Młodzi ludzie pytają:
Jak sobie radzić z ubóstwem?
GRZEGORZ mieszkający w Europie Wschodniej uważał się za biednego. W przeciwieństwie do niektórych rówieśników z Zachodu nie mógł sobie pozwolić na drogą odzież ani aparaturę hi-fi. Rozczarowany stosunkami panującymi w jego kraju, wyjechał do Austrii.
W odległej o tysiące kilometrów wiosce na południu Afryki mieszkał Loyiso. Jego rodzina żyła w małej chatce, a Loyiso zazdrościł młodzieży z pobliskiego miasteczka, korzystającej z cudownych „luksusów” — z bieżącej wody i elektryczności.
Niemniej zarówno Loyiso, jak i Grzegorz wydawaliby się bogaczami afrykańskiemu chłopcu imieniem Vasco. Podczas wojny domowej toczącej się w jego kraju przewędrował wiele kilometrów przez niebezpieczny busz, żeby ratować życie.
„Ubóstwo” jest zatem pojęciem względnym, które w różnych krajach i różnych kręgach kulturowych oznacza co innego. W pewnym słowniku powiedziano, że jest to „brak dostatecznych środków do życia” ale też „mała ilość albo liczba czegoś, brak różnorodności, obfitości czegoś”. Warto sobie uświadomić, iż nawet jeśli jest się ubogim, to najprawdopodobniej niektórzy ludzie żyją w jeszcze większym niedostatku. Co prawda niewielka to pociecha, gdy nie masz w czym pójść do szkoły lub nie możesz korzystać z podstawowych wygód, takich jak bieżąca woda.
Biblia nie afirmuje niedostatku, lecz realistycznie przyznaje: „Nieszczęściem ubogich jest ich ubóstwo” (Przysłów [Przypowieści] 10:15, Bp). Młody człowiek może jednak uniknąć niektórych pułapek z tym związanych, na przykład wkroczenia na drogę przestępstwa. Jeżeli się postarasz, uda ci się zachować optymizm i zdrowe nastawienie. Ale jak sobie radzić z codziennymi kłopotami, jakie niesie z sobą ubóstwo?
Sidło zazdrości
„Ubóstwo nie byłoby takie przykre, gdyby wszyscy byli ubodzy” — skarży się 17-letni Zanele z Afryki. „Ale kiedy w telewizji czy gdzie indziej ogląda się ludzi dużo bogatszych, to niełatwo się z tym pogodzić”.
Trudno się dziwić jego odczuciom, gdy się weźmie pod uwagę dzisiejsze przepastne różnice majątkowe i społeczne między ludźmi. A ponieważ środki przekazu ostentacyjnie wynoszą pod niebiosa bogactwo i materializm, ty również możesz poczuć ukłucie zazdrości, kiedy widzisz, jak żyją bogatsi rówieśnicy (Jakuba 4:5). Tymczasem przysłowie ostrzega: „W zazdrości pełne serce żałości” (por. Przysłów 14:30, Bp).
Oczywiście pragnienie polepszenia sobie życia nie musi być złe. Niemniej ubóstwo jest nieodłącznie związane z zepsutym szatańskim systemem rzeczy, a niesprawiedliwość tego świata potrafi usunąć tylko Bóg — i On to uczyni. Jeżeli żyjesz w kraju zacofanym gospodarczo, czasami niewiele możesz zrobić, żeby poprawić swą sytuację materialną. Ale nawet jeśli masz takie szanse, pamiętaj o słowach Salomona z Księgi Koheleta (Kaznodziei) 4:4: „I widziałem, że wszelki trud i wszelkie osiągnięcia w pracy wywodzą się z wzajemnej zazdrości. Także i to jest marnością i gonitwą za wiatrem” (Bp).
Jeżeli za wszelką cenę chcesz się wzbogacić, może cię brać pokusa sprzeniewierzenia się własnym zasadom moralnym. Może się też zdarzyć, że wskutek niezależnych od ciebie okoliczności utracisz ciężko zarobione pieniądze i popadniesz w jeszcze większe ubóstwo. Dlatego Księga Przypowieści 23:4, 5 ostrzega: „Nie trudź się, aby zdobyć bogactwo; (...) gdy na nie skierujesz swój wzrok, znika, bo przyprawia sobie skrzydła jak orzeł, który ulatuje ku niebu” (Bw).
Doceniaj to, co masz
Czy miałoby to oznaczać, że nie pozostaje ci nic innego, jak poddać się beznadziejności? W żadnym wypadku! Spróbuj na przykład koncentrować się nie na tym, czego ci brakuje, a tylko na tym, co masz. Być może nie jesteś zbyt majętny. Ale jak napisał w książce Relationships (Stosunki wzajemne) dr Tony Lake, „osoba uboga materialnie jest czasem bogata pod innymi względami: ma kochającą rodzinę, życzliwych sąsiadów lub dom, w którym czuje się szczęśliwa”. Są to dobra o wiele cenniejsze od pieniędzy! Przysłowie mówi: „Lepsza jest potrawa z jarzyn, a przy tym miłość, niż karmny wół wraz z nienawiścią” (Przypowieści 15:17, Bw). Chrześcijańska młodzież ma coś jeszcze: oparcie w „całej społeczności braci” (1 Piotra 2:17).
Spróbuj też ujrzeć w korzystniejszym świetle to, co posiadasz. Może mieszkasz w prostych, a nawet prymitywnych warunkach, może nosisz stare, zużyte rzeczy i może chciałbyś mieć bardziej urozmaicone posiłki. Ale czy do podobania się Bogu potrzebne są modne stroje i nowoczesne mieszkanie? Czy zdrowie i życie zależy od jedzenia wyszukanych potraw? Ależ nie! Apostoł Paweł napisał: „Mając natomiast żywność i odzienie, i dach nad głową, bądźmy z tego zadowoleni” (1 Tymoteusza 6:8, BT).
Posłuchaj, co mówi Eldred, który pochodzi z niezamożnej rodziny mieszkającej w RPA: „Po prostu pogodziliśmy się z tym, że nasz budżet domowy jest skromny i nie możemy dostać wszystkiego, na co miałoby się ochotę”. Przypomina sobie, że gdy przetarły mu się spodnie, w których chodził do szkoły, mama po prostu je załatała. Po jakimś czasie było na nich chyba więcej łat niż starego materiału. „Trochę się ze mnie podśmiewano”, przyznaje Eldred, „ale najważniejsze, że nasze ubrania były czyste i praktyczne”.
Gospodarność
Możesz też podjąć konkretne działania, żeby poprawić swą sytuację. Biblia wspomina o głupcach, którzy „trwonią pieniądze równie szybko, jak je otrzymali” (Przysłów 21:20, Today’s English Version). Okaż się więc mądry i nie marnuj jedzenia, pieniędzy ani w ogóle niczego, co macie w domu (por. Jana 6:12). Hazard, pijaństwo i palenie to nawyki, które pochłaniają pieniądze, a w dodatku nie podobają się Bogu (2 Koryntian 7:1). Jeżeli członkowie twojej rodziny postępują niemądrze pod tym względem, dawaj im dobry przykład (por. 1 Tymoteusza 4:12).
Inna możliwość przyczyniania się do pomyślności waszej rodziny polega na pomaganiu rodzicom w domu. Z własnej inicjatywy pomagaj w gotowaniu, sprzątaniu, naprawianiu oraz pracach w ogródku. Da ci to miłe poczucie przydatności.
Dodatkowe dochody
Niektórzy młodzi ludzie mogą bezpośrednio powiększać budżet domowy przez podjęcie dorywczej pracy. Wspomniany wcześniej Loyiso sprzedawał jarzyny, które hodował na skrawku pola za domem. Te świeże warzywa wzbogacały też stół jego rodziny. „Kto uprawia swoją rolę, ma chleba pod dostatkiem” — zapewnia Księga Przypowieści 28:19 (Bw). Loyiso przekonał się o prawdziwości tych słów.
Niekiedy młodzi ludzie sprzedają żywność, odzież i drzewo na opał. Inni zarabiają wykonując proste naprawy domowe, robiąc dla kogoś zakupy lub opiekując się dziećmi.
Ubóstwo a szkoła
Jak podaje 1989 Britannica Book of the Year, sporo dzieci z uboższych rodzin często uważa, że „ukończenie szkoły nic im nie da”. W wielu krajach szkoły bywają małe i źle wyposażone. A gdy widoki na pracę są marne, natomiast istnieją szybkie, choć nielegalne sposoby dorobienia się pieniędzy, niektórzy młodzi ludzie tracą wszelką ochotę na kontynuowanie nauki.
Tymczasem brak wykształcenia jedynie zaciska pętlę ubóstwa. Chodzenie do szkoły może wymagać samozaparcia, ale mądrość nakazuje ją ukończyć. W Kalkucie jest dzielnica slumsów Howra, której 800 000 mieszkańców żyje w skrajnej nędzy. Większość dzieci zarobkuje w ciągu dnia, wykonując różne drobne prace, ale wiele z nich uczęszcza do szkół wieczorowych, by zdobyć wykształcenie. A zatem nawet jeśli ciężko ci jest chodzić do szkoły, nie rezygnuj. Dzięki temu rozwiniesz umiejętność myślenia i wysławiania się, co może ci kiedyś pomóc znaleźć pracę.
Patrz w przyszłość
„Spotykają się bogacz i nędzarz — Jahwe obydwu jest Stwórcą” (Przysłów 22:2, BT). Zrozumienie tego dopomogło tysiącom młodych Świadków Jehowy poradzić sobie z ubóstwem. Uświadomili sobie, że szczęście nie zależy od posiadania rzeczy materialnych, ale od zaprzyjaźnienia się z Jehową Bogiem, któremu miły jest każdy, kto chce Jemu służyć — zarówno bogaty, jak i biedny. Bóg otwiera przed nami perspektywy życia w nowym świecie, wolnym od dokuczliwego ubóstwa (2 Piotra 3:13; Objawienie 21:3, 4).
Na razie jednak mądrze korzystaj ze wszystkiego, co posiadasz. Myśl o przyszłości. Gromadź sobie skarby duchowe (Mateusza 6:19-21). Potraktuj ubóstwo jako wyzwanie — któremu z pewnością potrafisz sprostać.
[Ilustracje na stronie 26]
Pobożne życzenia nic nie dadzą, ale przykładanie się do nauki może poprawić twój los