ŁOŻE

W czasach biblijnych, podobnie jak obecnie, sprzęty do spania różniły się typem i stylem w zależności od zwyczajów, sytuacji finansowej i pozycji społecznej właściciela. Ludziom ubogim, pasterzom i podróżnym często wystarczała goła podłoga, na której niekiedy kładziono matę lub siennik. Natomiast królowie i bogacze mieli w swych domach bardzo kosztowne i pięknie zdobione łoża.

Podstawowym hebrajskim odpowiednikiem wyrazu „łoże” jest słowo miszkáw, pochodzące od rdzenia szacháw („położyć się”) (Rdz 49:4; Kpł 26:6). Najczęściej używane w tym znaczeniu słowo greckie to klíne, od klíno („pochylić; oprzeć; złożyć”) (Mt 9:2; Łk 9:58; por. BT). Inny grecki wyraz, koíte, jest zazwyczaj tłumaczony na „łóżko” (Łk 11:7), ale odnosi się również do „łoża małżeńskiego” (Heb 13:4), „niedozwolonego współżycia” (Rz 13:13), a jako metonimia — do poczęcia dziecka (Rz 9:10). W hebrajszczyźnie różne posłania były ponadto określane słowami mittáh, ʽéres i jacúaʽ. Z kolei grecki wyraz krábattos oznaczał „nosze” (Mk 2:4). Pisarze biblijni nieraz posługiwali się tymi słowami zamiennie, używając dwóch lub więcej z nich do nazwania tej samej rzeczy (Rdz 49:4; Hi 7:13; Ps 6:6; Mt 9:6; Mk 2:11). Na łożach spano w nocy bądź odpoczywano w ciągu dnia (2Sm 4:5-7; Hi 33:15), leżały na nich osoby chore albo współżyjące płciowo (Ps 41:3; Eze 23:17), a w okazałych grobowcach składano na nich zmarłych (2Kn 16:14). Panował też zwyczaj półleżenia na sofach w trakcie posiłków (Est 7:8; Mt 26:20; Łk 22:14). Odmianą łoża przeznaczoną do noszenia ludzi w iście królewskim stylu była lektyka (PnP 3:7-10; zob. LEKTYKA).

Razem z łóżkiem zwykle używa się pościeli. Na przykład gdy Jezus, płynąc przez Morze Galilejskie, zasnął na rufie łodzi, miał głowę „na poduszce” (Mk 4:38). Podczas chłodnej pory przykrywano się „tkaną płachtą” lub innym nakryciem (Iz 28:20), choć na ogół spano w codziennym ubraniu. Właśnie dlatego Prawo Mojżeszowe zabraniało przetrzymywania czyjejś szaty po zachodzie słońca: „Jest bowiem jego jedynym okryciem. (...) W czym się położy?” (Wj 22:26, 27).

Mieszkańcy Bliskiego Wschodu często sypiali na zwykłej słomianej lub trzcinowej macie, na której dla wygody kładli czasami jakąś narzutę czy materac. Gdy mata nie była używana, zwijano ją i odstawiano. Łóżko o trwalszej konstrukcji miało drewnianą ramę, dzięki której posłanie znajdowało się ponad ziemią (Mk 4:21). W ciągu dnia służyło do siadania. Najprostsze łóżko przypominało nosze, łatwo więc można je było wziąć i gdzieś przenieść (Łk 5:18, 19; Jn 5:8; Dz 5:15).

Łóżka osób zamożnych zdobiono bogatymi motywami dekoracyjnymi. Uwodzicielska nierządnica mówiła: „Nakryciami zasłałam swe łoże, wielobarwnymi rzeczami, lnem egipskim. Łóżko swoje skropiłam mirrą, aloesem i cynamonem” (Prz 7:16, 17). W perskim pałacu stały „łoża ze złota i srebra”, a w domach odstępczych Izraelitów — jak opisał prorok — ‛okazałe łoża, damasceńskie sofy’ i „łoża z kości słoniowej” (Est 1:6; Am 3:12; 6:4).

Właściciele dużych domów mieli w nich oddzielne sypialnie, tzw. wewnętrzne komnaty (Wj 8:3; 2Kl 6:12; 11:2). Podczas gorącego lata często sypiano na dachu, gdzie było chłodniej.

Niektóre biblijne wzmianki o łożach mają znaczenie przenośne. Do ludzi leżących na łożu przyrównano np. umarłych (Hi 17:13; Eze 32:25). Lojalni słudzy Jehowy „radośnie wołają na swych łożach”, natomiast ludzie krnąbrni, leżąc na posłaniu, wyją i knują to, co złe (Ps 149:5; Oz 7:14; Mi 2:1). Ruben zbezcześcił łoże swego ojca, Jakuba, gdyż pod wpływem „nierozważnego nieokiełznania” współżył z jego nałożnicą (Rdz 35:22; 49:4). Chrześcijanom w żaden sposób nie wolno skalać „łoża małżeńskiego”, czyli świętej instytucji małżeństwa (Heb 13:4).