ŻONA

Kobieta pozostająca z mężczyzną w związku małżeńskim. Hebrajski wyraz ʼiszszáh (dosł. „żeński człowiek”) odnosi się zarówno do „kobiety”, jak i do „żony”, którą nazywano też „własnością męża” (Iz 62:4, przyp. w NW). Greckie słowo gyné także może oznaczać „żonę” oraz ogólnie „kobietę”. Jehowa Bóg dał pierwszemu człowiekowi, Adamowi, żonę, którą uczynił z jego żebra, tak iż była kością z jego kości i ciałem z jego ciała. Stworzył ją jako jego pomoc i uzupełnienie (Rdz 2:18, 20-23). Bóg zwracał się do Adama, a ten przekazywał Jego polecenia swej żonie. Mężczyzna został stworzony na obraz Boży przed kobietą, toteż był dla niej rzecznikiem Jehowy oraz głową. Swe zwierzchnictwo miał sprawować z miłością, a żona miała z nim współpracować w wywiązywaniu się z zadania napełniania ziemi ludźmi (Rdz 1:28; zob. KOBIETA).

Tymczasem Ewa zamiast pomocnicą okazała się kusicielką i gdy zgrzeszyła, nakłoniła męża do pójścia w jej ślady. Ogłaszając na nią wyrok, Bóg oznajmił: „Wielce pomnożę boleść twej brzemienności; w bólach będziesz rodzić dzieci, a swoje pożądanie będziesz kierować ku swemu mężowi, on zaś będzie nad tobą panował” (Rdz 3:16). Od tamtej pory w wielu społecznościach mężowie rzeczywiście panują nad swymi żonami i nieraz traktują je bardzo surowo — nie jak towarzyszki i pomocnice, lecz jak służące.

Wśród starożytnych Hebrajczyków. Jeżeli chodzi o starożytnych Hebrajczyków, to mężczyzna był głową domu i panem (hebr. báʽal) swej żony, którą uważano za jego własność (beʽuláh). Słudzy Boży cenili swe żony i szanowali ich godność. Bogobojne, dzielne i rozumne kobiety były podporządkowane swym mężom, niemniej miały sporą swobodę działania i były zadowolone ze swego miejsca w rodzinie. Niektórym z nich Jehowa powierzył specjalne zadania. Do wiernych żon opisanych w Biblii należały m.in.: Sara, Rebeka, Debora, Rut, Estera oraz Maria, matka Jezusa.

Chroniona przez Prawo. Wprawdzie mąż zajmował w małżeństwie wyższą pozycję, ale Bóg wymagał od niego, żeby troszczył się o pomyślność duchową i materialną swych bliskich. Jeżeli któryś z domowników popełnił coś złego, rzutowało to na opinię ojca. Spoczywała więc na nim wielka odpowiedzialność. I chociaż miał więcej przywilejów niż żona, prawo Boże chroniło ją i przyznawało jej różne uprawnienia, dzięki czemu mogła prowadzić szczęśliwe i celowe życie.

Oto kilka przepisów Prawa Mojżeszowego dotyczących żon: Tak jak mężczyźni, za cudzołóstwo były karane śmiercią. Gdy mąż podejrzewał żonę o niewierność, mógł ją przyprowadzić do kapłana i poddać pod osąd Jehowy Boga. Jeżeli była winna, traciła zdolności rozrodcze wskutek zaniku narządów płciowych, a jeżeli zarzut był niesłuszny, mąż miał sprawić, żeby zaszła w ciążę, co stanowiło publiczny dowód jej niewinności (Lb 5:12-31). Mąż mógł rozwieść się z żoną, jeśli doszukał się u niej „czegoś nieprzyzwoitego”, np. gdy okazywała mu rażący brak szacunku lub ściągnęła hańbę na niego czy na dom jego ojca. Prawo chroniło jednak żonę, ponieważ wymagało od męża wypisania jej świadectwa rozwodu. Dzięki temu mogła wyjść za kogoś innego (Pwt 24:1, 2). Mąż mógł unieważnić ślub złożony przez żonę, jeśli jego zdaniem był on nierozsądny lub niekorzystny dla rodziny (Lb 30:10-15). Strzegło to kobietę przed pochopnym działaniem, które mogłoby przysporzyć jej kłopotów.

Prawo Mojżeszowe pozwalało na wielożeństwo, lecz obwarowywało je przepisami chroniącymi żonę. Na przykład mąż nie mógł przenieść prawa pierworodztwa na syna ulubionej żony kosztem syna mniej kochanej małżonki (Pwt 21:15-17). Jeżeli Izraelitka sprzedana przez ojca w niewolę została nałożnicą, lecz nie spodobała się swojemu właścicielowi, ten mógł ją ‛przeznaczyć do wykupienia’, ale nie miał prawa sprzedać jej obcemu ludowi (Wj 21:7, 8). Jeśli ów właściciel lub jego syn wziął ją za nałożnicę, miał jej zapewniać wyżywienie oraz odzież i wywiązywać się z powinności małżeńskich również wtedy, gdy ożenił się z inną kobietą (Wj 21:9-11).

Jeżeli mąż złośliwie oskarżył żonę o ukrywanie przed nim, że przed ślubem nie była dziewicą, i okazywało się to nieprawdą, ponosił karę. Musiał zapłacić ojcu swej żony podwójną cenę przewidzianą za dziewicę, a ponadto do końca życia nie mógł się z nią rozwieść (Pwt 22:13-19). Gdy mężczyzna uwiódł niezaręczoną dziewczynę, miał wręczyć jej ojcu opłatę za ożenek i ją poślubić (jeśli ojciec nie wyrażał sprzeciwu); także w tym wypadku nie mógł się z nią rozwieść przez wszystkie swoje dni (Wj 22:16, 17; Pwt 22:28, 29).

Chociaż w społeczeństwie hebrajskim żona zajmowała nieco inną pozycję niż we współczesnym społeczeństwie zachodnim, to wierne Hebrajki dobrze się czuły w swojej roli. Pomagały mężom, wychowywały dzieci, prowadziły dom i mogły w pełni wykorzystywać swe kobiece przymioty i talenty, co przynosiło im wiele radości i satysfakcji.

Opis dobrej żony. O tym, że życie dzielnej żony mogło być radosne i twórcze, świadczy jej charakterystyka przedstawiona w 31 rozdz. Przysłów. Powiedziano tam, że taka żona jest dla męża cenniejsza od korali. Cieszy się jego pełnym zaufaniem. Jest pracowita — tka materiały i szyje odzież dla swych bliskich, robi zakupy, pracuje w winnicy, prowadzi dom i nadzoruje służbę, pomaga potrzebującym, ładnie ubiera domowników, a nawet zarabia na sprzedaży swych wyrobów. Zabezpiecza rodzinę na przyszłość, wypowiada się mądrze i życzliwie, a ponieważ boi się Jehowy i spełnia dobre uczynki, jest chwalona przez męża i przez synów, ich rodzina zaś cieszy się poważaniem w całej okolicy. Kto znalazł dobrą żonę, naprawdę „znalazł coś dobrego i zyskuje upodobanie Jehowy” (Prz 18:22).

W zborze chrześcijańskim. Chrześcijanie przestrzegają zasady, że mąż może mieć tylko jedną żyjącą żonę (1Ko 7:2; 1Tm 3:2). Żony mają być podporządkowane swoim mężom — niezależnie od tego, czy są oni chrześcijanami (Ef 5:22-24). Nie mogą odmawiać spełniania powinności małżeńskich, bo podobnie jak mężowie ‛nie sprawują władzy nad swoim ciałem’ (1Ko 7:3, 4). Ich główną ozdobą powinna być „ukryta osoba serca”, mają więc wydawać owoce ducha, bo dzięki temu mogą pozyskać dla chrystianizmu niewierzących mężów (1Pt 3:1-6).

Znaczenie przenośne. Jehowa mówił o Izraelu jako o swej żonie, ponieważ związał się z nim przymierzem (Iz 54:6). Apostoł Paweł nazwał Jehowę Ojcem pomazańców, a „Jerozolimę górną” — ich matką, sugerując niejako, że Bóg poślubił ją w celu zrodzenia z ducha tych wiernych naśladowców Chrystusa (Gal 4:6, 7, 26). Zbór chrześcijański został określony mianem oblubienicy Jezusa Chrystusa, czyli jego małżonki (Ef 5:23, 25; Obj 19:7; 21:2, 9).