JAH

Poetycka, skrócona forma imienia Najwyższego Boga, Jehowy (Wj 15:1, 2). Składa się z pierwszych dwóch liter tetragramu יהוה (JHWH): jod (י) i heʼ (ה), będących odpowiednio dziesiątą i piątą literą hebrajskiego alfabetu.

W Pismach Hebrajskich słowo „Jah” pojawia się 50 razy — 26 razy samodzielnie, a 24 jako część wezwania „Alleluja”, które dosłownie znaczy: „wysławiajcie Jah”. Jednakże popularne polskie przekłady z reguły nie używają wyrazu „Jah”, występującego przecież w tekście oryginalnym. Kiedy stanowi część wspomnianego wezwania, pozostawiają formę „Alleluja” (lub „Halleluja”). A gdy występuje samodzielnie, posługują się słowem „Pan” (Bg, BT, wyd. III, Bw, BWP) bądź pełnym imieniem — „Jahwe” (Bp, BT, wyd. II). W II wydaniu Biblii Tysiąclecia w Wyjścia 17:16 i Psalmie 68:5 zwrócono uwagę na skróconą formę przez zastosowanie nawiasów kwadratowych: „Jah[we]”. Przekład Nowego Świata zachowuje formę „Jah” we wszystkich 50 miejscach.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich cząstka „Jah” występuje czterokrotnie w wezwaniu „Alleluja” (Obj 19:1, 3, 4, 6). W tekście głównym większości polskich przekładów pozostawiono je w formie „Alleluja” bądź „Halleluja”, choć np. w przypisie w Biblii Tysiąclecia i Biblii poznańskiej wyjaśniono, iż znaczy ono „chwalcie Jahwe”. Przekład Nowego Świata oddaje je zwrotem „Wysławiajcie Jah!”

Jeśli chodzi o powiązanie chronologiczne, słowo „Jah” nie mogło być pierwotną formą imienia Bożego, używaną wcześniej niż pełna forma „Jehowa”. Cały tetragram występuje w tekście masoreckim Księgi Rodzaju 165 razy, natomiast skrócona forma pierwszy raz pojawia się dopiero w relacji wydarzeń, które się rozegrały po wyjściu Izraelitów z Egiptu (Wj 15:2).

Jednosylabowe „Jah” zazwyczaj występuje w silniej zabarwionych emocjonalnie pieśniach, wysławianiach, modlitwach lub błaganiach — na ogół w kontekście radości z powodu zwycięstwa lub wyzwolenia albo jako wyraz uznania Bożej potęgi i mocy. Poświadcza to mnóstwo przykładów. Wezwanie „Wysławiajcie Jah!” (Alleluja!) pojawia się jako zwrot pochwalny w Księdze Psalmów, począwszy od Psalmu 104:35. W niektórych występuje tylko na początku (Ps 111 i 112), rzadko w środku (Ps 135:3), czasami jedynie na końcu (Ps 104, 105, 115 do 117), a najczęściej i na początku, i na końcu (Ps 106, 113, 135, 146 do 150). W Księdze Objawienia istoty niebiańskie wielokrotnie wplatają ten zwrot w wypowiedzi, którymi wysławiają Jehowę (Obj 19:1-6).

Także w pozostałych miejscach słowo „Jah” nawiązuje do wysławiania Jehowy w pieśniach i błaganiach. Przykładem może być pieśń Mojżesza o wyzwoleniu (Wj 15:2). W pieśniach z Księgi Izajasza dla położenia szczególnego nacisku zestawiono obie formy imienia Bożego — „Jah Jehowa” (Iz 12:2; 26:4). Kiedy Ezechiasz został cudownie wyleczony ze swej śmiertelnej choroby, w poetycki sposób dał wyraz silnym emocjom, dwukrotnie powtarzając imię „Jah” (Iz 38:9, 11). Poza tym ukazano różnicę między umarłymi, którzy nie mogą wysławiać Jah, a tymi, którzy są zdecydowani przysparzać Mu chwały swym życiem (Ps 115:17, 18; 118:17-19). A w innych psalmach wyrażono głęboką wdzięczność dla Boga za wyzwolenie, ochronę i skorygowanie (Ps 94:12; 118:5, 14).