Urzekająca natura

BADANIA naukowe umożliwiły ludzkości wejrzenie w kosmos — odsłoniły przed nami zarówno najmniejsze cząstki jego materii, jak i jego ogrom. Lepiej teraz rozumiemy działające w nim mechanizmy. Z drugiej strony zdajemy sobie sprawę, że niewyobrażalnie dużo rzeczy wciąż pozostaje niezbadanych.

Ziemia — nasz dom — jest tylko okruchem wszechświata. Nie sposób jednak nie podziwiać niezmiernej złożoności i piękna ziemskiej przyrody. Urokliwy kwiat, malowniczy krajobraz, barwny ptak, motyl o misternych skrzydłach, niebo jarzące się purpurą zachodzącego słońca czy uśmiech ukochanej osoby — każda z tych rzeczy nas zachwyca.

Mnóstwo ludzi dostrzega we wszechświecie wystarczająco dużo dowodów, by uwierzyć w istnienie inteligentnej Praprzyczyny. Ich zdaniem prawa fizyki stwarzają wrażenie „dostrojonych” w sposób, który umożliwia życie. Gdyby wszechświat został wyregulowany tylko odrobinę inaczej, życie nie byłoby możliwe. Tymczasem wszędzie wokół nas krzewi się ono bujnie w całej swej oszałamiającej różnorodności.

Fizyk Paul Davies napisał: „Tocząca się akcja tego kosmicznego dramatu nasuwa wniosek, że istnieje jakiś scenariusz, jakiś spójny plan (...) W naturze nie dostrzegamy przypadkowej sekwencji zdarzeń, ale pomysłowy splot matematycznych praw”. Część naukowców zgadza się z tą opinią. Inni jednak wyrażają odmienne zdanie.

Na przykład fizyk i noblista Steven Weinberg oświadczył: „Im bardziej Wszechświat wydaje się zrozumiały, tym bardziej wydaje się pozbawiony celu” (Pierwsze trzy minuty, tłum. A. Blum). Jednak ten sam uczony przyznał również: „Czasem przyroda wydaje się piękniejsza, niż jest to rzeczywiście konieczne. (...) Trudno mi się powstrzymać od myśli, że całe to piękno istnieje z uwagi na nas” (Sen o teorii ostatecznej, tłum. P. Amsterdamski).

Gdzie leży prawda? Skoro coś zostało „dostrojone”, to czy nie istnieje „Stroiciel” — Projektant i Stwórca — którego poczynania mają określony cel? Czy w naszym życiu i we wszechświecie uwidacznia się celowość? A może pojawiliśmy się tutaj jedynie w wyniku niekontrolowanych i nieukierunkowanych procesów fizycznych? Pytaniami tymi zajmiemy się w następnych artykułach.