Świętość Boga uwydatniona w Księdze Kapłańskiej

„BĄDŹCIE świętymi, bo Ja jestem święty, Jahwe, Bóg wasz!” To przykazanie Stwórcy, wielokrotnie powtarzane narodowi Izraelskiemu na pustyni, trafnie uwydatnia myśl przewodnią biblijnej Księgi Kapłańskiej (Kapł. 19:2). W gruncie rzeczy słowo „święty” występuje w niej ponad sto razy, to znaczy więcej niż w którejkolwiek innej z ksiąg biblijnych.

W niektórych wydaniach Pisma Świętego określa się Księgę Kapłańską łacińskim terminem „Leviticus”. Właściwie obie nazwy pasują do niej dobrze, gdyż zajmuje się głównie formalną stroną wielbienia Jehowy Boga, nad którą pieczę sprawowali kapłani z pokolenia Lewiego, oraz rolą, jaką ci mieli odgrywać w zachowaniu Izraela narodem świętym.

Kto napisał Księgę Kapłańską? W pewnych przekładach Biblii nazywa się ją po prostu „Trzecią Księgą Mojżeszową”. Odpowiada to faktom, ponieważ pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich wielokrotnie powołują się na wypowiedzi zaczerpnięte z Księgi Kapłańskiej, odnosząc je do Mojżesza.a Ponadto wchodzi ona w skład Pentateuchu, co dosłownie oznacza „pięć zwojów” lub „pięcioksiąg”. Tym samym wszystkie wzmianki w Chrześcijańskich Pismach Greckich, przypisujące Mojżeszowi inne części Pięcioksięgu, służą jednocześnie za dowód, że i Księga Kapłańska wyszła spod rąk tego pisarza. Fakt zresztą, iż rozpoczyna się od spójnika „I” (Gd, Wk, NP), również łączy ją ściśle z poprzedzającą ją Księgą Wyjścia.

Kiedy powstała Księga Kapłańska? Dotychczasowe wywody narzucają logiczny wniosek, że Mojżesz spisywał ją na bieżąco, w tym samym czasie, w którym na pustyni rozgrywały się zanotowane w niej wydarzenia. Dodatkowo świadczy o tym okoliczność, iż niektóre z zawartych w niej poleceń mają zastosowanie jedynie do warunków pustynnych. I faktycznie cała księga tchnie atmosferą życia obozowego na pustyni.

Jaki okres obejmuje ta księga? Księga Wyjścia, która ją poprzedza, donosi jeszcze, co się zdarzyło w pierwszym dniu pierwszego miesiąca roku drugiego (Wyjścia 40:17). Pierwszy zaś werset Księgi Liczb, która następuje po niej, relacjonuje wypadki pierwszego dnia w drugim miesiącu tego samego roku. Toteż okres, jaki obejmuje Księga Kapłańska, nie mógł być dłuższy niż jeden miesiąc księżycowy. Z drugiej strony nie mógł być krótszy od ośmiu dni, ponieważ tyle trwało opisane w niej wprowadzenie kapłanów na urząd. — Kapł. 9:1.

Dlaczego ją spisano? Jaką miała wartość dla starożytnych Izraelitów? Z jednej strony zawarto w niej przepisy regulujące obrzędy, które już wcześniej wchodziły w skład prawdziwego wielbienia. Na przykład ustalała sprawę ofiarowywania zwierząt Jehowie, co czynili także: Abel, Noe, Abraham i Jakub (Rodz. 4:4; 8:20, 21; 22:13; 31:54). Z drugiej strony Księga Kapłańska donosi o wprowadzeniu Aarona i jego synów (oraz ich męskich potomków) na urząd w ramach ustanowionego wówczas specjalnego kapłaństwa, którego zadaniem był nadzór nad ceremoniami związanymi z wielbieniem Boga i nad życiem codziennym Izraelitów. Przedtem w roli kapłana składającego ofiary występował mężczyzna będący głową danej rodziny. — Rodz. 46:1; Joba 1:5.

Jehowa Bóg za pośrednictwem rozporządzeń zawartych w Księdze Kapłańskiej uzmysławiał Izraelitom, że muszą być narodem świętym, a także wskazywał im, jak osiągnąć ten stan w sensie religijnym i moralnym. W księdze tej Bóg również ujawnił im swoją wolę co do obchodzenia dorocznych świąt, tygodniowych i rocznych sabatów, co do dopuszczalnych i niedopuszczalnych stosunków cielesnych, wyżywienia oraz szeregu innych spraw. Między ważniejszymi spośród podanych w niej ograniczeń znajduje się zakaz spożywania krwi. A wzajemne traktowanie się członków tego ludu, jakiego sobie życzył Bóg, streszczało przykazanie: „Będziesz kochał bliźniego jak siebie samego” (Kapł. 17:10-14; 19:18). Rzeczywiście, Księga Kapłańska wyraźnie wskazywała Izraelitom, w jaki sposób mogą stać się narodem świętym dla Boga Jehowy.

Jeżeli chodzi o chrześcijan żyjących dzisiaj, to wartość Księgi Kapłańskiej szczególnie jasno uzmysławia im treść Listu do Hebrajczyków. Dowiadujemy się bowiem z niego, że kapłaństwo lewickie i składane wówczas ofiary zobrazowały rzeczy o wiele donioślejsze — kapłaństwo i ofiarę Jezusa Chrystusa oraz liczne dobrodziejstwa, które stąd wynikają. Chrześcijanie umacniają się w wierze widząc, jak przepisy dotyczące zdrowia fizycznego dowodzą mądrości Bożej, skoro świadczą o znajomości faktów, z których lekarze zdali sobie sprawę dopiero tysiące lat później. Wiarę naszą umacnia również świadomość, że spełniły się pewne proroctwa podane w Księdze Kapłańskiej, jak na przykład te, które zapowiadały odstępstwo Izraelitów oraz ich powrót do łaski Bożej. — Kapł. 26:29, 41-44; Lam. 4:10; Nehem. 9:31.

OFIARY — DOBROWOLNE I OBOWIĄZKOWE

Rozdziały od pierwszego do siódmego oraz rozdział szesnasty Księgi Kapłańskiej opisują różne rodzaje ofiar, które Izraelici mogli lub mieli składać ze względu na zachowanie świętości. Ofiary: całopalna i pojednania, były dobrowolne. Przy ofierze całopalnej spalano na ołtarzu zwierzę albo ptaka w całości, z wyjątkiem skóry lub pierza. Natomiast przy ofierze pojednania (zwanej też ofiarą wspólnoty) część składano na ołtarzu, co wyobrażało udział Boga w ofierze, część spożywał kapłan, a część sam ofiarodawca. — Kapł. 1:1-17; 3:1-17; 5:8; 7:11-36.

Ofiara przebłagalna i ofiara zadośćuczynienia były obowiązkowe. Pierwsza miała wyrównywać grzechy popełnione mimowolnie lub przez pomyłkę. Jakie zwierzę w tym wypadku trzeba było złożyć w ofierze, zależało od tego, jaki popełniono grzech i czy składano ją za arcykapłana, naczelnika rodu, za całą społeczność, czy też za poszczególnego człowieka z ludu. — Kapł. 4:1-35; 6:17-23 (24-30, NP).

Poważniejsze występki wymagały ofiary zadośćuczynienia. Była ona potrzebna w wypadku osobistej winy powstałej wskutek niewierności, oszustwa lub rozboju, a więc w pewnej mierze świadomie. Złodziejowi stawiano trzy warunki: przynieść zwierzę na ofiarę, zwrócić, co ukradł, i w niektórych wypadkach uiścić grzywnę w wysokości 20 procent wartości skradzionego przedmiotu. Przepisy regulujące składanie tych ofiar świadczą o wysokim poczuciu sprawiedliwości u Jehowy Boga, skoro brano pod uwagę pozycję danego człowieka, środki, jakimi dysponował, i rozmiary jego przewinienia (Kapł. 5:1-26; 7:1-7). W związku z powyższymi ofiarami dwukrotnie przypomniano Izraelitom, by nie spożywali krwi. — Kapł. 3:17; 7:26, 27.

Rozdział 16. wymienia najważniejszą grupę ofiar nakazanych w Prawie, mianowicie te, które przypadały na Dzień Przebłagania. W dniu tym składano ofiary za grzechy ludu i ofiary całopalne. Wyliczano również grzechy ludu nad żywym kozłem, a następnie wypędzano go na pustynię. Znaczenie tego dnia uwypuklał fakt, że Izraelici mieli w nim powstrzymywać się od wszelkiej pracy i ‛umartwiać się postem’. — Ps. 35:13.

Prócz ofiar ze zwierząt można było również składać pewne ofiary bezkrwawe. Były to: albo całe prażone ziarna, albo kasza, albo najczystsza mąka, upieczona na blasze lub smażona na tłuszczu. — Kapł. 2:1-16.

PRZEPISY DOTYCZĄCE KAPŁANÓW

Dla umożliwienia Aaronowi usługiwania w charakterze arcykapłana, a jego czterem synom — objęcie roli podkapłanów, Bóg polecił Mojżeszowi przeprowadzić ceremonię wprowadzenia ich na urząd. W ramach tej uroczystości złożono w ofierze pewne zwierzęta, których częściami Aaron i jego synowie dokonali „kołysania” przed Jehową. Cały obrzęd trwał w sumie osiem dni. Na dowód, że wszystko to działo się na polecenie Boga i cieszy się Jego uznaniem, „chwała Jahwe ukazała się całemu ludowi. Ogień wyszedł od Jahwe i strawił ofiarę całopalną (...). Widząc to cały lud krzyknął z radości i upadł na twarz”. — Księga Kapłańska, rozdziały 8. i 9.

Rolę wyznaczoną kapłanom Jehowa Bóg traktował z największą powagą. Wielokrotnie ostrzegał, że zaniedbanie w sprostaniu wszystkim przepisom zostałoby ukarane śmiercią. Istotnie, kiedy dwaj synowie Aarona, Nadab i Abihu, pozwolili sobie zbyt swobodnie potraktować służbę w przybytku, „wtedy ogień wyszedł od Jahwe i pochłonął ich”. Nie wykluczone, że działali pod wpływem alkoholu, gdyż bezpośrednio po tym Bóg Jehowa zabronił kapłanom picia wina lub innych napojów wyskokowych w czasie pełnienia służby świątynnej. Stan niezupełnej trzeźwości po prostu uniemożliwiał im sumienne wykonywanie swych obowiązków. To samo dotyczy sług Bożych sprawujących odpowiedzialne funkcje w dobie obecnej. — Kapł. 10:1-10.

Mężczyzna z potomstwa Aarona mógł pełnić służbę kapłana tylko pod warunkiem świętości w tym sensie, że musiał być wolny od wszelkich wad fizycznych. Nie mógł być kaleką, ślepym, garbatym ani cierpieć na jakąś chorobę skórną. Na kapłanów nałożono również pewne ograniczenia w zakresie opłakiwania zmarłych oraz wyboru żony. Ograniczenia dotyczące arcykapłana były jeszcze ściślejsze. Istniały także zarządzenia określające, komu z rodziny kapłana wolno spożywać rzeczy święte, ofiarowane w przybytku. — Księga Kapłańska, rozdziały 21. i 22.

PRZEPISY O CZYSTOŚCI I NIECZYSTOŚCI

Aby Izraelici mogli być ludem świętym, Jehowa Bóg ogłosił im prawa ustalające co uważa za czyste, a co za nieczyste. Takie niemoralne praktyki, jak: kazirodztwo, cudzołóstwo i obcowanie cielesne ze zwierzęciem, były zakazane pod karą śmierci. Z powodu takich właśnie upodlających praktyk Jehowa zarządził wytępienie mieszkańców Kanaanu. Na podobną karę zasługiwało odstępstwo od wiary, wszelkie popieranie religii fałszywej, wszystko, co się wiązało ze spirytyzmem, każde bluźnierstwo przeciw świętemu imieniu Jehowy Boga. — Rozdziały 18. i 20.

Według Księgi Kapłańskiej nie wolno było Izraelitom jeść mięsa niektórych zwierząt, zarówno domowych, jak i dzikich. Zakazy te służyły dwom celom. Z jednej strony zabraniały spożywania różnych rodzajów mięsa, między innymi z gatunków najczęściej skażonych przez czynniki chorobotwórcze. Z drugiej zaś wspomniane zakazy przyczyniały się do umocnienia bariery odgradzającej Izraelitów od sąsiednich narodów. Będąc w ten sposób odłączeni jako lud święty dla Jehowy Boga, byli mniej narażeni na kontakty z innymi narodami i przejmowanie ich złych obyczajów. (Zobacz List 1 do Koryntian 15:33). Poza tym nieczystość sprowadzało na ludzi, a nawet naczynia kuchenne, dotknięcie zwłok lub padliny. Mądrość zawartą w tych ograniczeniach doceniono w świecie medycznym dopiero tysiące lat później, kiedy odkryto drobnoustroje. Bardzo szczegółowe były przepisy określające nieczystość wywołaną trądem, przy czym w grę wchodziła także kwarantanna. Uregulowane zostały ponadto takie sprawy, jak nieczystość spowodowana wydzielinami z narządów płciowych i porodem. — Rozdziały od 11. do 15.

W ramach ogłoszonych ustaw nie tylko polecono Izraelitom ‛kochać bliźnich jak siebie samych’, ale także powiedziano im, co obejmuje to przykazanie. Obowiązani byli upominać grzesznika i otaczać opieką niewidomego, kalekę, głuchego, a także ubogiego, którego nie wolno im było traktować stronniczo. Mieli się wystrzegać rzucania oszczerstw, oraz oszukiwania na wadze i mierze. Do każdego, kto świadomie wyrządził bliźniemu krzywdę, należało zastosować odpowiednią karę. — Kapł. 19:9-18, 26, 32-37.

SABATY I ŚWIĘTA

Izraelici mieli obchodzić zasadniczo trzy rodzaje sabatów. Po pierwsze sabat cotygodniowy, nie w niedzielę — pierwszy dzień tygodnia — lecz w siódmym dniu każdego tygodnia. Po drugie należało święcić pierwszy dzień kolejnych miesięcy. Po trzecie miał być przestrzegany rok sabatni, w którym by nie siano i nie zbierano plonów, ale pozwolono ziemi odpocząć. Dla umożliwienia Izraelitom całorocznego sabatu Jehowa obiecał im na szósty rok tak obfite zbiory, że wystarczyłyby aż do czasu, kiedy by zaczęli korzystać z plonów zebranych już w roku ósmym. Po siódmym sabacie rocznym następował wielki jubileusz roku pięćdziesiątego. W roku tym każdy odzyskiwał własność, którą w minionych czterdziestu dziewięciu latach utracił czy to z powodu choroby, niesprzyjających okoliczności, czy choćby nieumiejętnego gospodarowania. Stąd też w Izraelu nie mogło być rodzin, które by się bez końca bogaciły, podczas gdy inne pogrążałyby się nieodwołalnie w biedzie. — Rozdziały 23. i 25.

Księga Kapłańska podaje również wymagania Jehowy dotyczące trzech dorocznych świąt. Dawały one Izraelitom okazję do ‛weselenia się przed Bogiem’ i przez wspólne wielbienie Go przyczyniały się do zacieśnienia więzi łączącej ich z Jehową (Kapł. 23:40). Najpierw wczesną wiosną obchodzono Paschę z towarzyszącym jej tygodniowym Świętem Przaśników. Późną wiosną następowało jednodniowe Święto Tygodni, czyli Pięćdziesiątnica. Trzecie święto obchodzono w jesieni, po zebraniu plonów. Nazywano je Świętem Zbiorów lub Namiotów (Kuczek), ponieważ Izraelici wówczas mieszkali przez tydzień w szałasach, czyli kuczkach. Miało im to przypominać okres, gdy wędrując po pustyni mieszkali w namiotach.

O Księdze Kapłańskiej można powiedzieć, że osiąga swój punkt kulminacyjny w rozdziale 26., omawiającym nagrody za posłuszeństwo i skutki nieposłuszeństwa. Jehowa rzekł Izraelitom: „Jeżeli będziecie postępować według moich ustaw” — to co wtedy? Wówczas mieli się cieszyć pomyślnością, obfitością plonów i pokojem, odnosić zwycięstwa nad wrogami i rozróść się w liczny naród. Natomiast gdyby ‛nie wykonywali tych wszystkich nakazów’, mieli cierpieć głód, gnębiłyby ich epidemie, ponosiliby klęski w bitwach, a nawet zostaliby wysiedleni do obcego kraju. Rozdział ten kończy się jednak optymistycznie obietnicą odrodzenia, które rzeczywiście miało miejsce, gdy w roku 537 p.n.e. Izraelici powrócili z Babilonu. Wreszcie rozdział 27. omawia składanie pewnych ślubów i zawiera zakończenie.

Księga Kapłańska, podobnie jak dla sług Bożych w czasach starożytnych, ma naprawdę ogromną wartość również dla Jego sług żyjących w dobie obecnej. Między innymi uwydatnia niezmierną podłość grzechu i potrzebę ofiary przebłagalnej za grzech, podkreśla świętość krwi oraz znaczenie sprawiedliwości i miłości. Przede wszystkim jednak uzmysławia nam doniosłość zwierzchnictwa Jehowy jako Wielkiego Prawodawcy, przy czym najbardziej uwypukla sprawę Jego imienia i Jego świętości.

[Przypis]