax. (Rom. 13:5, 6) Nomata olsem, iumi luksavve Jehovah nao trufala God wea fit for rul and iumi mas lovem hem long full heart, soul, strong, and evri savve bilong iumi. (Mark 12:30; Rev. 4:11) Dastawe iumi mas obeyim Jehovah God long evri samting.—Readim Psalm 86:11, 12.
17. Wanem nao iumi mas tingim taem iumi laek kasem help from gavman?
17 Long staka kantri, gavman savve givim selen or duim samting for helpem pipol wea garem need. Olketa Christian savve kasem help hia sapos olketa fit for kasem. Bat iumi mas no laea long gavman for kasem kaen help olsem.
Gud Samting Iumi Kasem Taem Iumi Talem Tru Samting
18-20. Wanem nao olketa gud samting wea iumi kasem taem iumi talem tru samting?
18 Iumi kasem staka gud samting taem iumi talem tru samting. Iumi bae garem gudfala tingting and no wari. (Prov. 14:30; Phil. 4:6, 7) God barava tinghae long man wea honest and no eni samting spoelem tingting bilong hem. Nara samting tu, taem iumi honest long evri samting wea iumi duim, iumi bae no need for feel guilty long eni samting.—1 Tim. 5:24.
19 Tingim nara gud samting wea iu kasem. Paul hem sei: “Long evri samting wea mifala duim, mifala showimaot mifala nao olketa wakaman bilong God. . . . Mifala talemaot tru samting.” (2 Cor. 6:4, 7) Hem nao samting wea wanfala Witness wea stap long Britain hem duim. Taem hem laek salem car bilong hem, hem honest long man wea laek peim. Hem talem hem abaotem olketa gud samting long car and nogud samting tu. Bihaen datfala man tekem car for testim lelebet, hem askem datfala brata sapos hem wanfala Jehovah’s Witness. Wanem nao mekem hem ask olsem? Man hia lukim hao brata hia hem honest and lukluk bilong hem klin tu. Tufala story gogo brata hem preach long hem nao.
20 Waswe, pipol praisem God from olketa lukim iumi tu honest evritaem? Paul hem sei: “Mifala lusim wei for duim olketa samting wea no honest wea mekem mifala shame, and mifala no duim eni samting for trikim narawan.” (2 Cor. 4:2) Dastawe iumi mas trae hard for talem tru samting long narawan. Taem iumi duim olsem, iumi bae mekhae long Dadi bilong iumi long heven and pipol bilong hem.
Wanem Nao Ansa Bilong Iu?
• Iumi mas talem tru samting long hu?
• Wanem nao hem minim for talem tru samting long narawan?
• Taem iumi talem tru samting, long wanem wei nao datwan mekhae long God?
• Wanem nao olketa gud samting wea iumi kasem taem iumi talem tru samting?
[Piksa long page 17]
Nomata iu duim smol mistek, waswe, iu talemaot long famili?
[Piksa long page 18]
Waswe, iu talem tru samting taem iu trae for kasem waka?
[Piksa long page 19]