ŁUKASZA
Komentarze — rozdział 21
skarbon: Zob. komentarz do Mk 12:41.
biedna: Lub „będąca w potrzebie”. Użyte tu greckie słowo penichròs może odnosić się do osoby, której brakuje podstawowych środków do życia albo która zmaga się w życiu z dużymi trudnościami. W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo to występuje tylko tutaj.
dwie monety znikomej wartości: Dosł. „2 leptony”. Grecki wyraz leptòn, który oznacza coś małego i cienkiego, występuje tu w liczbie mnogiej. Wytwarzany z miedzi lub brązu lepton miał wartość 1/128 denara i najwyraźniej był najmniejszą monetą używaną w Izraelu (zob. Słowniczek pojęć, „Lepton”, i Dodatek B14).
wszystko, co miała na utrzymanie: Jak wyjaśniono w komentarzu do Łk 21:2, monetami, które wdowa wrzuciła do skarbony, były „2 leptony,” czyli równowartość 1/64 dziennego zarobku. W tamtym czasie lepton był najmniejszą monetą używaną w Izraelu. Jak wynika z Mt 10:29, za jednego assariona (równowartość 8 leptonów) można było kupić dwa wróble, które były najtańszymi ptakami sprzedawanymi jako pożywienie. Wdowa ta miała więc zaledwie połowę sumy potrzebnej, żeby kupić wróbla — czyli za mało nawet na jeden posiłek.
nie pozostanie tu kamień na kamieniu: Zob. komentarz do Mt 24:2.
To ja nim jestem: Zob. komentarz do Mk 13:6.
rozruchach: Lub „zamieszkach; powstaniach”. Użyte tu greckie słowo akatastasía w podstawowym znaczeniu odnosi się do niezdyscyplinowania, ale może też oznaczać sprzeciw wobec władzy, zamieszki czy niespokojną sytuację polityczną. W 2Ko 6:5 w opisie zaciekłego sprzeciwu, z którym spotkał się Paweł, to słowo zostało oddane jako „ataki motłochu”.
koniec: Lub „ostateczny koniec; całkowity koniec” (zob. komentarz do Mt 24:6).
Naród: Zob. komentarz do Mt 24:7.
powstanie: Zob. komentarz do Mt 24:7.
epidemie: Lub „szerzące się choroby; zarazy”. Spośród trzech ewangelistów, którzy zanotowali doniosłe proroctwo Jezusa o czasie końca, tylko Łukasz wspomina o tym elemencie złożonego „znaku” (Łk 21:7; Mt 24:3, 7; Mk 13:4, 8). Te sprawozdania wzajemnie się uzupełniają. Greckie słowo oznaczające „zaraza” występuje w Biblii jeszcze tylko w Dz 24:5, gdzie w sensie przenośnym zostało użyte wobec osoby uważanej za źródło problemów, wichrzyciela, zagrożenie publiczne.
straszne zjawiska: W tekście greckim występuje tu słowo, które pochodzi od czasownika fobéo, oznaczającego „bać się”; w Chrześcijańskich Pismach Greckich pojawia się tylko w tym miejscu. Najwyraźniej odnosi się do wydarzeń wywołujących przerażenie.
takie słowa: Lub „dobitną mowę”. Dosł. „usta”. Greckie słowo stòma jest tutaj synonimem mowy lub potęgi mowy.
nawet włos wam z głowy nie spadnie: Posługując się hiperbolą, Jezus nie pozostawił wątpliwości, że chociaż ‛wszyscy będą nienawidzić’ jego naśladowców, będą oni chronieni (Łk 21:17). Kontekst wskazuje, że Jezus miał na myśli przede wszystkim ochronę przed szkodami duchowymi (mającymi trwałe konsekwencje), a nie ochronę pod względem fizycznym (Łk 21:16). Dlatego uczniowie Jezusa nie oczekują cudownego uwolnienia od złego traktowania ani od śmierci. Mogą jednak być pewni, że Jehowa ma moc przywrócić im życie (Mt 10:39). W języku greckim razem z czasownikiem występują tutaj dwa przeczenia, co wskazuje, że obietnica Jezusa na pewno się spełni. Podobną myśl dotyczącą opieki Boga zawierają słowa, które Jezus skierował do swoich uczniów: „Nawet wszystkie wasze włosy na głowie są policzone” (Łk 12:7; zob. komentarz do Mt 10:30).
wytrwałości: Użyty tu grecki rzeczownik hypomoné występuje w Biblii w odniesieniu do wytrwałości nacechowanej odwagą, niezłomnością i cierpliwością. Osoba, która ją przejawia, nie traci nadziei mimo trudności, prześladowań, prób czy pokus. Pokrewny czasownik hypoméno („wytrwać”) dosłownie znaczy „pozostać pod; stać pod”. Często jest używany w znaczeniu „pozostać zamiast uciec; nie ustąpić; nie ustawać; pozostawać niezłomnym” (Mt 10:22; Rz 12:12; Heb 10:32; Jak 5:11).
zachowacie swoje życie: Lub „zyskacie swoją duszę”. Znaczenie występującego tu greckiego słowa psyché, oddawanego w wielu przekładach Biblii słowem „dusza”, zależy od kontekstu (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”). Często odnosi się do życia danej osoby — obecnego lub przyszłego. W tym kontekście sformułowanie to można oddać jako „swoje przyszłe życie” lub „swoje rzeczywiste życie”.
Judei: Chodzi o rzymską prowincję.
w góry: Według Euzebiusza z Cezarei (historyka żyjącego na przełomie III i IV w. n.e.) chrześcijanie z Judei oraz Jerozolimy uciekli za Jordan do Pelli — miasta w górzystym obszarze o nazwie Dekapol (zob. Dodatek B10).
dni wymierzania sprawiedliwości: Lub „dni zemsty”, chodzi o zemstę i wyrok Boga. Wcześniej w synagodze w Nazarecie Jezus zacytował fragment proroctwa Izajasza (Iz 61:1, 2) i odniósł go do siebie, ale sprawozdanie nie wspomina, żeby przytoczył część dotyczącą „dnia zemsty naszego Boga” (Łk 4:16-21). Jednak tym razem Jezus wspomniał o „dniach zemsty”, przepowiadając, że Jerozolima będzie otoczona przez obozujące wojska. Boża zemsta należała do tego, co napisano (czyli zapowiedziano) w Pismach Hebrajskich. Greckie słowo oddane tu jako „wymierzanie sprawiedliwości” albo „zemsta” pojawia się w Septuagincie w Pwt 32:35; Jer 46:10 (26:10, LXX) i Oz 9:7. Jego hebrajskie odpowiedniki występujące w tych wersetach zostały oddane jako „zemsta” i „kara”.
czasy wyznaczone narodom: Lub „czasy narodów; czasy pogan”. Greckie słowo kairòs (występujące tu w lm. i oddane jako „czasy wyznaczone”) może się odnosić do jakiegoś momentu w strumieniu czasu, wyznaczonego lub konkretnego okresu albo „pory” charakteryzującej się określonymi cechami (Mt 13:30, NŚ, 1997; 21:34; Mk 11:13). Zostało użyte, gdy mowa o „wyznaczonym czasie” na rozpoczęcie służby przez Jezusa (Mk 1:15) oraz czasie, kiedy miał umrzeć (Mt 26:18). Słowo kairòs jest też używane w odniesieniu do przyszłych czasów lub pór przewidzianych w zamierzeniu Bożym, zwłaszcza w związku z obecnością Chrystusa i jego Królestwem (Dz 1:7; 3:19; 1Ts 5:1). Biorąc pod uwagę biblijne znaczenie terminu kairòs, wyrażenie „czasy wyznaczone narodom” najwyraźniej nie odnosi się do niejasnego i niesprecyzowanego czasu, ale do konkretnego okresu mającego ustalony początek i koniec. Wyraz „narody” lub „poganie” jest tłumaczeniem greckiego terminu éthnos w liczbie mnogiej, używanego przez pisarzy biblijnych zwłaszcza na określenie nie-Żydów.
świat: Lub „zamieszkaną ziemię”. Greckie słowo oikouméne, oddane tu jako „świat” („zamieszkana ziemia”), odnosi się do ziemi jako miejsca zamieszkania ludzi (Łk 4:5; Dz 17:31; Rz 10:18; Obj 12:9; 16:14).
zobaczą: Zob. komentarz do Mt 24:30.
Syna Człowieczego: Zob. komentarz do Mt 8:20.
w obłoku: Zob. komentarz do Mt 24:30.
przykład: Lub „przypowieść; lekcję” (zob. komentarz do Mt 13:3).
Niebo i ziemia przeminą: Zob. komentarz do Mt 24:35.
moje słowa na pewno nie przeminą: Zob. komentarz do Mt 24:35.
stanąć przed: W Biblii zwrot „stać przed kimś” czasem wskazuje, że dana osoba lub grupa cieszy się przychylnością lub uznaniem kogoś dysponującego władzą (Ps 5:5, NŚ, 1997; Prz 22:29; Łk 1:19). Na przykład w Obj 7:9, 15 powiedziano, że ludzie należący do wielkiej rzeszy „stali przed tronem i przed Barankiem”, co wskazuje, że Bóg i Jezus darzą ich uznaniem.
noce spędzał na Górze Oliwnej: Podczas czterech ostatnich dni swojego ziemskiego życia Jezus w ciągu dnia przebywał w Jerozolimie. Na noc razem z uczniami udawał się do Betanii — wioski leżącej na wsch. stoku Góry Oliwnej; zatrzymywał się zapewne w domu Marty, Marii i Łazarza (Mt 21:17; Mk 11:11).