10 Określenia „Stary Testament” i „Nowy Testament”

(2 Koryntian 3:14 — gr. ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῆς παλαιᾶς διαθήκης [epí tei anagnòsei tes palaiás diatékes]; łac. in lectione veteris testamenti)

1599 „w czytaniu starego Testamentu” przekład Jakuba Wujka.

1632 „w czytaniu starego testamentu” Biblia gdańska.

1965 „gdy czytają Stare Przymierze” Biblia Tysiąclecia.

1975 „przy czytaniu starego przymierza” Biblia warszawska.

„Stary Testament” to powszechnie znana dziś nazwa tej części Pisma Świętego, którą spisano w językach hebrajskim i aramejskim. Nazwę tę zaczerpnięto z 2 Koryntian 3:14 według łacińskiej Wulgaty; wyrażenie to występuje też w dawniejszych tłumaczeniach polskich, na przykład Jakuba Wujka oraz w Biblii gdańskiej. Chrześcijańskie Pisma Greckie zwykle nazywa się „Nowym Testamentem”. Należy jednak podkreślić, że zarówno w 2 Koryntian 3:14, jak i w 32 innych miejscach tekstu greckiego słowo diatékes znaczy „przymierze”.

Na temat znaczenia łacińskiego słowa testamentum (w dopełniaczu: testamenti) Edwin Hatch pisze w swym dziele pt. Essays in Biblical Greek (Oksford 1889, s. 48), że „wskutek nieznajomości filologii późniejszej i ludowej łaciny uważano dawniej, iż ‚testamentum’, które we wczesnych przekładach łacińskich oraz w Wulgacie jest odpowiednikiem słowa [diatéke], oznaczało ‚testament’, ‚ostatnią wolę’, choć w rzeczywistości oznaczało również, jeśli nie wyłącznie, ‚przymierze’”. Podobnie wypowiedział się W. F. Moulton: „W starołacińskim tłumaczeniu Pisma Świętego słowo testamentum było powszechnie stosowanym odpowiednikiem wyrazu [diatéke]. Jednakże bardzo często pojawia się ono w kontekstach, w których nie sposób przyjąć, iż chodzi o ostatnią wolę (na przykład jest nie do pomyślenia, by Psalmista chciał powiedzieć w Ps. lxxxiii 5, że wrogowie Boga ‛sporządzili przeciw Niemu testament’), toteż widać wyraźnie, że łacińskie testamentum miało szersze znaczenie, odpowiadające rozległemu zakresowi stosowania wspomnianego słowa greckiego” (A Bible Commentary for English Readers by Various Writers, wyd. Charles Ellicott, Nowy Jork, tom VIII, s. 309).

Z powyższych informacji wynika, że określenie „stary testament”, użyte przez niektórych tłumaczy w 2 Koryntian 3:14, jest niewłaściwe. W wielu współczesnych przekładach występuje poprawne wyrażenie „stare przymierze”. Apostoł Paweł nie mówi tu o całych Pismach Hebrajskich i Aramejskich. Nie sugeruje też, jakoby natchnione pisma chrześcijańskie były „nowym testamentem (przymierzem)”. Nawiązuje do starego przymierza Prawa, które Mojżesz utrwalił w Pięcioksięgu i które stanowi tylko fragment Pism przedchrześcijańskich. Dlatego w następnym wersecie Paweł pisze: „ilekroć się czyta Mojżesza”.

Nie ma zatem dostatecznego powodu, by Pisma Hebrajskie i Aramejskie nazywać „Starym Testamentem”, a Chrześcijańskie Pisma Greckie — „Nowym Testamentem”. Sam Jezus Chrystus nazywał zbiór świętych pism po prostu „Pismami” (Mateusza 21:42; Marka 14:49; Jana 5:39). Apostoł Paweł użył określeń „Pisma”, „święte Pisma” i „święte pisma” (Rzymian 1:2; 15:4; 2 Tymoteusza 3:15). Zgodnie z natchnioną wypowiedzią zanotowaną w Rzymian 1:2 Przekład Nowego Świata zawiera w swym tytule wyrażenie „Pismo Święte”.