Jak można pomóc

„GDYBYŚ mnie potrzebował, daj mi znać” — mówimy pogrążonemu w smutku przyjacielowi lub krewnemu. Mamy szczere chęci. Chcielibyśmy coś zrobić, żeby mu pomóc.

Czy jednak ktoś taki zwrócił się już kiedyś do nas z prośbą: „Myślę, że mógłbyś mi w czymś pomóc”? Zazwyczaj nie. Jeśli więc naprawdę chcielibyśmy wesprzeć i pocieszyć kogoś opłakującego stratę ukochanej osoby, to musimy wykazać inicjatywę.

Przysłowie biblijne mówi: „Jak złote jabłka w rytowanych srebrach — takie jest słowo wypowiedziane w czasie dla niego odpowiednim” (Prz. 25:11; 15:23). Mądry człowiek wie, co mówić, a czego nie mówić, co robić, a czego nie robić. Podajemy kilka pomocnych propozycji zaczerpniętych z wypowiedzi osieroconych osób, z którymi rozmawiał korespondent Przebudźcie się!

Co robić...

Wysłuchaj ich: Najbardziej można pomóc człowiekowi pogrążonemu w żalu, gdy się mu okazuje współczucie cierpliwym słuchaniem tego, co mówi. Poproś go: „Czy nie zechciałbyś mi o tym opowiedzieć?” Pozwól jednak, żeby sam o tym zadecydował. Talmadge powiedziała po śmierci ojca: „Naprawdę to mi pomagało, gdy pytano, jak to się stało, a potem rzeczywiście mnie wysłuchiwano”. Słuchaj cierpliwie i życzliwie. „Płaczcie z tymi, którzy płaczą” — radzi Biblia (Rzym. 12:15; Jak. 1:19).

Pomóż im na nowo uwierzyć w siebie: Zapewnij ich, że zrobili, co było w ich mocy (lub powiedz im coś innego, co jest zgodne z prawdą i budujące). Powiedz, że w tym, co czują, nie ma nic dziwnego. Opowiedz im o innych znajomych, którym udało się odzyskać równowagę po podobnej stracie (Prz. 16:24; 1 Tes. 5:11, 14).

Bądź do dyspozycji: Bądź gotowy do wyświadczania usług nie tylko przez pierwsze kilka dni, kiedy jest obecnych wielu przyjaciół i krewnych, lecz także po kilku miesiącach, gdy inni już powrócą do normalnych zajęć. „Nasi przyjaciele dbali o to, żebyśmy mieli wypełnione wieczory i nie musieli zbyt długo przebywać sami w domu” — opowiada Teresa, której dziecko zmarło w wypadku samochodowym. „Pomogło nam to uwolnić się od uczucia pustki, które nami zawładnęło”. (Por. z tym Dzieje 28:15).

Wykaż inicjatywę: „Wiele ludzi po prostu przychodziło robić dla mnie różne rzeczy” — wspomina Cindy. „Nie pytali: ‛Co mógłbym zrobić’?” Wykazuj więc inicjatywę. Zamiast proponować: „Wstąpcie kiedyś”, umów datę i porę. Jeżeli ktoś pogrążony w żałobie początkowo odmawia, nie rezygnuj zbyt szybko. Bądź podobny do gościnnej Lidii, o której czytamy w Biblii. Po zaproszeniu do swego domu, jak powiada Łukasz, „nakłoniła nas do wejścia” (Dzieje 16:15).

Licz się z negatywnymi uczuciami: Nie bądź zbytnio zaskoczony początkowymi wypowiedziami tych, którzy są okryci żałobą. Pamiętaj, iż może wzbierać w nich uczucie gniewu i winy. Gdy nagle rozdrażnieni powstaną na ciebie, wymagać to będzie z twej strony rozwagi i współczucia, by nie odpowiedzieć gniewem (Kol. 3:12, 13).

Napisz list: Często nie docenia się wartości listów kondolencyjnych. Jaki z nich pożytek? Cindy odpowiada: „Pewien przyjaciel napisał do mnie miły list. To rzeczywiście pomogło, ponieważ mogłam go czytać wiele razy”. Takie listy nie muszą być długie, ale powinny być serdeczne.

Módl się razem z nimi: Nie umniejszaj wartości modlitw zanoszonych razem z tymi, którzy są pogrążeni w smutku, i za nich. W Biblii czytamy: „Usilne błaganie sprawiedliwego (...) ma wielką moc” (Jak. 5:16). Na przykład słuchanie, jak się za nich modlisz, może im pomóc uwolnić się od takich ujemnych wrażeń, jak poczucie winy. (Por. z tym Jakuba 5:13-15).

Czego nie robić...

Nie nalegaj, żeby przestali się smucić: „Dość tego, przestańcie już płakać” — moglibyśmy powiedzieć. Ale może lepiej dać im się wypłakać. „Myślę, że dobrze jest pozwolić pogrążonym w smutku ujawnić swe uczucia i dać im folgę” — mówi Katarzyna, wspominając śmierć męża (Rzym. 12:15).

Nie mów — „Możesz mieć jeszcze jedno dziecko”: „Gniewają mnie ludzie, którzy mi mówią, że mogę mieć jeszcze jedno dziecko” — mówi Teresa. Wprawdzie mogą to robić w najlepszej intencji, ale tłumaczenie bolejącym rodzicom, że utracone dziecko da się zastąpić innym, potrafi ‛ranić jak miecz’ (Prz. 12:18). Nie można jednego dziecka całkowicie zastąpić drugim.

Nie musisz unikać rozmów o zmarłym: „Wiele ludzi nawet nie wymieniało imienia mego syna Jimma ani nie rozmawiało o nim” — wspomina Geneal. „Muszę przyznać, że czułam się tym nieco dotknięta”. Nie trzeba więc koniecznie zmieniać tematu rozmowy. Zapytaj, czy twój rozmówca chce mówić o swym bliskim. Niektórzy pogrążeni w smutku cenią sobie, gdy ich przyjaciele wspominają o specjalnych zaletach, dzięki którym zmarły był im szczególnie drogi.

Nie spiesz się z powiedzeniem: „To było najlepsze wyjście”: Próba znalezienia czegoś dodatniego w śmierci nie zawsze pociesza. Cindy wspomina: „Inni mówili, ‛już nie cierpi’ albo ‛przynajmniej ma spokój’. Nie chciałam jednak tego słyszeć”.

Lepiej nie mówić: „Wiem, co czujesz”: Czy naprawdę? Na przykład czy możesz wiedzieć, co czują rodzice, gdy umiera im dziecko, skoro sam tego nie doświadczyłeś? A choćbyś nawet przeżył podobną stratę, to wiedz, że drudzy mogą odczuwać to inaczej. (Por. z tym Treny 1:12).

Udzielanie pomocy osobie pogrążonej w smutku wymaga współczucia, rozsądku i dużo miłości. Nie czekaj aż przyjdzie do ciebie. Nie mów po prostu: „Gdybyś mnie potrzebował...” Wykaż inicjatywę. Zrób coś, co pomoże.

Pozostaje jeszcze jedno pytanie: Co mogą uczynić pogrążeni w żałobie, żeby zapanować nad swymi uczuciami i lepiej sobie radzić po stracie kogoś bliskiego?