Zdrowie ludności świata — coraz większe kontrasty
OD NASZEGO KORESPONDENTA W BRAZYLII
KIEDY w roku 1977 Ali Maow Maalin z Somalii zachorował na ospę, trafił nie tylko do szpitala, ale także na łamy gazet. Wyleczono go jednak i w roku 1980 WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) ogłosiła, iż ospa — która przez stulecia pochłonęła miliony istnień — została usunięta z powierzchni ziemi. Alego uznano za ostatnią jej ofiarę.
W raporcie WHO z roku 1992 wymieniono jeszcze inne sukcesy w dziedzinie opieki zdrowotnej: W latach osiemdziesiątych więcej mieszkańców państw rozwijających się uzyskało dostęp do czystej wody pitnej i do urządzeń sanitarnych. Poza tym w krajach najsłabiej rozwiniętych zwiększył się odsetek ludności, która może korzystać z pomocy miejscowej służby zdrowia. Dzięki temu w ostatniej dekadzie tu i ówdzie spadła liczba zgonów wśród dzieci.
Przerażające fakty
Osiągnięcia te jednak często nikną w cieniu poniesionych klęsk oraz potęgujących się zagrożeń. Rozważmy kilka przerażających faktów.
HIV/AIDS: Na całym świecie jest już przeszło 17 milionów nosicieli HIV — wirusa wywołującego AIDS. Niedawno w ciągu zaledwie jednego roku zaraziło się około trzech milionów osób, czyli 8000 dziennie. Liczba zakażonych dzieci przekroczyła milion, a spowodowane tym zgony mogą wkrótce zniweczyć wszelki postęp w zmniejszaniu umieralności najmłodszych, uczyniony w minionych dziesięcioleciach. Wielu rejonom, na przykład Azji, zagraża gwałtowny wybuch epidemii AIDS. Według pisma Aids and Development przeszło 80 procent ofiar wirusa HIV żyje w krajach słabo rozwiniętych.
Gruźlica: Przez ostatnie 20 lat była lekceważona, tymczasem znowu staje się plagą na skalę światową. Zabija około trzech milionów osób rocznie, jest więc najbardziej śmiercionośną chorobą zakaźną na świecie. Ponad 98 procent zgonów przypada na kraje rozwijające się. Co gorsza, prątek gruźlicy sprzymierzył się z wirusem HIV, w wyniku czego powstała śmiertelnie groźna para, a skutki jej działania są straszliwe. Szacuje się, że do roku 2000 na gruźlicę będzie umierać milion nosicieli HIV rocznie.
Rak: Liczba zachorowań na raka w krajach rozwijających się jest obecnie wyższa niż w krajach rozwiniętych.
Choroby serca: „Jeżeli chodzi o chorobę wieńcową, jesteśmy o krok od powszechnej katastrofy” — ostrzega dr Ivan Gyarfas z WHO. Choroby serca przestały być plagą wyłącznie krajów uprzemysłowionych. Na przykład w Ameryce Łacińskiej umrze na serce od dwóch do trzech razy więcej osób niż na choroby zakaźne. W ciągu paru lat w krajach rozwijających się udary serca i mózgu staną się główną przyczyną zgonów.
Choroby tropikalne: „Wygląda na to, że choroby tropikalne rozszalały się na dobre: cholera występuje w obu Amerykach (...), epidemie żółtej febry i dengi zbierają coraz obfitsze żniwo, pogarsza się też sytuacja, jeśli chodzi o malarię” — ostrzega WHO. Czasopismo Time donosi: „W biedniejszych krajach świata walka z chorobami zakaźnymi przedstawia się tragicznie”. Sama malaria pochłania dziś około dwóch milionów ofiar rocznie, a przecież uważano, że już przed 40 laty w zasadzie została pokonana.
Choroby biegunkowe: W krajach rozwijających się umiera szokująca liczba najmłodszych. Każdego dnia infekcje lub niedożywienie są przyczyną śmierci 40 000 dzieci, przy czym same choroby przebiegające z biegunką zabijają przeciętnie jedno dziecko co osiem sekund.
Zdrowie a ubóstwo
Na co wskazuje ta sytuacja zdrowotna? „Kraje rozwijające się cierpią podwójnie” — wyjaśnia pewien specjalista z tej dziedziny. „Z jednej strony nękają je wszystkie nowe przewlekłe choroby naszych czasów, a z drugiej — wciąż groźne choroby tropikalne”. Jaki jest tego skutek? Książka Achieving Health for All by the Year 2000 (Walka o zdrowie dla wszystkich do roku 2000) informuje, że daje się zauważyć niepokojącą „przepaść geograficzną”. Pod względem opieki zdrowotnej 40 państw afrykańskich i azjatyckich „nie dotrzymuje kroku reszcie świata”. Kontrast jest ogromny — i stale się pogłębia.
Na owe różnice składa się wiele czynników, ale według periodyku World Health główny powód „to ubóstwo” (porównaj Przypowieści 10:15). Właśnie ono często skazuje ludzi na fatalne warunki mieszkaniowe — brak urządzeń sanitarnych, niedostatek czystej wody oraz życie w ciasnocie. Te trzy czynniki nie tylko nie sprzyjają zdrowiu, ale też przyczyniają się do rozprzestrzeniania chorób. Pomyśl jeszcze o niedożywieniu, które osłabia odporność organizmu, a zrozumiesz, dlaczego ubóstwo jest dla zdrowia tym, czym dla drzewa termity.
Kiedy groźne choroby nawiedzają domy, przynosząc kalectwo i uśmiercając dzieci, najbardziej cierpią na tym biedni. Oto kilka przykładów: W ubogich rejonach RPA zachorowalność na gruźlicę jest stokrotnie wyższa niż na obszarach tego państwa zamieszkanych przez osoby zasobniejsze. W brazylijskich dzielnicach nędzy notuje się sześć razy więcej zgonów spowodowanych zapaleniem płuc i grypą niż u bogatszych sąsiadów. A w domach nędzarzy w Indiach umiera dziesięciokrotnie więcej niemowląt niż w rodzinach najzamożniejszych. Nie sposób zaprzeczyć smutnej prawdzie: Ubóstwo zagraża zdrowiu!
Nic więc dziwnego, że przeszło miliard mieszkańców świata wegetujących w slumsach nie może się uwolnić od uczucia beznadziejności. Wciąż doświadczają na sobie zgubnych dla zdrowia skutków ubóstwa, a usunięcie jego przyczyn przekracza ich możliwości. Niewykluczone, że i ty — jeśli cierpisz z powodu przykrych następstw niedostatku — czujesz się nieodwołalnie skazany na życie po gorszej stronie tej przepaści. Ale bez względu na to, czy jesteś biedny, czy też nie, możesz poczynić pewne kroki, by chronić zdrowie własne oraz swych dzieci. Jak? Kilka propozycji znajdziesz w następnym artykule.