FRYGIA

Kraina w środkowej części Azji Mniejszej. Granice Frygii zmieniały się z upływem czasu, trudno więc dokładnie je zdefiniować bez odniesienia do konkretnego okresu historycznego. W I w. n.e. Frygia nie miała dostępu do morza i leżała na terenie dwóch prowincji rzymskich, Galacji i Azji, na płaskowyżu pomiędzy górami Taurus na pd., rzeką Halys na wsch. i dolinami rzek Hermos i Meander w ich górnym biegu na zach. Apostoł Paweł przechodził przez Frygię co najmniej podczas swych dwóch podróży (Dz 16:6; 18:23; 19:1).

Na ogół przyjmuje się, że pod koniec II tysiąclecia p.n.e. Frygowie udali się z Grecji na pd. i opanowali znaczną część terenów zach. Azji Mniejszej, położonych na pn. od gór Taurus, pomiędzy rzeką Halys a Morzem Egejskim. Dowody archeologiczne wskazują, że stolicą Frygii było Gordion, a jednym z jej najbardziej znanych władców — król Midas. Cechą szczególną religii wyznawanej przez mieszkańców dawnej Frygii był kult bogini-matki (Rea-Kybele).

Zachodnia część Frygii znalazła się pod władzą królów Pergamonu z dynastii Attalidów. Ich królestwo stało się potem rzymską prowincją Azja, której pd.-wsch. część nieraz określano jako Frygię Azjatycką (zob. AZJA). Nad wsch. częścią Frygii władzę sprawował król Galacji, a z czasem włączono ją do rzymskiej prowincji Galacja. Tę wsch. część czasami nazywano Frygią Galacką; leżała ona na pn. od Pizydii i na pn. zach. od Likaonii. W zależności od punktu widzenia pisarza i omawianego okresu Antiochię i Ikonium można było nazwać miastami frygijskimi, choć to pierwsze miasto często łączy się z Pizydią, a drugie z Likaonią (Dz 13:14; zob. ANTIOCHIA 2; IKONIUM).

Na terenie Frygii mieszkało sporo Żydów; do osiedlania się tam zachęcali ich syryjscy władcy z dynastii Seleucydów. Józef Flawiusz donosi, że aby uspokoić buntownicze nastroje miejscowej ludności, Antioch III (223-187 p.n.e.) sprowadził do Lidii i Frygii „dwa tysiące rodzin judejskich z Mezopotamii i Babilonii, wraz z ich dobytkiem” (Dawne dzieje Izraela, XII, III, 4). Za czasów rzymskich w Azji Mniejszej najwyraźniej dalej mieszkało wielu Żydów. W dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. do Jerozolimy przybyli Żydzi z „okręgu Azji i Frygii, i Pamfilii” (Dz 2:9, 10).

Podczas drugiej podróży misjonarskiej apostoł Paweł i jego towarzysze wędrowali na pn. zach. przez Cylicję i Likaonię, a potem „przeszli przez Frygię i krainę galacką, ponieważ duch święty zabronił im głosić słowo w okręgu Azji” (Dz 15:41; 16:1-6). A zatem wkroczyli do wsch. części dawnej Frygii (w czasach Pawła była to Frygia Galacka), ale zamiast iść potem przez prowincję Azja (obejmującą Frygię Azjatycką), udali się na pn. do Bitynii, a potem na zach. do Troady.

Trzecia podróż Pawła prowadziła przez Frygię Galacką i Azjatycką. Po opuszczeniu Antiochii w Pizydii apostoł „przechodził z miejsca na miejsce przez krainę galacką oraz Frygię” (Dz 18:23). Sprawozdanie donosi również, że „przeszedłszy przez okolice w głębi kraju, przybył do Efezu” na wybrzeżu Morza Egejskiego (Dz 19:1). Wydaje się, iż Paweł nie wędrował główną drogą do Efezu, prowadzącą doliną rzeki Likos przez frygijskie miasta Laodyceę, Kolosy i Hierapolis (Kol 2:1; 4:13), lecz wybrał krótszą drogę, biegnącą bardziej na pn. (zob. KOLOSY).