„Ta jest ziemia” słowa prawdy

„Rzekł Pan do niego: ‚Ta jest ziemia, którą zaprzysiągłem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, mówiąc: Potomstwu twemu dam ją. Widziałeś ją oczyma swymi’”. — 5 Mojż. 34:4, Wk.

1. Z jakiego względu interesuje nas geografia?

PONIEWAŻ masz szczęście żyć na tej wspaniałej planecie, jaką jest ziemia, rezydencja człowieka — prawdopodobnie choć w pewnej mierze ciekawi cię geografia, bo przecież ludzie na ogół interesują się swoim domem. Geografia jest naprawdę zajmującą nauką, która opisuje ziemię i życie na niej. Główny jej temat to powierzchnia lądów i obszarów pokrytych wodą, a więc mórz i innych zbiorników. Obejmuje jednak także badania nad klimatem, rozmieszczeniem życia roślinnego, zwierzęcego oraz ludzi, nad rozlokowaniem naturalnych bogactw ziemi, a do pewnego stopnia zajmuje się również gospodarką ludzką i jej osiągnięciami w różnych dziedzinach oraz wzajemnymi powiązaniami występującymi między wyżej wymienionymi czynnikami.

2. Jakie istnieją dwa sposoby zapoznania się z określonym zakątkiem ziemi?

² Wiele charakterystycznych osobliwości ziemi można, rzecz jasna, poznać przez bezpośrednią obserwację. Ale istnieją również dosyć dokładne mapy. Stąd nie potrzebujemy koniecznie objechać każdego skrawka ziemi, aby się o nim czegoś dowiedzieć, choć oczywiście istnieje możliwość sprawdzenia na miejscu zdobytych wiadomości, gdy się daną okolicę osobiście odwiedzi i obejrzy. Będzie to najlepsza lekcja geografii — bezpośrednie studium o ziemi i jej dziwach.

3. Jakiej niecodziennej „lekcji geografii” dostarczyło lato roku 1967?

³ Niekiedy można się zapoznać z pewnym obszarem również przez śledzenie wiadomości o bieżących wydarzeniach. Na przykład latem roku 1967 uwaga świata skupiła się na małym wycinku globu ziemskiego, położonym na wschód od morza Śródziemnego. W czerwcu owego roku prowadzono tam krótką, lecz gwałtowną wojnę, a prasa światowa i inne środki informacji szczegółowo donosiły o walkach i o miejscach, w których się toczyły. Drukowane doniesienia uzupełniano mapami, wykresami, obrazami, fotografiami i szkicami, które między innymi ukazywały czytelnikowi rzeźbę geograficzną tamtych terenów; była to więc zarazem jakby lekcja geografii, dotycząca części ziemi, i ludzie mogli wyrobić sobie jaśniejsze niż przedtem wyobrażenie o tych stronach.

4, 5. (a) Jak doniesienia o wojnie izraelsko-arabskiej ukazywały, że chodziło o miejsca jedyne w swoim rodzaju? (b) Z jakiej racji nas to bardzo interesuje?

⁴ Doniesienia o konflikcie izraelsko-arabskim, który dnia 5 czerwca roku 1967 przeszedł w otwartą wojnę, wyróżniały się pewną cechą właściwą jedynie tamtemu skrawkowi ziemi. Występowały w nich niezliczone wzmianki o faktach, które są charakterystyczne tylko i wyłącznie dla tych okolic. Jest to sprawa niemałej wagi. Potwierdza okoliczność, że kraina ta w przeszłości była widownią nader ważnych wydarzeń, które jeszcze dzisiaj mają dla nas ogromne znaczenie. Zwróćmy uwagę na niektóre szczegóły z tych doniesień:

⁵ O Jerozolimie pisano, że jest to „miasto historyczne”, będące „w wielkim poważaniu u chrześcijan, ponieważ rozegrała się tam większość ważniejszych wydarzeń z życia Jezusa”. Wspomniano o „starożytnych, biblijnych drogach łączących Tel Awiw i Jerozolimę”, o „chrześcijańskich miejscach świętych”, o górze Oliwnej, o Kalwarii, o miejscu, gdzie kiedyś stała świątynia Salomona, o Betlejemie, gdzie się narodził Jezus, o „założonym jeszcze przez Uza, syna Arama (...)Damaszku (...), który już za czasów Abrahama miał charakter miejski. (...) Paweł został nawrócony na chrystianizm, gdy był w drodze do tego miasta”.

6. Podaj dalsze fakty podkreślające historyczność tych obszarów.

⁶ Pewien rabin podkreślił historyczny charakter całych tych zmagań, gdy — jak doniesiono — zawołał w podnieceniu: „Przeżywamy teraz spełnienie marzeń, jakie Żydzi pielęgnowali od dwóch tysięcy lat! Wstępujemy w erę mesjańską”. Teren bitew był w reportażach wojennych nazywany „ziemią Kanaan, którą Arabowie określają rzymską nazwą Palestyna, a Żydzi mianem Izraela”, o stronach walczących napisano, że są to „potomkowie Izaaka i potomkowie Ismaela”. „Zarówno Żydzi, jak Arabowie, należą do ludów semickich i są powiązani z sobą 3500-letnią historią. Żydzi wywodzą swój ród od Abrahama poprzez jego syna Izaaka i wnuka Jakuba. Arabowie również twierdzą, że są potomkami Abrahama, ale przez innego syna, mianowicie Ismaela”.

7, 8. (a) Na jakie punkty zwracała uwagę mapa zamieszczona w pewnym biuletynie? (b) Podaj dalsze nazwy, bezpośrednio wiążące współczesne wydarzenia z historią biblijną.

⁷ W objaśnieniach do pewnej mapy, zamieszczonej w biuletynie wojennym, powiedziano: „Rzut oka na mapę (...) ukazuje w ogólnym zarysie rozmiar zwycięstwa Izraelczyków. Izrael zajmuje obecnie punkty strategiczne, dzięki którym jego granice są o wiele bardziej obronne niż w przeszłości: jerozolimskie Stare Miasto i Wyżyna Judejska; wzgórza Samarii zdobyte na Jordanii; wzgórza Golan zdobyte na Syrii; równinę Gazy; stanowiska nad wąwozem Tiran i ważne węzły komunikacyjne na Synaju, prowadzące wprost na wschodni brzeg Kanału Sueskiego”.

⁸ Ściana Płaczu, góra Oliwna, góra Skopus, dolina Jozafata, Tyberiada, jezioro Genezaret, syryjskie urwiska wznoszące się nad wodami, w których łowił ryby apostoł Piotr, góra Błogosławieństw, gdzie wydarzył się cud z chlebami i rybami, góra Hermon — wszystkie te miejsca występowały w opisach owej wojny. Szczególnie uderzający był następujący komentarz: „Właśnie w tym surowym i pięknym kraju 2000 lat temu pewien Żyd z Nazaretu głosił po raz pierwszy naukę o powszechnym pokoju i miłosierdziu”.

9. Co o tej szczególnej cząstce ziemi mówi Słowo jej Stworzyciela?

⁹ Ten, kto uczynił całą ziemię, Stwórca Jehowa, potrafił tak pokierować sprawami, że na tamtym niewielkim, lecz szczególnym skrawku ziemi rozegrały się wydarzenia, które nawet dla ciebie, drogi czytelniku, mają wielkie znaczenie. Właśnie o tym obszarze jest mowa w księdze 5 Mojżeszowej (inaczej zwanej księgą Powtórzonego Prawa) 34:1-4, gdzie czytamy: „Wstąpił tedy Mojżesz z pól Moabu na górę Nebo, na szczyt Fasga [Pisga, BT], naprzeciwko Jerycha, i ukazał mu Pan wszystką ziemię Galaad aż do Dan, i wszystką Neftalego, i ziemię Efraima i Manasesa, i wszystką ziemię Judy aż do morza krańcowego [aż po Morze Zachodnie, BT], i kraj Południowy, i szeroką równinę Jerycha, miasta palm, aż do Segor. I rzekł Pan do niego: ‚Ta jest ziemia, którą zaprzysiągłem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, mówiąc: Potomstwu twemu dam ją. Widziałeś ją oczyma swymi, ale nie przejdziesz do niej’”. — Wk.

10. (a) Wskaż na załączonej mapce obszary i granice wspomniane w dalszych opisach tej ziemi, podanych w księgach Jozuego 1:4 i 1 Mojżeszowej 15:18-21. (b) Co więc miał na myśli Jehowa, kiedy powiedział Mojżeszowi: „Ta jest ziemia”?

¹⁰ Inny opis tej krainy brzmi: „Od pustyni i od Libanu aż do wielkiej rzeki, rzeki Eufrat, cała ziemia Chetytów, aż do Wielkiego Morza, w stronę zachodzącego słońca, będzie waszą krainą” (Joz. 1:4, BT). Czytaliśmy, że Jehowa Bóg, pokazując tę ziemię Mojżeszowi, wspomniał o obietnicy danej Abrahamowi, a właśnie Abrahamowi opisał ją Jehowa w następujący sposób: „Jahwe [inaczej: Jehowa] zawarł przymierze z Abramem [Abrahamem], mówiąc: ‚Potomstwu twemu daję ten kraj od Rzeki Egipskiej aż do wielkiej rzeki, rzeki Eufrat wraz z Kenitami, Kenizytami, Kadmonitami, Chetytami, Peryzzytami, Refaitami, Amorytami, Kananejczykami, Girgaszytami, i Jebuzytami’” (1 Mojż. [Rodz.] 15:18-21, BT). Mojżesza bardzo ciekawiła cała ta kraina. Gorąco pragnął udać się osobiście aż do północnych stron Ziemi Obietnicy, w okolice gór Libanu, ale Bóg mu na to nie pozwolił. Zamiast tego pod koniec jego życia pokazał mu ową ziemię z dogodnie położonego miejsca, mianowicie ze szczytu Pisga w masywie górskim Nebo (5 Mojż. 3:23-28). Jak widać, Bóg wybrał dla swoich zamierzeń bardzo szczególne i ściśle określone terytorium; piękną tę ziemię Bóg nadał w charakterze daru sprzymierzonemu z Nim ludowi, Izraelitom. Owa cudowna Ziemia Obiecana była sceną licznych wydarzeń omówionych w Słowie Bożym, Piśmie świętym; w niej też po większej części spisano to Słowo Prawdy. Ziemia Obiecana, o której Jehowa powiedział: „Ta jest ziemia”, była więc zarazem ziemią Słowa Prawdy, ziemią Biblii, to znaczy Księgi, na której się po dziś dzień opiera wiara chrześcijańska.

11. Jak ta ziemia potwierdza prawdziwość Słowa Bożego?

¹¹ Ziemia Słowa Prawdy dowodzi, że poleganie na tym Słowie jest jak najbardziej uzasadnione. Kraj ten potwierdza prawdziwość Słowa Bożego. Niektórzy ludzie lubią podawać w wątpliwość istnienie pewnych miejsc, o których wspomina Biblia, kwestionują też wiele wydarzeń, o jakich donosi ta Księga. Nie można wprawdzie powątpiewać o istnieniu samego Słowa Bożego, ponieważ posiadamy tę Księgę, zwaną też Pismem świętym, ale są osoby, które podważają jej ścisłość. Czyżby chciały zaprzeczać w ogóle istnieniu owej ziemi? Tego niestety nie mogą: przecież kraj ten jest na swoim miejscu!

12. Podaj niektóre przyczyny, dla których chrześcijanie dzisiaj szczególnie interesują się ową ziemią.

¹² Ziemię ową i co na niej się mieści każdy może dzisiaj zobaczyć. Biblia w dodatku nie opisuje Ziemi Obiecanej w sposób ogólnikowy, wręcz przeciwnie, podaje dokładnie nazwy i wyraźnie określa miejscowości. Chrześcijanie powinni interesować się tymi szczegółami, ponieważ są częścią składową Słowa Prawdy. Sługa Jehowy imieniem Jozue w pożegnalnym przemówieniu powiedział przed śmiercią: „Ja sam muszę teraz pójść drogą, którą idą wszyscy, a wy zrozumcie to całym sercem i całą duszą swoją, że ze wszystkich wspaniałych obietnic, które przyrzekł wam Bóg wasz, Jahwe, ani jedna nie zawiodła: wszystkie wam się spełniły; żadna z nich nie stała się próżna” (Joz. 23:14, 15, BT). Jozue w swych pożegnalnych słowach wspomniał też o „tej pięknej ziemi, którą dał wam Bóg wasz, Jahwe”. Chrześcijanie polegają na Słowie Prawdy, a znajomość ziemi Słowa Prawdy pomaga im w tym i umacnia ich przekonanie.

13, 14. (a) Czy zawsze dobrze rozumiano wzmianki geograficzne, występujące w Biblii? (b) Co na ten temat powiedział Marcin Luter? (c) Od jakiego czasu istnieją dokładne mapy krajów biblijnych? (d) W jakiej mierze można dziś poznać te tereny?

¹³ Liczne szczegóły geograficzne, podane w opisie Ziemi Obietnicy, wskazują na rozległość obszaru tego kraju. Wspomniane są takie określenia, jak na przykład: rzeka Eufrat, morze Śródziemne, czyli Zachodnie, rzeka Egipska, góry Libanu i inne. Czy wiesz, gdzie się te miejsca znajdują? Ziemia Obiecana położona jest u wschodniego brzegu morza Śródziemnego i rozciąga się od wybrzeża w kierunku na wschód. Można ją zlokalizować na każdej mapie świata.

¹⁴ Aż do ubiegłego stulecia nie rozumiano dobrze występujących w Biblii informacji o szczegółach geograficznych. Tłumacz Pisma świętego, Marcin Luter, żyjący w latach od 1483 do 1546, miał podobno powiedzieć: „Jak to byłoby pięknie, gdybyśmy wiedzieli, gdzie się mieściły te kraje [biblijne], i jak były położone w stosunku do siebie, bo wtedy obce, nieznane słowa nie utrudniałyby czytania i zrozumienia, nie wprawiałyby w zakłopotanie!” Prawdopodobnie pierwsza mapa krajów biblijnych, którą można określić jako opracowaną ze ścisłością naukową, została wydana około roku 1880. W dobie obecnej nic nie stoi na przeszkodzie dokładnemu zapoznaniu się z Ziemią Obiecaną. Wiedza o tej ziemi w zakresie, jaki jest dziś dostępny, może nam znacznie ułatwić zrozumienie samej Biblii. Ziemia ta, gdzie rozgrywały się wydarzenia opisane w Słowie Prawdy, nie jest krainą legendarną, lecz istnieje w rzeczywistości. Można ją dzisiaj zwiedzać.

15. (a) Jakie dwa dary Jehowy ciągle jeszcze istnieją ku naszemu pożytkowi? (b) Pod jakim względem są one dla nas dobrodziejstwem?

¹⁵ Biblia, będąc Słowem Prawdy, jest sama w sobie drogocennym darem od Jehowy, darem nie tylko dla Izraelitów, ale dla wszystkich wierzących, którzy się nią interesują. Wciąż jeszcze istnieją więc oba te Jego wielkie dary, Słowo Boże i owa ziemia. Żadnego z nich nie da się zetrzeć z powierzchni naszego globu. Słowo stale kieruje naszą uwagę ku tamtej ziemi. Palestyna, kraj, gdzie niegdyś wielbiono Jehowę, więcej znaczy dla chrześcijan niż dla innych ludzi. Ponieważ Biblia tak często wspomina o pewnych miejscach, dane okolice mają dla nas specjalną wartość. Zewnętrzny krajobraz wprawdzie zmienił się i tam z biegiem stuleci, niemniej jednak ziemia ta istnieje nadal, a uświadomienie sobie miejsc, gdzie rozegrały się poszczególne wydarzenia, utwierdza w nas przekonanie o prawdziwości doniesień biblijnych i sprawia, że Słowo Prawdy nabiera w naszych oczach życia.

16. W jakim stopniu wydarzenia możemy połączyć z miejscami, w których się rozgrywały?

¹⁶ Jest rzeczą naturalną i stosowną, gdy wydarzenia wspomniane w Biblii kojarzymy z miejscami, w których się rozegrały, o ile w sprawozdaniu wymienione są odpowiednie dane. Kiedy znamy tło jakiegoś wydarzenia, wzrasta nasze zainteresowanie i lepiej doceniamy jego znaczenie. Wiele jest powodów, dla których powinniśmy się zapoznać z tą ziemią, aby w miarę możności jak najdokładniej wiedzieć, co Jehowa miał na myśli, kiedy rzekł do swego sługi, Mojżesza: „Ta jest ziemia”.

MAŁA SCENA WIELKICH WYDARZEŃ

17. Jaki wprost rajski opis pasował kiedyś do tej ziemi?

¹⁷ „Twój Bóg, Jahwe [inaczej: Jehowa], wprowadzi cię do ziemi pięknej, ziemi obfitującej w potoki, źródła i strumienie, które tryskają w dolinie oraz na górze — do ziemi pszenicy, jęczmienia, winnic, fig i granatów — do ziemi oliwek, oliwy i miodu — do ziemi, gdzie nie odczuwając niedostatku, nasycisz się chlebem, gdzie ci niczego nie zabraknie — do ziemi, której kamienie są z żelaza, a z jej gór wydobywa się miedź. Najesz się, nasycisz i będziesz błogosławił twego Boga, Jahwe, za piękną ziemię, którą ci dał” (5 Mojż. 8:7-10, BT). Skoro Biblia tak opisuje ten kraj, był on wówczas jakby prawdziwym rajem. Starożytna ta kraina istotnie służy za pierwowzór rajskiej ziemi pod panowaniem niebiańskiego Królestwa Jehowy, który rządy nad tym Królestwem powierzył Chrystusowi Jezusowi.

18. Opisz szerzej Ziemię Obietnicy na podstawie mapy ze strony 3.

¹⁸ Obszar starożytnej Ziemi Obietnicy został już zakreślony w dotychczas przytoczonych opisach. Szczegółowe dane zawiera również tekst księgi 4 Mojżeszowej 34:1-12. Nie będziemy tu przytaczać tego tekstu, ale radzimy ci, czytelniku, żebyś go odczytał z własnego egzemplarza Biblii. Na podstawie załączonej mapy możesz sobie uzmysłowić rozmiary tej krainy, która tworzyła małą scenę dla ważnych wydarzeń, jakie tam zaszły. Ściślej mówiąc, szerokość jej ze wschodu na zachód mierzyła zaledwie niespełna 60 kilometrów, a ogólna długość z północy na południe jakieś 500 kilometrów, przy czym jednak faktycznie zamieszkany był tylko teren długości około 250 kilometrów, czyli obszar w przybliżeniu 15 tysięcy kilometrów kwadratowych. Było tak za czasów króla Salomona, „albowiem on panował wszędy z tej strony rzeki od Tasfa [Tifsach, BT] aż do Gazy nad wszystkimi królami, którzy byli przed rzeką [Eufrat], a miał pokój ze wszystkich stron wokoło. I mieszkał Juda i Izrael bezpiecznie, każdy pod winną macicą [winną latoroślą, BT] swoją, i pod figą swoją, od Dan aż do Beerseba, po wszystkie dni Salomonowe”. — 1 Król. 4:24, 25.

19. Jakie były rozmiary sceny, na której rozgrywały się dramatyczne wydarzenia opisane w Biblii?

¹⁹ Oprócz tego Izraelici osiedlili się również na dość znacznych terenach na wschód od Jordanu, tak iż razem ze wspomnianym obszarem pod władzą króla Salomona zajmowali terytorium o powierzchni 25 tysięcy kilometrów kwadratowych. Takie więc były wymiary sceny, na której działy się liczne dramatyczne wydarzenia.

20. Na podstawie mapy ze strony 5 podaj główne cechy charakterystyczne obszaru rozciągniętego wzdłuż morza Śródziemnego?

²⁰ Nietrudno jest wyobrazić sobie, zróżnicowanie tego obszaru geograficznego i występujące na nim kontrasty; taka pomoc wyobraźni może się dla nas okazać pożyteczna. Ziemia Obiecana posiada pewne ogólne cechy charakterystyczne, dość łatwe do zapamiętania. Kraj faktycznie zamieszkiwany przez Żydów ciągnął się od gór Libanu, zaznaczonych na górnej, północnej stronie załączonej mapy, aż do pustyni Negeb na południu. Wzdłuż morza Zachodniego, czyli Wielkiego, zwanego dzisiaj morzem Śródziemnym, które stanowiło zachodnią granicę Ziemi Obietnicy, rozciąga się szereg równin. Nadbrzeżne to pasmo obejmowało między innymi równinę Saron z miastem Cezareą.

21. Jaką charakterystyczną krainę napotykamy, posuwając się dalej na wschód?

²¹ Na wschód od tych nizin, między wybrzeżem a górami, leży Szefela („Dolina”), czyli kraina małych wzniesień. Na mapie Szefela zaznaczona jest bliżej strony południowej, nad pustynią Negeb. W tej pagórkowatej okolicy widać na mapie miasto Lakisz, wymienione w Biblii 23 razy.

22. Gdzie znajdują się na mapie dalsze wymienione tu nazwy geograficzne?

²² Ogólnie biorąc na wschód od wzgórz Szefeli rozciągają się góry Samarii i Judy. Obejmują one teren, na którym leży miasto Jeruzalem. Na mapie znajdziesz Jeruzalem, zwane także Syjonem, na zachód, od północnego krańca morza martwego. W pobliżu znajduje się góra Oliwna oraz miejscowość Betania. Na północ od tego miejsca wznoszą się góry Samarii, włącznie z górą Garizim. Tam też znajduje się Studnia Jakubowa, wieś Sychar i miasto Samaria. Obszar ten po podziale Izraela na dwie części należał do terytorium dziesięciu pokoleń.

23. Wskaż na mapie wielką Zapadlinę i położone w niej, wspomniane tutaj miejsca.

²³ Kiedy się zwrócimy od Jeruzalem na prawo i w kierunku północnym, to znaczy na północny wschód, dojrzymy miasto Jerycho. Jerycho położone jest po zachodniej stronie następnej ważnej krainy geograficznej Ziemi Obiecanej, mianowicie wielkiej Zapadliny. Ciągnie się ona od gór na północy aż do wąwozu Araba i morza Czerwonego na południu; wyróżnić w niej można dolinę Jordanu, rzekę Jordan, jezioro Genezaret (Galilejskie) i morze Słone, czyli Martwe.

24. Skąd Mojżesz przyglądał się tej ziemi?

²⁴ Z kolei na wschód od Jordanu i morza Słonego znajdują się wzgórza i płaskowyże Moabu. Na mapie zaznaczona została góra Nebo ze szczytem Pisga. Na tym wysokim punkcie stał Mojżesz, przepatrując wszystkie wymienione krainy; spoglądał na północ, na zachód i na południe, sięgał wzrokiem w kierunku morza Śródziemnego; widział pod sobą spory obszar i słyszał, jak Jehowa mówił do niego: „Ta jest ziemia”.

25. Posłużywszy się mapą, przypomnij pięć głównych krain geograficznych Ziemi Obiecanej.

²⁵ Zapamiętaliśmy więc ważniejsze krainy geograficzne Ziemi Obiecanej: równinę nadbrzeżną, ciągnącą się wzdłuż morza Śródziemnego; wyżynną krainę Szefela; góry Samarii i Judy, gdzie położone jest Jeruzalem; wielką Zapadlinę z doliną Jordanu i miastem Jerychem; następnie pagórki i płaskowyże na wschód od Jordanu, gdzie między innymi leżała ziemia Moabska.

26. Pokaż na mapie dalsze miejsca wymienione w Biblii.

²⁶ Na zamieszczonej tutaj i wielu innych mapach daje się odnaleźć jeszcze znacznie więcej wspomnianych w Piśmie świętym szczegółów geograficznych, jak na przykład: dolinę Kidron (Cedron), dolinę Hinnom, wąwóz Araba, rzeki Arnon i Jordan, górę Oliwną, równinę Ezdrelon, góry Karmel i Hermon, rzekę Jabbok.

27. (a) Jaki fakt ma dla nas szczególne znaczenie? (b) Dlaczego jest on tak ważny? (c) Co obecnie zahamowało falę krytycyzmu?

²⁷ Ważne znaczenie ma dla nas fakt, że w każdej z tych okolic odkopano znaczną ilość znalezisk archeologicznych, potwierdzających dane zaczerpnięte z Biblii, w tym także istnienie miejsc wymienionych w owym Słowie Prawdy. Dlaczego jest to dla nas specjalnie ważne? Otóż wiele miejsc wspomnianych w Biblii było od stuleci znanych i dokładnie wiedziano o ich położeniu, niemniej jednak liczne inne występowały wprawdzie w Piśmie świętym, ale ich położenie przez długie lata było nieznane. Na tej podstawie krytycy Słowa Bożego twierdzili, że skoro nie można zlokalizować pewnych miejsc, to całe doniesienie biblijne jest nieprawdziwe i wobec tego Pismo święte nie zasługuje na zaufanie. W tej sytuacji fakty ujawnione przez archeologię mają dla nas znaczną wartość. Dowodzą, że mylą się ludzie, którzy głoszą, jakoby miejsca wspomniane w Słowie Bożym nigdy nie istniały. „Sceptyczny krytycyzm” wobec Biblii, oparty na niezidentyfikowaniu miejsc występujących w Biblii, rozwijał się zwłaszcza od wieku osiemnastego. Znany archeolog, William Foxwell Albright, wyjaśnił na ten temat: „Opowiadania z życia patriarchów, zapisane w księdze 1 Mojżeszowej, i tradycję Mojżeszową pozostałych ksiąg Pentateuchu nowożytna wyższa krytyka usiłowała podać w wątpliwość. (...) Niektórzy nawet samego Mojżesza traktują jako postać legendarną”. O krytycyzmie tym słusznie jednak powiedział, że jest to „przesadnie krytyczne podejście, które panowało dawniej”, lecz które teraz pod naporem świadectwa świeżych wykopalisk dokonanych w Ziemi Obiecanej jest zdecydowanie w odwrocie.

28, 29. W jaki sposób ta ziemia wspomaga poszukiwacza prawdy?

²⁸ Tak więc sprawa przedstawia się w ten sposób, że omawiana ziemia nadal istnieje; można ją zwiedzać. Charakterystyczne szczegóły krajobrazu są wyraźnie widoczne; nawet przygodny turysta potrafi je rozpoznać i utożsamić z tymi, o których wspomina Słowo Boże. A właśnie w odniesieniu do pewnych osób i miejsc dotychczas znanych tylko z Biblii krytycy, którzy się przeciwstawiają Słowu Bożemu i usiłują je zdyskredytować, twierdzili, iż są to po prostu fikcje i tym samym sprawozdanie biblijne jest rzekomo mitem, nie zasługuje na zaufanie i nie może być uważane za niezawodne źródło informacji.

²⁹ Powiedzieliśmy już, że znaleziska archeologiczne obalają argumenty takich krytyków Biblii. Czy nie chciałbyś zapoznać się choćby z kilkoma odkryciami, które potwierdzają prawdziwość Pisma świętego? Niektóre z nich omawia następny artykuł.

[Mapa na stronie 3]

[Patrz publikacja]

ZIEMIA OBIECANA OGLĄDANA PRZEZ MOJŻESZA

SKALA W KM.

0 100 200

rzeka Eufrat

Tifsach

Chamat

góry Libanu

MORZE WIELKIE

Sydon

Tyr

Damaszek

Dan

GALAAD

rzeka Jordan

góra Nebo

Gaza

SZEFELA

morze Martwe

NEGEB

Beerszeba

rzeka Egipska

PUSTYNIA

morze Czerwone

[Mapa na stronie 5]

[Patrz publikacja]

ZIEMIA SŁOWA PRAWDY

(miejsce licznych wydarzeń wspomnianych w Biblii)

SKALA W KM. 0 50

Gebal

Sydon

Tyr

góry Libanu

góra Hermon

Dan

MORZE WIELKIE (zachodnie)

NAFTALI

Chazor

Korozain

Nazaret

jezioro Genezaret

równina Ezdrelon (Jezreel)

góra Karmel

Cezarea

Megiddo

Bet-Szan

MANASSES

Samaria

góra Ebal

Sychar

Sychem

Studnia Jakubowa

góra Garizim

równina Saron

GALAAD

rzeka Jabbok

EFRAIM

Szilo

Betel

Mikmasz

Mispa

Jerycho

rzeka Jordan

Geba

Gabaon

Qumran

pustynne równiny Moabu

równina Elech

Jeruzalem

góra Nebo (Pisga)

FILISTYNI

Azeka

Betlejem

Lakisz

Bet-Sur

JUDA

SZEFELA

Hebron

Debir

morze Martwe

Zajordania

rzeka Arnon

Beer-Szeba

WIELKA ROZPADLINA

MOAB

Gomora

Sodoma

Zoar

NEGEB

ARABA

EDOM

PUSTYNIA

Morze Czerwone

Esjon-Geber

JERUZALEM

Świątynia

góra Oliwna

dolina Hinnom

dolina Kidron

Betania