BAŚŃ

W użyciu biblijnym chodzi o fałszywą opowieść, fikcję, mit, wymysł, nieprawdę; określenie to nawiązuje do greckiego wyrazu mýthos, występującego w 1 Tymoteusza 1:4; 4:7; 2 Tymoteusza 4:4; Tytusa 1:14 i 2 Piotra 1:16.

Przeciwieństwem pojęcia mýthos jest alétheia, „prawda”, wyrażająca zgodną z faktami postać rzeczy. W Galatów 2:5 „prawda dobrej nowiny” to rzetelne nauczanie ewangelii, w przeciwieństwie do jej wypaczania. Apostołowie ostrzegali współwyznawców przed niebezpieczeństwem odstąpienia od prawdy i zwrócenia się ku fałszywym opowieściom, które nie opierały się na faktach, lecz stanowiły wytwór wyobraźni ludzkiej. W religii judaistycznej roiło się od takich fałszywych opowieści; tradycje starszych złożyły się na tzw. prawo ustne, które z czasem włączono do Talmudu. Poza tym na judaizmie, który w I w. najbardziej przeciwstawiał się chrystianizmowi, wyraźne piętno wycisnęły filozofie i nauki pogańskie.

Oto przykład jednej z takich nieprawdziwych opowieści z Talmudu Palestyńskiego (Jerozolimskiego): „R. Samuel b. Nachman rzekł w imieniu R. Jonatana: Tablice [z Dziesięciorgiem Przykazań, dane Mojżeszowi] były długie na sześć szerokości dłoni, a szerokie na trzy; Mojżesz trzymał za dwie szerokości dłoni i Bóg za dwie, toteż ich palce dzielił odstęp dwóch szerokości dłoni; kiedy zaś Izraelici zaczęli czcić cielca, Bóg chciał wyrwać owe tablice z rąk Mojżesza, ale Mojżesz trzymał je tak mocno, że sam Mu je wyrwał”. Następnie, jak głosi ta opowieść, „litery uleciały” z tablic, a ponieważ „pismo je podtrzymywało”, więc „okazały się one za ciężkie dla rąk Mojżesza i upadły, i się rozbiły” (Taanit, V, ss. 116, 117, tłum. na ang. A. W. Greenup).

Podobnie w tekstach apokryficznych roi się od fałszywych, wymyślonych historii; jedna z nich opowiada o tym, jak Daniel uśmiercił wielkiego smoka przy użyciu mieszaniny smoły, łoju i sierści (dodatek do Księgi Daniela [14:23-27, Bp]); inna wspomina o Tobiaszu, któremu serce, żółć i wątroba pewnej niezwykłej ryby dały moc uzdrawiania ludzi oraz wypędzania demonów (Tobiasza 6:2-9, 19, BT).

Chrześcijanie mają odrzucać baśnie. W 1 Tymoteusza 1:4 apostoł Paweł poucza chrześcijan, żeby nie zwracali uwagi na fałszywe opowieści, gdyż mogą ich one wciągnąć w jałowe dociekania i odwrócić ich umysły od prawdy. Niejedna z nich przypomina gadaninę starych kobiet, które spędziły życie na świeckich zajęciach. Takie opowieści bezczeszczą święte, prawe mierniki Boże (1Tm 4:6, 7; Tyt 1:14). Apostoł Piotr w swoim drugim liście (2Pt 1:16) wspomina o fałszywych opowieściach (które nie tylko są nieprawdziwe, ale też zręcznie wymyślone po to, żeby zwieść chrześcijan) i przeciwstawia im prawdziwe, oparte na faktach doniesienie o przemienieniu, którego był naocznym świadkiem (Mk 9:2). Paweł w 2 Tymoteusza 4:3, 4 przepowiedział, że w przyszłości ludzie będą skłonni zwracać się raczej ku fałszywym opowieściom niż ku prawdzie.