Obserwujemy świat
Ubóstwo a środowisko naturalne
Pomimo ogólnego wzrostu gospodarczego przeszło 1,3 miliarda mieszkańców ziemi wciąż ma do dyspozycji niecałe dwa dolary dziennie. Jak wynika z raportu ONZ, ubóstwo nie tylko nie maleje, ale stale wzrasta. Ponad miliard ludzi zarabia dziś mniej niż 20, 30, a nawet 40 lat temu. To zaś przyczynia się do niszczenia środowiska, gdyż „ubóstwo pociąga za sobą natychmiastową eksploatację zasobów naturalnych, co udaremnia długofalowe programy ochrony środowiska” — czytamy w czasopiśmie UNESCO Sources. „Przy obecnym tempie niszczenia lasy w rejonie Morza Karaibskiego znikną w niespełna 50 lat (...) W poszczególnych krajach jest jeszcze gorzej: lasom na Filipinach pozostało 30 lat, w Afganistanie 16, a w Libanie 15”.
Popadanie w rozpacz niebezpieczne
„Naukowcy (...) oceniają, że rozpacz może być równie szkodliwa dla serca, jak wypalanie 20 papierosów dziennie” — donosi londyńska gazeta The Times. „Czteroletnie badania blisko 1000 Finów w średnim wieku dowiodły, iż popadanie w rozpacz znacznie zwiększa niebezpieczeństwo miażdżycy, czyli stwardnienia tętnic”. Jak wykazano, nastawienie umysłu może mieć duży wpływ na zdrowie. „Wciąż znajdujemy dowody potwierdzające, że stan zdrowia zależy od uwarunkowań psychicznych i emocjonalnych” — mówi dr Susan Everson, która kierowała badaniami. „Lekarze powinni sobie uświadomić, iż poczucie beznadziejności oddziałuje negatywnie i stanowi w czasie choroby dodatkowe obciążenie. A ludzie muszą wiedzieć, że gdy tracą nadzieję i ogarnia ich rozpacz, trzeba szukać pomocy”.
Lata spędzone na dojazdach
We Włoszech dojazdy do pracy lub do szkoły i z powrotem zabierają mieszkańcom głównych miast dużo czasu. A dokładnie ile? Według włoskiej organizacji Legambiente, działającej na rzecz środowiska naturalnego, mieszkańcy Neapolu codziennie spędzają w podróży 140 minut. Jeżeli się przyjmie, że średnia długość życia wynosi 74 lata, przeciętny neapolitańczyk straci na dojazdy 7,2 roku. Rzymianin, który codziennie podróżuje 135 minut, straci 6,9 roku. W innych miastach sytuacja jest niewiele lepsza. Jak czytamy w gazecie La Repubblica, mieszkańcy Bolonii spędzą w ten sposób 5,9 roku, a mediolańczycy 5,3 roku.
Czas na Bliskim Wschodzie
Zmiany czasu na Bliskim Wschodzie mogą przysparzać trudności. Na przykład w Iranie od lat „ustawia się zegary trzy i pół godziny przed czasem uniwersalnym (czasem Greenwich), nie zachowując różnicy pełnej godziny, jak to czyni większość krajów” — donosi The New York Times. „Aby wysłuchać, powiedzmy, serwisu światowego BBC, który jest nadawany o 5 rano, musisz włączyć radio o 8.30 i zignorować bicie Big Bena [słynnego zegara w Londynie], bo robi z twego zegarka oszusta”. I chociaż w tej części świata przyjęto przechodzić z czasu letniego na zimowy w ostatni weekend września, w zeszłym roku Izrael dokonał zmiany 13 września. Równie trudne jest określenie, kiedy wypada weekend. W większości krajów nad Zatoką Perską dni wolne to czwartek i piątek. Jednakże w Egipcie i sąsiadujących krajach za weekend uznaje się piątek i sobotę, a w Libanie sobotę i niedzielę. „Turysta, który zamierza przybyć na przykład do Abu Zabi w środę w południe, a następnie w piątek wieczorem polecieć do Bejrutu, skorzysta z czterodniowego weekendu. Pracoholik może po prostu zaplanować swą podróż w odwrotnym kierunku” — zauważono we wspomnianej gazecie.
Niepewna przyszłość francuszczyzny
Jak donosi paryski dziennik Le Figaro, przedstawiciele krajów, w których mówi się po francusku, spotkali się ostatnio w Hanoi w Wietnamie na trzydniowej konferencji poświęconej „uniwersalności francuszczyzny”. Językiem tym na co dzień posługuje się przeszło 100 milionów ludzi. W XVII wieku, na który przypadł jego największy rozkwit, francuski był międzynarodowym językiem dyplomatycznym. „W podzielonej Europie wojny i mniejsze konflikty kończyły się traktatami pokojowymi spisanymi po francusku” — czytamy w gazecie. Jednakże obecnie francuski „szuka swego miejsca w świecie”. Coraz bardziej wypiera go język angielski, rozpowszechniony zwłaszcza wśród ludzi interesu. Aby zmniejszyć tę przepaść, prezydent Francji zachęcił do promowania francuskiego na superinfostradzie. Niemniej pewien polityk tak wyraził swe obawy co do przyszłości tego języka: „Posługiwanie się francuszczyzną nie spotyka się na świecie z entuzjastycznym przyjęciem opinii publicznej, środków przekazu ani polityków. Taki brak zainteresowania jest chyba nawet bardziej widoczny we Francji niż gdzie indziej”.
Próby zlikwidowania przekupstwa
W Chinach nazywa się ją huilu, w Kenii kitu kidogo. Meksykanie mówią una mordida, Rosjanie wziatka, a mieszkańcy Bliskiego Wschodu bakszysz. W wielu krajach łapówka zadomowiła się na dobre, a nierzadko jest też jedynym sposobem na przeprowadzenie transakcji, zdobycie pewnych towarów lub nawet wywalczenie sprawiedliwości. Niemniej ostatnio 34 państwa podpisały porozumienie w celu wyeliminowania przekupstwa w handlu międzynarodowym. Chodzi o 29 państw członkowskich Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz o Argentynę, Brazylię, Bułgarię, Chile i Słowację. Do walki z korupcją wśród wysokich urzędników stanęły też czołowe organizacje finansowe — Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Na podjęcie działań zdecydowano się po tym, jak badania przeprowadzone przez Bank Światowy wykazały, że w 69 krajach 40 procent przedsiębiorstw ucieka się do łapownictwa. Obie wspomniane organizacje postanowiły w razie potrzeby wstrzymać pomoc dla krajów, które tolerują przekupstwo.
Moda na gąsienice
Gąsienice pewnego gatunku motyla (Gonimbrasia belina) z rodziny pawicowatych od dawna stanowią element pożywienia biednych ludzi z wiejskich okolic RPA i są jednym z głównych źródeł białka. Larwy te żerują na drzewach mopanu (Colophospermum mopane). Kobiety zbierają je w kwietniu i grudniu, następnie sprawiają, gotują i suszą na słońcu. Pod względem ilości dostarczanego białka, tłuszczu, witamin oraz kalorii gąsienice nie ustępują mięsu i rybom. A ostatnio stają się coraz popularniejszą potrawą w południowoafrykańskich restauracjach. Moda ta przeniosła się też do Europy i USA, co wielce zaniepokoiło mieszkańców afrykańskich wiosek. Dlaczego? „W miarę wzrostu popytu pojawia się obawa, czy ten gatunek ocaleje” — czytamy w londyńskim dzienniku The Times. Już dziś „gąsienice zniknęły z dużych obszarów sąsiedniej Botswany i Zimbabwe”.
Szkody wywołane paleniem nieodwracalne?
Z przeprowadzonych ostatnio badań wynika, że zmiany w tętnicach spowodowane paleniem papierosów mogą być trwałe. Na łamach magazynu The Journal of the American Medical Association uczeni podali, iż zarówno bezpośrednie, jak i bierne palenie może uszkodzić naczynia krwionośne w sposób nieodwracalny. Badaniami objęto 10 914 mężczyzn i kobiet w wieku od 45 do 65 lat. W grupie tej znaleźli się palacze, byli palacze, niepalący, którzy regularnie przebywają w otoczeniu palaczy, oraz niepalący sporadycznie narażeni na dym papierosowy. Za pomocą ultrasonografii zmierzono grubość ich tętnicy szyjnej. Badanie powtórzono po trzech latach.
Jak się spodziewano, u nałogowych palaczy nastąpiło znacznie większe stwardnienie tętnic — u tych, którzy od 33 lat zużywali średnio paczkę papierosów dziennie, aż o 50 procent. Tętnice byłych palaczy, nawet jeśli rzucili palenie przed 20 laty, również się zwęziły, i to w tempie o 25 procent szybszym niż u niepalących. A tętnice biernych palaczy stwardniały o 20 procent bardziej w porównaniu z tętnicami osób nie wdychających dymu papierosowego. Według tych badań jakieś 30 000 do 60 000 zgonów w samych USA może być skutkiem biernego palenia.
Twarz nie zmieniona
Po siedmiu latach prac renowacyjnych Sfinksa w końcu uwolniono od rusztowań. „W latach 1990-1997 do remontu Sfinksa użyto stu tysięcy kamieni” — powiedział Ahmad al-Haggar, sprawujący nadzór nad zabytkami w tym regionie. Dodał jednak, że drobiazgowe prace konserwatorskie nie objęły zniszczonej twarzy „wapiennego kolosa, będącego pół lwem, pół człowiekiem”.