Tyndale William

(ok. 1494-1536), duchowny, uczony i tłumacz Biblii. Urodził się i wykształcił w Anglii. Jako pierwszy przełożył Chrześcijańskie Pisma Greckie i Pięcioksiąg z języków oryginalnych na angielski. Przetłumaczył też fragmenty Pism Hebrajskich, które czytano w kościele, i wydał je razem z Pismami Greckimi. Poza tym najwyraźniej przetłumaczył inne księgi Pism Hebrajskich.

Tyndale pragnął przełożyć Biblię na angielski, żeby zwykli ludzie mogli czytać Słowo Boże w języku ojczystym. Spotkał się jednak z ostrym sprzeciwem Kościoła katolickiego w Anglii. Duchowni chcieli, żeby Biblia była dostępna tylko po łacinie, czyli w języku, którego większość ludzi nie rozumiała. Dlatego w r. 1524 Tyndale wyjechał do Niemiec i tam rozpoczął pracę nad przekładem Chrześcijańskich Pism Greckich. Próbował opublikować go w Kolonii w 1525 r., ale znowu napotkał sprzeciw. Z tego pierwszego wydania zachował się jedynie fragment Ewangelii według Mateusza do połowy rozdziału 22. Ostatecznie Tyndale’owi udało się potajemnie wydrukować całe Pisma Greckie w 1526 r. w Wormacji.

Egzemplarze przekładu Tyndale’a przemycano do Anglii, ale wiele z nich skonfiskowano i spalono. Tyndale przeprowadził się z Niemiec do Antwerpii (obecnie w Belgii), gdzie przetłumaczył Pięcioksiąg (1530) i dokonał rewizji Chrześcijańskich Pism Greckich (1534). W 1535 r. został zdradzony, aresztowany pod zarzutem herezji i uwięziony w zamku Vilvoorde, na pn. od Brukseli, a w październiku 1536 r. stracony.

W r. 1537 John Rogers, który blisko współpracował z Tyndale’em, włączył jego dzieło do przekładu znanego jako Matthew’s Bible (Biblia Mateusza). Później przekład Tyndale’a wykorzystano przy tłumaczeniu Wielkiej Biblii, wydanej w 1539 r., a także Biblii króla Jakuba z r. 1611.

William Tyndale w swoim przekładzie Biblii z hebrajskiego i greckiego posłużył się jasną i zrozumiałą angielszczyzną. Niektóre z użytych przez niego dobitnych i prostych określeń wywarły trwały wpływ na język angielski. Tyndale bardzo starannie dobierał słownictwo. Na przykład użył angielskiego słowa oznaczającego „miłość” zamiast „miłosierdzie” oraz „zbór” zamiast „kościół”. Określenie „kapłan” zastąpił słowem „starszy”, a w miejsce „pokuty” wprowadził termin „skrucha”. Do powszechnego użytku weszły takie słowa jak „Pascha” czy „kozioł ofiarny”. A co najważniejsze, w swoim przekładzie Pięcioksięgu użył imienia Bożego w formie „Iehouah”. Było to pierwsze wystąpienie imienia Bożego w angielskiej Biblii (zob. Dodatek A4).