KSIĘGA AMOSA
1 Słowa Amosa*, jednego z hodowców owiec z Tekoi+, przekazane mu w wizji dotyczącej Izraela za panowania judzkiego króla Uzzjasza+ i izraelskiego króla Jeroboama+, syna Joasza+, dwa lata przed trzęsieniem ziemi+. 2 Przemówił on:
„Jehowa zaryczy z Syjonu jak lew,
donośnym głosem zawoła z Jerozolimy
i pastwiska okryją się żałobą,
szczyt Karmelu wyschnie”+.
3 „Oto co mówi Jehowa:
‚„Ponieważ Damaszek raz po raz się buntował*,
ponieważ jego mieszkańcy młócili Gilead żelaznymi saniami młockarskimi, nie odstąpię od tego, co postanowiłem+.
5 Połamię zasuwy w bramach Damaszku+.
Zniszczę mieszkańców Bikat-Awen
i władcę* Bet-Eden.
Lud Syrii będzie musiał iść na wygnanie do Kir”+. Tak powiedział Jehowa’.
6 Oto co mówi Jehowa:
‚„Ponieważ Gaza raz po raz się buntowała+,
ponieważ jej mieszkańcy wydali Edomowi wszystkich swoich jeńców+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
9 Oto co mówi Jehowa:
‚Ponieważ Tyr raz po raz się buntował+,
ponieważ jego mieszkańcy wydali Edomowi wszystkich swoich jeńców,
ponieważ nie pamiętali o przymierzu braci+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
11 Oto co mówi Jehowa:
‚Ponieważ Edom raz po raz się buntował+,
ponieważ ścigał swojego brata mieczem+
i nie chciał okazać mu miłosierdzia,
ponieważ w niepohamowanym gniewie rozszarpuje swoje ofiary
i jego furii nie ma końca+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
13 Oto co mówi Jehowa:
‚„Ponieważ Ammonici raz po raz się buntowali+,
ponieważ w Gileadzie rozpruwali brzuchy ciężarnych, żeby poszerzyć swoje terytorium+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
W dniu bitwy rozlegnie się okrzyk wojenny,
w dniu nawałnicy będzie szalał wicher.
15 A król razem z książętami pójdzie na wygnanie”+. Tak powiedział Jehowa’.
2 „Oto co mówi Jehowa:
‚„Ponieważ Moab raz po raz się buntował*+,
ponieważ spalił kości króla Edomu na wapno, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
Wybuchnie wrzawa,
rozlegnie się okrzyk wojenny, zabrzmi dźwięk rogu i Moab zginie+.
4 Oto co mówi Jehowa:
‚Ponieważ Juda raz po raz się buntowała+,
ponieważ jej mieszkańcy odrzucili prawo* Jehowy,
nie przestrzegali moich przepisów+,
ponieważ sprowadziły ich na manowce te same kłamstwa, za którymi opowiedzieli się ich przodkowie+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
6 Oto co mówi Jehowa:
‚Ponieważ Izrael raz po raz się buntował+,
ponieważ jego mieszkańcy sprzedawali prawego za srebro,
a ubogiego za parę sandałów+, nie odstąpię od tego, co postanowiłem.
Ojciec i syn współżyją z tą samą dziewczyną
i bezczeszczą moje święte imię.
8 Wylegują się przy każdym ołtarzu+ na szacie wziętej w zastaw+,
w domu* swoich bogów piją wino wymuszone grzywną’.
Od góry zniszczyłem ich owoce, a od dołu korzenie+.
10 Wyprowadziłem was z ziemi egipskiej+
i przez 40 lat prowadziłem po pustkowiu+,
żebyście mogli wziąć na własność ziemię amorycką.
11 Niektórych spośród waszych synów powołałem na proroków+,
niektórych młodych mężczyzn spośród was na nazirejczyków+.
Czy tak nie było, ludu Izraela?’ — pyta Jehowa.
12 ‚Ale wy nazirejczykom dawaliście do picia wino+,
a prorokom rozkazywaliście: „Nie wolno wam prorokować”+.
13 Dlatego zmiażdżę was na waszej ziemi —
jak wóz obładowany skoszonym zbożem miażdży to, co napotka na drodze.
15 Łucznik nie utrzyma się na swojej pozycji,
prędki w nogach nie zdoła zbiec,
jeździec na koniu nie ujdzie cało*.
3 „Posłuchajcie, Izraelici, co Jehowa o was powiedział — o całym narodzie, który wyprowadził z ziemi egipskiej:
2 ‚Tylko was spośród wszystkich ludów ziemi poznałem osobiście+.
Dlatego rozliczę się z wami za wszystkie wasze grzechy+.
3 Czy dwóch pójdzie razem, jeśli się nie umówili i nie spotkali?
4 Czy lew wyda w lesie ryk, gdy jeszcze nie schwytał zdobyczy?
Czy młody lew* zaryczy w swym legowisku, jeśli nic nie upolował?
5 Czy ptak wpadnie na ziemi w pułapkę, jeśli jej nie zastawiono*?
Czy pułapka poderwie się z ziemi, gdy nic się w nią nie złapie?
6 Gdy w mieście rozlega się dźwięk rogu, czy ludzie nie drżą?
Gdy Jehowa przystąpi do działania, czy na miasto nie spadnie nieszczęście?
7 W rzeczywistości Wszechwładny Pan, Jehowa, nic nie uczyni,
8 Zaryczał lew!+ Kto się nie będzie bał?
Przemówił Wszechwładny Pan, Jehowa! Kto nie będzie prorokował?’+.
9 ‚Ogłoście to z twierdz Aszdodu,
z twierdz w ziemi egipskiej.
Powiedzcie: „Zbierzcie się razem na górach Samarii+.
Zobaczcie, jaki szerzy się w niej zamęt,
jakie popełnia się w niej oszustwa+.
10 Bo nie potrafią robić tego, co słuszne”, oświadcza Jehowa,
„sieją w swych twierdzach przemoc i zniszczenie”’.
11 Dlatego tak mówi Wszechwładny Pan, Jehowa:
12 Oto co mówi Jehowa:
‚Jak pasterz wyrywa z paszczy lwa zaledwie dwie nogi owcy lub kawałek ucha,
tak lud Izraela zostanie wyrwany z rąk wroga —
ci, którzy teraz siedzą w Samarii na okazałych łożach, na wytwornych* kanapach’+.
13 ‚Posłuchajcie tego i ostrzeżcie* dom Jakuba’ — oświadcza Wszechwładny Pan, Jehowa, Bóg Zastępów.
14 ‚Bo w dniu, w którym rozliczę się z Izraelem za wszystkie jego bunty*+,
rozprawię się też z ołtarzami w Betel+.
Odetnę ich rogi, tak iż upadną one na ziemię+.
15 Zburzę dom letni razem z domem zimowym’.
4 „Posłuchajcie tego, krowy Baszanu,
pasące się na górze Samarii+ —
kobiety, które oszukujecie mało znaczących+ i gnębicie ubogich,
które mówicie do swoich mężów*: ‚Przynieś nam coś do picia!’.
2 Wszechwładny Pan, Jehowa, przysięga na swoją świętość:
‚„Nadchodzą dni, gdy wywloką was hakami rzeźniczymi,
a resztę spośród was haczykami rybackimi.
3 Wyjdziecie przez wyłomy w murze, każda wprost przed siebie,
i wypędzą was do Harmonu”. Tak oświadcza Jehowa’.
4 ‚Chodźcie więc sobie do Betel i dopuszczajcie się grzechu*+,
chodźcie do Gilgal i grzeszcie jeszcze bardziej+.
5 Spalajcie ofiary dziękczynne z chleba na zakwasie+.
I rozgłaszajcie, że składacie dobrowolne ofiary!
Bo wy kochacie to robić, ludu Izraela’ — oświadcza Wszechwładny Pan, Jehowa.
6 ‚Sprowadziłem na was głód* we wszystkich waszych miastach.
Sprawiłem, że we wszystkich waszych domach brakowało chleba+.
Mimo to nie wróciliście do mnie’+ — oświadcza Jehowa.
7 ‚Sprawiłem też, że trzy miesiące przed żniwami przestały padać obfite deszcze+.
Spuściłem deszcz na jedno miasto, ale na inne już nie.
Jedno pole deszcz zrosił,
lecz inne, którego nie zrosił, wysychało.
8 Ludzie z dwóch, trzech miast, słaniając się, szli do jednego, żeby napić się wody+,
ale nie ugasili swojego pragnienia.
Mimo to nie wróciliście do mnie’+ — oświadcza Jehowa.
9 ‚Wasze uprawy poraziłem spiekotą i rdzą+.
Mieliście wiele sadów i winnic,
ale wasze drzewa figowe i drzewa oliwne pożarła szarańcza+.
Mimo to nie wróciliście do mnie’+ — oświadcza Jehowa.
10 ‚Dotknąłem was zarazą podobną do znanej wam z Egiptu+.
Młodych mężczyzn spośród was pozabijałem mieczem+, a wasze konie wydałem na łup+.
Sprawiłem, że powietrze w waszych obozach wypełnił smród zwłok+.
Mimo to nie wróciliście do mnie’ — oświadcza Jehowa.
I staliście się jak kawałek drewna wyrwany z ognia.
Mimo to nie wróciliście do mnie’+ — oświadcza Jehowa.
12 ‚Dlatego znowu cię ukarzę, Izraelu.
Przygotuj się na spotkanie ze swoim Bogiem,
bo właśnie tak z tobą postąpię’.
13 To On ukształtował góry+ i stworzył wiatr+.
To On wyjawia człowiekowi swoje myśli.
On świt zamienia w ciemność+.
Kroczy po wzniesieniach ziemi+.
Jego imię — Jehowa, Bóg Zastępów”.
5 „Posłuchajcie, co o was powiem, domu Izraela, posłuchajcie tej żałobnej pieśni:
2 ‚Dziewica, Izrael, upadła.
Nie może się podnieść.
Leży opuszczona na swojej ziemi
i nie ma nikogo, kto by ją podniósł’.
3 „Oto co mówi Wszechwładny Pan, Jehowa:
‚Do miasta, z którego wyruszy na wojnę tysiąc, powróci stu,
a do tego, z którego wyruszy stu, powróci dziesięciu — właśnie coś takiego spotka dom Izraela’+.
4 „Oto co Jehowa mówi do domu Izraela:
‚Wróćcie do mnie*, a będziecie żyć+.
6 Wróćcie* do Jehowy, a będziecie żyć+.
W przeciwnym razie On strawi dom Józefa jak ogień.
Pochłonie Betel i nie będzie nikogo, kto by ten ogień ugasił.
8 Ten, który utworzył gwiazdozbiór Kima* i gwiazdozbiór Kesil*+,
który gęsty mrok zamienia w światło poranka,
który sprawia, że dzień staje się ciemny jak noc+,
który przywołuje wody morza,
żeby je wylać na powierzchnię ziemi+,
ma na imię Jehowa.
9 On na siłacza sprowadzi nagłą zgubę,
zniszczenie na warownie.
10 Nienawidzicie tych, którzy w bramie miasta udzielają upomnień,
brzydzicie się tymi, którzy mówią prawdę+.
Chociaż więc pobudowaliście sobie domy z ciosanego kamienia, nie będziecie w nich mieszkać+,
choć zasadziliście najlepsze winnice, nie będziecie pić z nich wina+.
12 Bo znam wasze liczne występki*,
wiem, jak ciężkie są wasze grzechy —
dręczycie prawego,
bierzecie łapówki*,
w bramie miasta odmawiacie biednym sprawiedliwego wyroku+.
Jehowa, Bóg Zastępów, będzie wtedy z wami,
tak jak twierdzicie, że teraz jest z wami+.
15 Miejcie nienawiść do zła, a kochajcie dobro+.
Niech w bramach miasta zakwitnie sprawiedliwość+.
Może wtedy Jehowa, Bóg Zastępów,
okaże łaskę pozostałym z domu Józefa’+.
16 „Oto co mówi Jehowa, Bóg Zastępów, Jehowa:
‚Na wszystkich placach podniesie się lament,
na wszystkich ulicach będzie się wołać: „Ach! Ach!”.
Rolnicy zostaną wezwani, żeby zawodzili,
zawodowe płaczki — żeby lamentowały’.
18 ‚Biada tym, którzy bardzo pragną dnia Jehowy!+
Czy wiecie, co dzień Jehowy będzie dla was oznaczał?+
Będzie on ciemnością, a nie światłem+.
19 Będzie wtedy tak, jakby ktoś uciekał przed lwem, a wyszedł mu naprzeciw niedźwiedź,
i jakby wszedł do domu i oparł się ręką o ścianę, a ukąsił go wąż.
20 Dzień Jehowy będzie ciemnością, a nie światłem,
będzie w nim mrok, a nie jasność.
21 Nienawidzę waszych świąt, gardzę nimi+.
Woń, jaka się roztacza podczas waszych uroczystych zgromadzeń, nie jest dla mnie miła.
Na wasze ofiary współuczestnictwa* z tucznych zwierząt nie będę patrzył z uznaniem+.
26 Teraz więc weźmiecie ze sobą swojego króla Sakkuta oraz Kewana*,
wizerunki gwiezdnego bóstwa, które sobie zrobiliście,
27 a ja ześlę was na wygnanie poza Damaszek’+ — mówi Ten, którego imię brzmi Jehowa, Bóg Zastępów”+.
Biada dostojnikom najznamienitszego z narodów,
tym, do których przychodzi dom Izraela!
Czy są one lepsze niż te królestwa*
albo czy ich terytoria są większe od waszych?
3 Nie myślicie o dniu nieszczęścia+.
Pozwalacie panować przemocy+.
A klęską domu Józefa się nie przejmujecie+.
7 Dlatego pójdziecie na wygnanie przed wszystkimi innymi wygnańcami+.
I dla wylegujących się na łożach skończy się czas zabawy.
8 Oto co mówi Jehowa, Bóg Zastępów: ‚Wszechwładny Pan, Jehowa, przysięga na samego siebie*’+:
Miasto i wszystko, co w nim jest, wydam w ręce wrogów+.
9 „‚„Jeśli w jakimś domu pozostanie dziesięciu mężczyzn, to i oni poniosą śmierć. 10 Ich krewny* przyjdzie, żeby ich wynieść i spalić jednego po drugim. Usunie z domu ich zwłoki*, a potem zapyta kogoś w głębi domu: ‚Czy jest jeszcze ktoś z tobą?’. A ten odrzeknie: ‚Nie ma nikogo!’. Wtedy on powie: ‚Milcz! Nie czas teraz wzywać imienia Jehowy’”.
12 Czy po skale biegają konie
albo czy ktoś będzie tam orał bykiem?
13 Cieszycie się z czegoś, co nie ma żadnej wartości,
i mówicie: „Czy to nie własnej sile zawdzięczamy swoją potęgę*?”+.
14 Dlatego, domu Izraela, sprowadzam przeciw wam naród’+, oświadcza Jehowa, Bóg Zastępów,
‚i będzie was on nękał od Lebo-Chamat*+ aż po Dolinę Araby*’”.
7 Oto co Wszechwładny Pan, Jehowa, pokazał mi w wizji: Gdy zaczął wschodzić późny plon* — po pokosie przeznaczonym dla króla — sprowadził On chmarę szarańczy. 2 Kiedy szarańcza skończyła pożerać roślinność kraju, powiedziałem: „Wszechwładny Panie, Jehowo, wybacz, proszę, swojemu ludowi!+ Jak Jakub to przetrwa?* Jest przecież taki słaby!”+.
3 Jehowa zmienił więc decyzję*+. „Nie dojdzie do tego” — rzekł Jehowa.
4 Oto co jeszcze Wszechwładny Pan, Jehowa, pokazał mi w wizji: Wszechwładny Pan, Jehowa, przywołał ogień jako narzędzie kary. Ogień ten wysuszył głębiny wodne, pochłonął też pewien obszar ziemi. 5 Wtedy powiedziałem: „Wszechwładny Panie, Jehowo, proszę, powstrzymaj to+. Jak Jakub to przetrwa?* Jest przecież taki słaby!”+.
6 Jehowa zmienił więc decyzję*+. „Do tego również nie dojdzie” — rzekł Wszechwładny Pan, Jehowa.
7 Oto co jeszcze Jehowa pokazał mi w wizji: Stał On na murze zbudowanym przy użyciu pionu* i trzymał pion w ręce. 8 Jehowa przemówił wtedy do mnie: „Co widzisz, Amosie?”. Odpowiedziałem: „Pion”. Następnie Jehowa rzekł: „Przykładam pion do mojego ludu, Izraela. Już dłużej nie będę mu wybaczał+. 9 Wzniesienia Izaaka+ zostaną spustoszone, sanktuaria Izraela zburzone+. Wystąpię z mieczem przeciwko domowi Jeroboama*”+.
10 A Amacjasz, kapłan z Betel+, wysłał do izraelskiego króla Jeroboama+ następującą wiadomość: „Amos knuje przeciw tobie spisek w samym sercu Izraela+. Lud tej ziemi nie może już ścierpieć jego słów+. 11 Bo Amos mówi: ‚Jeroboam zginie od miecza, a Izrael na pewno zostanie uprowadzony ze swojego kraju na wygnanie’”+.
12 Potem Amacjasz zwrócił się do Amosa: „Wizjonerze, idź stąd! Uciekaj do ziemi judzkiej! Tam zarabiaj sobie na chleb* i tam sobie prorokuj+. 13 Ale w Betel nie wolno ci już prorokować+, bo tu jest sanktuarium króla+ i dom królestwa”.
14 Amos odpowiedział na to Amacjaszowi: „Nie byłem prorokiem ani synem proroka. Byłem pasterzem+ i doglądałem fig* na sykomorach. 15 Ale Jehowa wezwał mnie, gdy pasłem trzodę, i Jehowa powiedział do mnie: ‚Idź, prorokuj mojemu ludowi, Izraelowi’+. 16 Teraz więc posłuchaj, co mówi Jehowa: ‚Wciąż powtarzasz: „Nie prorokuj przeciw Izraelowi+, nie mów ani słowa+ przeciwko domowi Izaaka”. 17 Dlatego Jehowa oświadcza: „Twoja żona zostanie w mieście prostytutką, twoi synowie i twoje córki zginą od miecza. Twoja ziemia zostanie podzielona sznurem mierniczym, ty sam umrzesz na nieczystej ziemi, a Izrael na pewno pójdzie ze swojego kraju na wygnanie”’”+.
8 Wszechwładny Pan, Jehowa, pokazał mi w wizji kosz owoców letnich. 2 I zapytał: „Co widzisz, Amosie?”. Odpowiedziałem: „Kosz owoców letnich”. Wtedy Jehowa rzekł do mnie: „Nadchodzi kres mojego ludu, Izraela. Już dłużej nie będę mu wybaczał+. 3 ‚W tym dniu pieśni świątynne zamienią się w lament’+ — oświadcza Wszechwładny Pan, Jehowa. ‚Wszędzie będą porozrzucane trupy — mnóstwo trupów+. Cisza!’.
4 Słuchajcie tego, wy, którzy depczecie ubogich,
którzy potulnych w tym kraju doprowadzacie do zguby+
5 i pytacie: ‚Kiedy minie nów+, żebyśmy mogli handlować zbożem?
Kiedy minie szabat+, żebyśmy mogli wystawić zboże na sprzedaż?
6 Będziemy kupować biednych za srebro,
ubogich za parę sandałów+,
będziemy sprzedawać wybrakowane zboże’.
7 Jehowa, Duma Jakuba, przysięga na samego siebie+:
‚Nigdy nie zapomnę żadnego z ich uczynków+.
Czy nie wzburzy się cały jak Nil?
Czy nie wzbierze i nie opadnie jak Nil w Egipcie?’+.
9 ‚W tym dniu’, oświadcza Wszechwładny Pan, Jehowa,
‚sprawię, że w południe zajdzie słońce,
w biały dzień kraj pogrąży się w ciemnościach+.
Wszystkie biodra okryję worem* i sprawię, że na każdej głowie pojawi się łysina.
Będziecie wtedy lamentować, jak byście opłakiwali śmierć jedynaka.
Jakże bolesny* będzie to koniec!’.
11 ‚Nadchodzi czas’, oświadcza Wszechwładny Pan, Jehowa,
‚gdy ześlę na tę ziemię głód —
nie głód spowodowany brakiem chleba czy wody,
ale głód słuchania słów Jehowy+.
Będą się błąkać, szukając słowa Jehowy, lecz go nie znajdą.
14 To ci, którzy przysięgają na fałszywych bogów* Samarii+, którzy mówią:
„Dan, przysięgam na życie twojego boga!”+
oraz „Przysięgam na drogę do Beer-Szeby!”+.
Tacy upadną i już się nie podniosą’”+.
9 Nad ołtarzem zobaczyłem Jehowę+. Przemówił On do mnie: „Uderz w głowice kolumn, tak żeby zatrząsł się cały budynek, rozbij je. Tych, którzy ocaleją, pozabijam mieczem. Żaden z uciekających nie zdoła zbiec, nikomu nie uda się umknąć+.
Choćby wznieśli się do nieba,
sprowadzę ich stamtąd.
Choćby ukryli się przed moimi oczami na dnie morza,
rozkażę wężowi, żeby ich tam ukąsił.
Dopilnuję, żeby spotkało ich zło, a nie dobro+.
5 Wszechwładny Pan, Jehowa, Bóg Zastępów, dotyka ziemi*
i ona topnieje+, a wszyscy jej mieszkańcy pogrążają się w żałobie+.
Burzy się cała jak Nil
i opada jak Nil w Egipcie+.
6 Ten, który buduje w niebie schody,
który rozciąga nad ziemią sklepienie,
Ten, który przywołuje wody morza,
żeby je wylać na powierzchnię ziemi+,
ma na imię Jehowa+.
7 ‚Ludu Izraela, czy nie jesteście dla mnie jak Etiopczycy*?’ — pyta Jehowa.
8 ‚Ja, Wszechwładny Pan, Jehowa, przyglądam się temu grzesznemu królestwu
i zgładzę je z powierzchni ziemi+.
Ale nie wytracę domu Jakuba całkowicie’+ — oświadcza Jehowa.
9 ‚Wydam rozkaz
i rozproszę dom Izraela między wszystkimi narodami+,
przesieję go jak przez sito,
żeby ani jeden kamyk nie spadł na ziemię.
10 Wszyscy grzesznicy spośród mojego ludu zginą od miecza,
ci, którzy mówią: „Nie spotka nas żadne nieszczęście, nie dosięgnie nas”’.
11 ‚W tym dniu na nowo postawię dom* Dawidowy+, który upadł.
Naprawię jego wyłomy,
podniosę go z ruin.
Odbuduję go, żeby był taki jak dawniej+.
12 I zawładną tym, co pozostanie z Edomu+,
oraz wszystkimi narodami nazwanymi od mojego imienia’ — oświadcza Jehowa, który dokona tego, co postanowił.
14 Sprowadzę Izraela, mój lud, z niewoli+.
I odbudują spustoszone miasta, i je zaludnią+.
15 ‚Zasadzę ich na ich ziemi
i już nikt nie wykorzeni ich z ziemi, którą im daję’+ —
mówi Jehowa, wasz Bóg”.
Imię to znaczy „będący ciężarem” lub „niosący ciężar”.
Dosł. „z powodu trzech zbrodni Damaszku i z powodu czterech”. Tak samo w odniesieniu do innych miejsc lub narodów w Am 1:6, 9, 11, 13.
Dosł. „trzymającego berło”.
Dosł. „trzymającego berło”.
Dosł. „z powodu trzech zbrodni Moabu i z powodu czterech”. Tak samo w odniesieniu do innych miejsc lub narodów w Am 2:4, 6.
Dosł. „sędziego”.
Lub „pouczenia”.
Lub „świątyni”.
Lub „duszy”.
Lub „nie ocali swej duszy”.
Lub „odznaczający się silnym sercem”.
Lub „młody grzywiasty lew”.
Możliwe też „jeśli nie umieszczono w niej przynęty”.
Lub „poufnej sprawy; tajemnicy”.
Lub „damasceńskich”.
Lub „dajcie świadectwo przeciw”.
Lub „zbrodnie”.
Możliwe też „wiele domów”.
Lub „panów”.
Lub „buntujcie się; dopuszczajcie się zbrodni”.
Dosł. „dałem wam czystość zębów”.
Dosł. „szukajcie mnie”.
Możliwe też „stanie się miejscem tajemnym”.
Dosł. „szukajcie”.
Lub „gorycz”.
Dosł. „rzucacie na ziemię”.
Może chodzić o Plejady, czyli gromadę gwiazd w gwiazdozbiorze Byka.
Może chodzić o gwiazdozbiór Oriona.
Lub „podatku gruntowego”.
Lub „bunty; zbrodnie”.
Lub „zapłatę za milczenie”.
Zob. Słowniczek pojęć.
Hebr. néwel. Instrument strunowy przypominający harfę lub lirę.
Oba te bóstwa mogą oznaczać planetę Saturn, którą czczono jako boga.
Lub „pewnym siebie”.
Najwyraźniej chodzi o królestwo Judy i królestwo Izraela.
Lub „młode byki”.
Hebr. néwel. Instrument strunowy przypominający harfę lub lirę.
Lub „na swoją duszę”.
Dosł. „brat ojca”.
Dosł. „kości”.
Lub „gorycz”.
Dosł. „rogi”.
Lub „wejścia do Chamatu”.
Lub „Wadi Araby”. Zob. Słowniczek pojęć, hasło „Wadi”.
Zasiany w styczniu i lutym.
Dosł. „jak Jakub powstanie?”.
Lub „pożałował”.
Dosł. „jak Jakub powstanie?”.
Lub „pożałował”.
Przyrząd w postaci sznurka z umocowanym ciężarkiem wyznaczający kierunek pionowy przy budowie ścian lub innych konstrukcji.
Chodzi o Jeroboama II, syna Joasza (Jehoasza). Zob. Am 1:1.
Dosł. „jedz chleb”.
Lub „nacinałem figi”.
Dosł. „efę”. Efa odpowiadała 22 l. Zob. Dodatek B14.
Dosł. „sykl”. Sykl odpowiadał 11,4 g. Zob. Dodatek B14.
Lub „ziemia”.
Zob. Słowniczek pojęć.
Lub „gorzki”.
Lub „ku wschodowi słońca”.
Dosł. „dziewice”.
Dosł. „na winę”.
Lub „Szeolu”, czyli wspólnym grobie ludzkości. Zob. Słowniczek pojęć.
Lub „kraju”.
Lub „Kuszyci”.
Lub „szałas; namiot”.
Dosł. „będą topnieć”.