TYMOTEUSZA, LISTY DO

Dwa natchnione listy należące do Chrześcijańskich Pism Greckich, napisane do Tymoteusza przez apostoła Pawła, który w obu sam się przedstawia w słowach wstępnych (1Tm 1:1; 2Tm 1:1). Pierwszy list najwyraźniej powstał w Macedonii. Czas można w przybliżeniu ustalić na podstawie słów z 1 rozdziału, 3 wersetu: „Jak cię zachęcałem do pozostania w Efezie, gdy się wybierałem do Macedonii, tak samo czynię teraz”. O takiej sytuacji nie wspominają Dzieje Apostolskie, które obejmują okres od wniebowstąpienia Jezusa w 33 r. n.e. do drugiego roku uwięzienia Pawła w Rzymie, czyli do ok. 61 r. Narzuca się więc wniosek, że w jakiś czas po odzyskaniu wolności Paweł zachęcił Tymoteusza, by pozostał w Efezie, a sam udał się do Macedonii. Oznaczałoby to, iż apostoł napisał List 1 do Tymoteusza po pierwszym uwięzieniu w Rzymie, lecz jeszcze przed ostatnim uwięzieniem, czyli mniej więcej w latach 61—64 n.e. Drugi list Paweł napisał w Rzymie podczas ostatniego uwięzienia (prawdopodobnie ok. 65 r.), krótko przed śmiercią (2Tm 1:8, 17; 4:6-9).

Autentyczność. Autentyczność obu listów do Tymoteusza jest dobrze potwierdzona. Do kanonicznych ksiąg zaliczają je wszystkie znaczące starożytne katalogi, począwszy od kanonu Muratoriego z II w. n.e. Co najważniejsze, listy te doskonale harmonizują z pozostałymi księgami Pisma Świętego i często do nich nawiązują. Powołują się na Księgę Liczb (16:5; 2Tm 2:19), Powtórzonego Prawa (19:15; 25:4; 1Tm 5:18, 19), Izajasza (26:13; 2Tm 2:19) oraz na słowa Jezusa Chrystusa (Mt 10:10; Łk 10:7; 1Tm 5:18). Poza tym często wspominają o wierze (1Tm 1:2, 4, 5, 14, 19; 2:7, 15; 3:9, 13; 4:1, 6, 12; 5:8, 12; 6:10-12, 21; 2Tm 1:5, 13; 2:18, 22; 3:8, 10, 15; 4:7), a także kierują uwagę na czystość nauk (1Tm 1:3, 4; 4:1-3, 6, 7; 6:3, 4, 20, 21; 2Tm 1:13; 3:14, 15; 4:3, 5), właściwe postępowanie (1Tm 2:8-11, 15; 3:2-13; 4:12; 5:1-21; 6:1, 2, 11-14; 2Tm 2:22), modlitwy (1Tm 2:1, 2, 8; 4:5; 5:5; 2Tm 1:3) oraz wierne trwanie w czasie cierpień (2Tm 1:8, 12; 2:3, 8-13).

Tło pierwszego listu. Podczas spotkania ze starszymi zboru efeskiego, które się odbyło ok. 56 r. w Milecie, Paweł powiedział: „Ja wiem, że po moim odejściu wejdą pomiędzy was ciemięskie wilki i nie będą się czule obchodzić z trzodą, a spośród was samych powstaną ludzie mówiący rzeczy przewrotne, aby pociągnąć za sobą uczniów” (Dz 20:29, 30). Po kilku latach fałszywe poglądy tak bardzo się rozprzestrzeniły, iż Paweł zachęcił Tymoteusza do pozostania w Efezie, gdzie miał nakazać pewnym ludziom, by „nie głosili odmiennej nauki ani nie zwracali uwagi na fałszywe opowieści oraz na rodowody” (1Tm 1:3, 4). Tymoteusz musiał zatem toczyć duchowy bój wewnątrz zboru chrześcijańskiego, aby strzec jego czystości i pomóc braciom trwać w wierze (1:18, 19). Dzięki zastosowaniu rad apostoła z tego listu mógł ochronić członków zboru przed odpadnięciem od wiary.

Jednym z warunków pomyślnego rozwoju zboru były modlitwy. Chrześcijanie mieli się modlić za królów i ludzi zajmujących wysokie stanowiska w państwie, aby pozwolili im prowadzić spokojne i ciche życie. Na temat osób reprezentujących w modlitwie zbór Paweł napisał: „Pragnę, żeby na każdym miejscu mężczyźni modlili się, wznosząc lojalne ręce, bez srogiego gniewu i sprzeczek”. Chodziło o to, by przystępować do Boga w sposób godny — nie żywiąc jednocześnie wrogości ani gniewu wobec drugich (1Tm 2:1-8).

Ponadto Tymoteusz musiał czuwać, by kobiety zajmowały miejsce wyznaczone im przez Boga (1Tm 2:9-15), by nadzorcami i sługami pomocniczymi mianowano tylko wykwalifikowanych mężczyzn, gdyż tacy stanowią dobrą ochronę przed odstępstwem (3:1-13; 5:22), by zbór wspomagał wdowy zasługujące na taką pomoc (5:3-16), by starszym, którzy dobrze przewodzą, okazywano odpowiedni szacunek (5:17-19), by niewolnicy szanowali swych właścicieli (6:1, 2), by wszyscy byli zadowoleni z tego, co mają, i nie zabiegali o bogactwa (6:6-10) oraz by bogaci nie opierali nadziei na rzeczach materialnych, lecz obfitowali w dobre uczynki i przejawiali szczodrość (6:17-19). „Dla tych, którzy są wierni”, Tymoteusz miał być „wzorem w mowie, w postępowaniu, w miłości, w wierze, w nieskalanej czystości” oraz miał nieustannie robić postępy (4:12, 15, 16; 6:11-14).

Tło drugiego listu. W 64 r. w Rzymie wybuchł wielki pożar, który zniszczył czwartą część miasta. Rozeszła się pogłoska, że został wzniecony na rozkaz cesarza Nerona. Aby zrzucić winę z siebie, Neron oskarżył chrześcijan i najwyraźniej dlatego zaczęto ich zaciekle prześladować. Prawdopodobnie w tym czasie (ok. 65 r.) apostoł Paweł został ponownie uwięziony w Rzymie. Choć opuszczony przez wielu cierpiał w łańcuchach i spodziewał się szybkiej śmierci (2Tm 1:15, 16; 4:6-8), to napisał do swego młodszego współpracownika Tymoteusza pokrzepiający list, chcąc go przygotować do odpierania odstępczych wpływów w zborze i umocnić do niewzruszonego trwania mimo prześladowań (2:3-7, 14-26; 3:14 do 4:5). Słysząc o sytuacji Pawła, Tymoteusz mógł czerpać zachętę z przykładnej postawy apostoła, który w wielkim ucisku zachowywał wierność i wytrwałość (2:8-13).

Paweł, nieustraszony dzięki mocy od Jehowy, nawoływał Tymoteusza: „Przypominam ci, abyś rozniecał jak ogień dar Boży, który jest w tobie dzięki włożeniu na ciebie moich rąk. Albowiem Bóg nie dał nam ducha tchórzostwa, lecz mocy i miłości, i trzeźwości umysłu. Dlatego nie wstydź się świadectwa o naszym Panu ani mnie, więźnia ze względu na niego, ale miej udział w cierpieniu zła dla dobrej nowiny według mocy Boga” (2Tm 1:6-8).

[Ramka na stronie 986]

GŁÓWNE MYŚLI LISTU 1 DO TYMOTEUSZA

Zawiera rady dla chrześcijańskiego starszego dotyczące jego obowiązków

Napisany przez apostoła Pawła najprawdopodobniej wkrótce po tym, jak odzyskał wolność po pierwszym uwięzieniu w Rzymie

Rady dotyczące pomyślności duchowej samego Tymoteusza

Tocz duchowy bój, zachowując wiarę i dobre sumienie (1Tm 1:18, 19)

Nie skupiaj się na ćwiczeniu cielesnym, lecz na zbożnym oddaniu; nie pozwól, by drudzy patrzyli z góry na twą młodość — bądź wzorem i rób postępy (4:7b-16)

Nikomu nie powierzaj pochopnie odpowiedzialnej funkcji, byś nie stał się współuczestnikiem cudzych grzechów (5:22)

Ostrzeżenia przed deprawującymi wpływami pojawiającymi się w zborze

Nakaż pewnym ludziom, by nie głosili odmiennej nauki ani nie zwracali uwagi na fałszywe opowieści i rodowody (1:3, 4)

Niektórzy odstąpili od miłości i nieobłudnej wiary; chcą być nauczycielami prawa, ale nie rozumieją jego celu (1:5-11)

W późniejszych czasach wielu odpadnie od wiary (4:1-5)

Przeciwstawiaj się złym wpływom; karm się słowami wiary; odrzucaj fałszywe opowieści (4:6, 7a)

Fałszywe nauki prowadzą do zawiści, waśni, obelżywej mowy, podejrzeń i gwałtownych sporów oraz do wykorzystywania tego, co zbożne, dla samolubnych celów (6:3-5)

Uciekaj od szkodliwych skutków umiłowania pieniędzy; walcz w szlachetnej walce o wiarę i odwróć się od błędnych nauk (6:11, 12, 20, 21)

Kwalifikacje kandydatów na nadzorców i sług pomocniczych

Nadzorcą ma być mężczyzna nieposzlakowany; mąż jednej żony; trzeźwego umysłu, porządny, gościnny, wykwalifikowany do nauczania, zachowujący umiar w piciu, opanowany i rozsądny; niemiłujący pieniędzy; dobrze przewodzący własnemu domowi; nie nowo nawrócony; mający dobre świadectwo od osób spoza zboru (3:1-7)

Słudzy pomocniczy muszą być poważni, nie dwoistego języka, nie tracący umiaru w piciu, nie chciwi nieuczciwego zysku; mają najpierw zostać wypróbowani co do przydatności, być wolni od oskarżenia i dobrze przewodzić własnym domom (3:8-10, 12, 13)

Wskazówki dotyczące różnych potrzeb zboru

Należy zanosić modlitwy za ludzi wszelkiego pokroju — także za władców — aby chrześcijanie mogli prowadzić spokojne życie w zbożnym oddaniu; wolą Boga jest, aby ludzie wszelkiego pokroju zostali wybawieni (2:1-4)

Jest tylko jeden Bóg i jeden pośrednik, Jezus Chrystus, toteż gdy mężczyźni się modlą, mają wznosić „lojalne ręce, bez srogiego gniewu i sprzeczek” (2:5-8)

Kobiety powinny ubierać się skromnie i schludnie, w sposób świadczący o bojaźni wobec Boga; nie wolno im nauczać w zborze ani sprawować władzy nad mężczyzną (2:9-15)

Na listę wdów otrzymujących pomoc materialną od zboru powinny być wciągane tylko te, które mają co najmniej 60 lat, cieszą się dobrą opinią i nie mają już dzieci ani wnuków (5:3-16)

Starsi, którzy ciężko pracują, przemawiając i nauczając, powinni być poczytywani za godnych „podwójnego szacunku” (5:17, 18)

Nie przyjmuj oskarżenia przeciwko starszemu, chyba że na podstawie zeznania dwóch lub trzech świadków; ci, którzy trwają w grzechu, mają być upominani wobec wszystkich obserwatorów (5:19-21)

Niewolnicy powinni dawać wzór podporządkowywania się swym właścicielom, zwłaszcza jeśli są oni ich współwyznawcami (6:1, 2)

Każdy powinien być zadowolony, jeśli ma wyżywienie, odzież i schronienie; umiłowanie pieniędzy jest korzeniem szkodliwych rzeczy, a ci, którzy są zdecydowani być bogaci, ponoszą duchową szkodę (6:6-10)

Bogaci mają się wystrzegać wyniosłości i polegania na bogactwie, natomiast powinni być gotowi hojnie się dzielić z potrzebującymi (6:17-19)

[Ramka na stronie 987]

GŁÓWNE MYŚLI LISTU 2 DO TYMOTEUSZA

Zawiera zachęty i rady mające pomóc Tymoteuszowi zachować niewzruszoną postawę w nadchodzących trudnych czasach

Ostatni natchniony list Pawła; napisany podczas drugiego uwięzienia w Rzymie

Tymoteusz zachęcony do dalszego robienia postępów

‛Rozniecaj jak ogień dar Boży’, który otrzymałeś; nie wstydź się świadectwa o Chrystusie ani uwięzionego Pawła; miej udział w cierpieniu dla dobrej nowiny (2Tm 1:6-8)

Strzeż wzoru zdrowych słów (1:13, 14)

Niczym żołnierz miej niepodzielne serce; zmagaj się według reguł jak sportowiec w zawodach; bądź jak ciężko pracujący rolnik; trwaj w wierności (2:3-13)

Rób wszystko, co możesz, by zyskać uznanie Boże, poprawnie władając słowem prawdy (2:15)

Uciekaj od pragnień młodości, a wypracowuj w sobie zbożne przymioty, przebywając w gronie tych, którzy wzywają Pana z czystego serca (2:22)

Rady mające pomóc Tymoteuszowi przeciwstawiać się fałszywym nauczycielom

Unikaj sporów o słowa i rozmów bezczeszczących to, co święte; z łagodnością próbuj przywieść do opamiętania osoby usidlone przez Diabła (2:14, 16-26)

W dniach ostatnich nastaną krytyczne czasy, trudne do zniesienia z powodu niegodziwych skłonności ludzi; będą oni bardziej miłować pieniądze i rozkosze niż Boga; wystrzegaj się takich osób (3:1-7)

Tacy ludzie o skażonym umyśle będą wciąż sprzeciwiać się prawdzie; ty jednak trwaj w tym, co uznałeś za prawdę, gdyż nauczyłeś się tego od dobrze znanych ci osób i z natchnionych Pism (3:8-17)

Dalej głoś słowo, wykonując dzieło ewangelizatora i dokładnie pełniąc swe usługiwanie — mimo iż nadchodzą czasy, gdy ludzie nie będą słuchali zdrowej nauki, lecz sami sobie wybiorą nauczycieli, którzy będą im łechtali uszy (4:1-5)

Sytuacja uwięzionego Pawła

Paweł został wybrany na apostoła Jezusa Chrystusa; teraz z tego powodu cierpi, ale nie jest zawstydzony (1:11, 12)

Jako więzień w łańcuchach został opuszczony niemal przez wszystkich z okręgu Azji, jednak Onezyfor pilnie go szukał i udzielił mu wsparcia (1:15-18)

Paweł spodziewa się, że wkrótce poniesie śmierć, lecz z ufnością oczekuje dnia, gdy Jezus Chrystus da koronę prawości jemu oraz wszystkim innym, którzy umiłowali ujawnienie się Pana (4:6-8)

Podczas pierwszej obrony nikt nie stanął po stronie Pawła, ale wzmocnił go Pan Jezus Chrystus; apostoł jest przekonany, że Pan wybawi go do swego niebiańskiego królestwa (4:16-18)