Czy należy się posługiwać tym imieniem?

WIELE ludzi wzdraga się przed używaniem świętego imienia Bożego. Pobożni Żydzi mają je w swoich Bibliach, uważają jednak, że nie powinno się go wymawiać. Wiele innych ludzi wierzących nie wie, czy mają się posługiwać imieniem.

Niemniej pewnego razu cały naród izraelski słyszał, jak Bóg wypowiadał swoje imię. Oczywiście było wymówione poprawnie. Izraelici osiem razy usłyszeli je przy górze Synaj, gdy przedstawiano im z nieba treść Dziesięciu Słów, Dziesięciorga Przykazań (Wyjścia 20:2-17).

Jeżeli tłumacz twojego wydania Biblii umieścił imię Boże wszędzie tam, gdzie ono występuje w hebrajskim oryginale, to stwierdzisz, że przykazania te zaczynają się oświadczeniem: „Ja jestem Jehowa, twój Bóg, który cię wyprowadził z krainy egipskiej, z domu niewolników. Nie będziesz miał żadnych innych bogów mnie na przekór”. W tak zwanej Biblii Tysiąclecia (wydanie I) słowa te brzmią następująco: „Ja jestem Jahwe, twój Bóg (...). Nie będziesz miał bogów innych obok Mnie!” (Wyjścia 20:2, 3).a Jeżeli natomiast tłumacze twojej Biblii nie umieścili w niej imienia Bożego, to może zastąpili je słowem „PAN”, wypisanym wielkimi literami, aby zasygnalizować, że w tekście źródłowym znajduje się to Imię.

W Piśmie Świętym nigdzie nie jest powiedziane, że powinno się unikać używania tego imienia. Bóg wprawdzie przestrzegł, żeby nie brać go „nadaremno” lub „w sposób niegodny”. Nie znaczy to jednak, że w ogóle nie wolno go wymawiać. Chodzi raczej o to, żeby słudzy Jehowy nie robili nic takiego, co mogłoby je okryć niesławą (Wyjścia 20:7, Wujek; NW).

Mojżesz, który zanotował to przykazanie w Biblii, nie rozumiał go w ten sposób, iżby nie należało używać imienia Bożego; setki razy wymienił je przecież w Pentateuchu, to znaczy w pierwszych pięciu księgach Biblii. Nie wahał się go używać, bo sam nawoływał: „Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa. A ty będziesz miłować Jehowę, Boga twego, całym swoim sercem i całą swoją duszą, i całą swą siłą żywotną” (Powt. Pr. 6:4, 5).

Z Biblii wcale nie wynika, jakoby imię to trzymano w tajemnicy albo w ogóle go nie wymawiano. Przeciwnie, dowiadujemy się, że przez setki lat było powszechnie używane. Dowiadujemy się na przykład, iż znała je Ewa (Rodz. 4:1). Mojżesz podaje, że często było na ustach sprawiedliwego Abrahama, który „wzywał imienia Boga Wiekuistego, Jahwe”, chociaż w wielu współczesnych przekładach Biblii usiłuje się to zataić (Rodz. 21:33, BT, wydanie II; porównaj z tym wydanie III).

Abraham wymówił imię Boże w rozmowie z królem Sodomy. Posłużyła się nim Sara, gdy się zwracała do męża. Używał go dość często sługa Abrahama. Było na ustach Jakuba, jego żony Racheli oraz ojca Racheli, Labana (Rodz. 14:22; 16:2; 24:35, 42, 44; 28:16; 30:24, 27, 30).

Mojżeszowi kazano się powołać na imię Boże. Razem z Aaronem uczynili to przed faraonem, który nie wierzył w Jehowę. W swej odpowiedzi faraon wymówił to imię kiedy rzekł: „Któż to jest Jehowa, żebym miał usłuchać jego głosu i wyprawić Izraela?” (Wyjścia 5:1-3; 3:15).

Setki lat później w dalszym ciągu śmiało wymawiano imię Jehowy. Izraelici użyli go, gdy się zwracali do Samuela, a ten ze swej strony też się nim posłużył w swojej odpowiedzi (1 Sam. 12:19, 20). Sprawiedliwy król Dawid śpiewał o nim publicznie w słowach: „Oznajmiać chcę Twe imię moim braciom; będę Cię wysławiał pośród zgromadzenia. Wy, którzy się boicie Jehowy, wysławiajcie Go!” (Ps. 22:22, 23 [22:23, 24, Nowy Przekład]).

Wybitny prorok Izajasz wcale nie myślał, że imię to należy pomijać milczeniem. W księdze, którą spisał, użył go ponad 400 razy.

Żydom, którzy mieli czytać jego proroctwo, wcale nie zakazywał używania imienia Bożego. Wprost przeciwnie, zachęcał ich: „Jehowie składajcie dzięki! Wzywajcie Jego imienia. Obwieszczajcie wśród ludów Jego poczynania. Zaznaczajcie, że Jego imię jest nader wzniosłe. Grajcie Jehowie melodię, gdyż postąpił w sposób niedościgły. Obwieszcza się to po całej ziemi” (Izaj. 12:4, 5).

Czy w którejś z przytoczonych tu wypowiedzi można się dopatrzeć dążenia do ukrycia tego potężnego imienia, nieużywania go lub zastąpienia innym słowem? Tłumacze, którzy usuwają imię Boże z Jego Księgi, najwyraźniej nie odnoszą się do niego z tak wielkim szacunkiem jak Abraham, Sara, Jakub, Mojżesz, Aaron, Samuel, Dawid czy Izajasz.

Prorocy działający w późniejszym okresie również nie zatajali Boskiego imienia ani nie uważali go za zbyt święte, by się nim posługiwać; nie myśleli też, że wcześniejsi pisarze Biblii nie mieli racji, i dlatego w miejsce tego imienia trzeba podstawiać inny wyraz. W ich orędziach, było pełno na przykład takich wypowiedzi: „Słuchajcie słowa Jehowy”; „Oto co powiedział Jehowa zastępów, Bóg Izraela”; „Oto, co rzekł Wszechwładny Pan, Jehowa” (Jer. 2:4; 19:15; Ezech. 21:28 [21:33, NP]).

Posługiwanie się imieniem własnym Boga nie ograniczało się wyłącznie do spraw religijnych. Wymawiali je nie tylko ci, którzy nauczali, lecz także prości ludzie w codziennych rozmowach. W Biblii czytamy, że do żniwiarzy pracujących na polu Booz zwracał się słowami: „Jehowa niech będzie z wami”. Odpowiadali: „Jehowa niech ci błogosławi” (Ruty 2:4).

Wiarogodność świadectw biblijnych, z których wynika, że posługiwano się tym imieniem, potwierdzają archeolodzy. W czwartym dziesięcioleciu naszego XX wieku znaleziono tak zwane „listy z Lakisz”, fragmenty wyrobów glinianych z napisami pochodzącymi przypuszczalnie z okresu inwazji babilońskiej w VII stuleciu p.n.e. Często powtarzają się w nich takie zwroty, jak: „Oby JHWH [Jahwe lub Jehowa] dał mojemu panu jeszcze dziś usłyszeć pomyślne wieści!”

Nawet nie-Izraelici znali i wymawiali imię Boże. Gibeonici rzekli do Jozuego: ‛Twoi słudzy przyszli ze względu na imię Jehowy, twego Boga, ponieważ dotarła do nas wieść o Jego sławie i o wszystkim, co uczynił w Egipcie’ (Joz. 9:9). W X wieku p.n.e. moabski król Mesza, wróg Izraela, kazał wyryć imię Jehowy na kamieniu, który został potem odkryty w 1868 roku, otrzymał nazwę „kamienia moabskiego” i obecnie jest eksponatem muzealnym w paryskim Luwrze.

Fakty powyższe nie powinny nikogo dziwić. Mojżesz nie sugerował, że imię to jest zastrzeżone, tajemne i nie wolno go używać, lecz powiedział Izraelitom: „Wszystkie ludy ziemi z konieczności zobaczą, że nad tobą jest wzywane imię Jehowy” (Powt. Pr. 28:10). Jakże mogłoby się to urzeczywistnić, gdyby nawet słudzy Jehowy nie posługiwali się Jego imieniem?

Zamiast unikać wymawiania imienia Bożego, otaczano je czcią, miłością i szacunkiem. Nawiązywano do niego przy nadawaniu nazw geograficznych, a nawet imion. Miejsce, na które się udał Abraham, by ofiarować Izaaka, sam potem nazwał „Jehowa-jireh” (Rodz. 22:14). A oto kilka dobrze znanych imion biblijnych, których częścią składową jest słowo Jehowa lub jego skrócona, poetycka forma Jah: Ezechiasz, Izajasz, Jozjasz, Nehemiasz, Abdiasz, Zachariasz, Sofoniasz. (Po hebrajsku wszystkie te imiona kończą się sylabą — jah). Nawet dzisiaj ludzie posługują się imieniem Bożym, zwracając się do swoich dzieci. Może i w twoim imieniu zawarte jest wzniosłe imię Boże! Czy znasz kogoś, kto nazywa się Joel? Znaczy to: „Jehowa jest Bogiem”. A jak rozumieć treść imienia Jonatan? „Jehowa dał”. Jozue tłumaczy się: „Jehowa jest zbawieniem”. A każdy, kto nosi często spotykane imię Jan, otrzymał miano: „Jehowa okazał się łaskawy”.

Chociaż więc niektórzy uważają, że imię Boże jest zbyt święte, aby je wymawiać, a inni twierdzą, iż nie potrzeba przywiązywać do niego większej wagi, nie da się wyrugować go z Biblii. Wchodzi ono w skład wielu imion i nazw biblijnych, które były w użyciu przez całe wieki w czasach, gdy ludzie nie tylko znali święte imię Boże JEHOWA, lecz także posługiwali się nim w modlitwach, wielbieniu i codziennych rozmowach.

A co można powiedzieć o Pismach Chrześcijańskich, często nazywanych Nowym Testamentem? Imię Jehowa jest wprawdzie składnikiem imion Jezus i Jan oraz słowa „alleluja”, ale dlaczego nie pojawia się częściej? Odpowiedź na to ważne pytanie znajdziemy w następnym artykule.

[Przypis]

[Ramka na stronie 4]

Jak wymawiać to imię?

Odkąd w kręgach religijnych zaprzestano używać imienia Bożego, wymowa hebrajskiego słowa יהוה poszła w zapomnienie. Niektórym uczonym bardziej odpowiada forma „Jahwe”, ale nie da się obecnie ustalić, jaka wymowa jest poprawna.

Wiadomo jednak, że te same imiona często wymawia się różnie w rozmaitych językach. Imię pierwszego chrześcijanina, który poniósł śmierć za wiarę, brzmi po polsku Szczepan, natomiast po francusku — Etienne. Jezus to hebrajskie Jeszua lub Jehoszua, a po grecku Iesous.

Nie rezygnujemy z posługiwania się imieniem Jezus — podobnie zresztą jak jakimkolwiek innym imieniem — jedynie dlatego, że nie wymawia się go dokładnie tak samo jak w języku oryginalnym. Wypowiadamy je po prostu tak, jak to jest przyjęte w naszym języku.

Dlatego w książce pt. Aid to Bible Understanding (Pomoc do zrozumienia Biblii) czytamy: „Ponieważ nie ma dziś pewności co do tego, jaka była pierwotna wymowa, więc nie ma też chyba uzasadnionych powodów by rezygnować z przyjętej w języku angielskim formy ‛Jehovah’ [w polskim: Jehowa] na rzecz jakiegoś innego sposobu wymawiania. (...) Imię ‛Jehowa’ jednoznacznie określa w naszym języku prawdziwego Boga i lepiej spełnia dziś tę rolę niż jakiekolwiek inne proponowane formy zastępcze” (strona 885).

[Ilustracje na stronie 5]

WZYWALI BOGA PO IMIENIU

Abraham

Sara

Rachela

Dawid

Samuel