PIEC DO WYPALANIA

Urządzenie przeznaczone do obróbki termicznej różnych materiałów. W starożytności piece takie wykorzystywano do wypalania cegieł, naczyń i wapna. W przeciwieństwie do polskiego określenia „piec” hebrajskie słowo kiwszán nie obejmuje urządzeń przeznaczonych do pieczenia żywności (zob. PIEC).

Skoro już przed potopem wykuwano narzędzia z miedzi i żelaza (Rdz 4:22), to zapewne i piece do wypalania pojawiły się dość wcześnie w historii ludzkości. Choć w Biblii nie ma o tym bezpośredniej wzmianki, najwyraźniej były używane w czasach Nimroda. Gdy po potopie ludzie przystąpili do budowy miasta i wieży Babel w ziemi Szinear, mówili: „Nuże, naróbmy cegieł i wypalmy je przez wyprażenie w ogniu” (Rdz 11:3). Starożytne ruiny na terenie Babilonii potwierdzają, iż stosowano tam wypalane cegły. Ze względu na większą trwałość cegły takie wykorzystywano w ważniejszych budowlach do wykładania ścian oraz podłóg. Niektóre domy odkryte w Ur (rodzinnym mieście Abrahama) miały dolne piętro z wypalanych cegieł, a górne najwyraźniej z cegieł suszonych na słońcu. Te drugie, choć nie tak trwałe jak wypalane, były niedrogie, łatwe do wykonania i zupełnie dobrze się sprawdzały w suchym klimacie (zob. CEGŁA).

Egipskie piece garncarskie miały kształt zwężającego się ku górze komina, a palenisko i znajdująca się nad nim komora wypałowa były oddzielone rusztem. Naczynia układano w górnej komorze przed rozpaleniem pieca. Uzyskanie pożądanego efektu końcowego wymagało dużej wprawy, a egipscy garncarze zazdrośnie strzegli arkanów swego rzemiosła. Dzięki wytworzonemu ciągowi rozgrzane gazy przepływały przez otwory w ruszcie i krążyły wokół naczyń, uchodząc następnie przewodem kominowym.

Przed zesłaniem szóstej plagi na Egipt i jego dumnego władcę Jehowa polecił Mojżeszowi i Aaronowi: „Nabierzcie sobie w obie garści pełno sadzy z pieca do wypalania i niech Mojżesz na oczach faraona rzuci ją ku niebiosom”. Mojżesz i Aaron posłusznie „nabrali więc sadzy z pieca do wypalania i stanęli przed faraonem, a Mojżesz rzucił ją ku niebiosom i na człowieku oraz na zwierzęciu wystąpiły wrzody pokrywające się pęcherzami” (Wj 9:8-10).

Palestyńskie piece garncarskie odkryte w Megiddo miały kształt litery U i wymiary 2,5 na 3 m. W piecach tych palenisko znajdowało się u podstawy litery U. Powietrze wlatujące od spodu paleniska nagrzewało się i przepływało przez obie komory wypałowe, po czym uchodziło dwoma przewodami kominowymi umieszczonymi w tylnej części pieca.

Piece do wypalania wapna. W Palestynie, obfitującej w wapienie, już w starożytności wypalano wapno w specjalnych piecach. W bliższych nam czasach często sytuowano je na stokach wzgórz, tak by zbocze stanowiło tylną ścianę. Budowano je z nieociosanych kamieni bez użycia zaprawy — luki uzupełniano gliną. W górnej części pozostawiano duży otwór wylotowy. Wnętrze pieca dokładnie wypełniano pokruszonym wapieniem, po czym w mieszczącym się pod spodem palenisku rozpalano chrust. Znajdujący się u dołu pieca wlot powietrza zapewniał silny ciąg, dzięki któremu płomienie strzelały w górę i rozgrzewały wapień. Żeby uzyskać wapno, prażono surowiec przez kilka dni (zob. WAPNO).

Pierwsza bezpośrednia wzmianka o piecu do wypalania występuje w Biblii w Rodzaju 19:28. Powiedziano tam, że gdy Abraham spojrzał w dół na płonące Sodomę, Gomorę i cały Okręg, zobaczył, iż „gęsty dym wychodził z ziemi jak gęsty dym z pieca do wypalania!”

Kiedy Izraelici zgromadzili się u stóp góry Synaj „na spotkanie z prawdziwym Bogiem”, oglądali napawające lękiem zjawiska, m.in. „góra Synaj wszędzie dymiła wskutek tego, że Jehowa zstąpił na nią w ogniu; i jej dym wznosił się jak dym z pieca do wypalania, a cała góra bardzo drżała” (Wj 19:17, 18).

Według Biblii gdańskiej w 2 Samuela 12:31 o Dawidzie powiedziano, iż ammonickich jeńców ‛wegnał w piec cegielny’. Ale po poprawieniu jednej litery w tekście hebrajskim sens tego wersetu jest taki, że Dawid ‛kazał im pracować przy wyrobie cegieł’ (NŚ; por. BT, Bw).