Co się dzieje z naturą ludzką?

„Dlaczego ludzie pastwią się dziś nad dziećmi? Dlaczego znęcają się nad zwierzętami? Dlaczego stosuje się przemoc? (...) Dlaczego człowiek ucieka się do terroryzmu? Dlaczego sięga po narkotyki? (...) Dlaczego gdy wszystkiego jest pod dostatkiem, niektórzy chwytają się tych prymitywnych środków, które podkopują całą cywilizację?”

PYTANIA te zadała głośno premier Wielkiej Brytanii. Być może sam nieraz je sobie stawiasz. Czy znalazłeś jakieś zadowalające odpowiedzi?

Ujmując to zagadnienie w szerszym wymiarze, brytyjska pani premier powiedziała: „Przed laty, gdy jeszcze byłam młoda, a przy tym pełna nadziei, marzeń i ambicji związanych z polityką, myślałam jak wielu moich rówieśników, że jeśli dożyjemy czasów, gdy będziemy mieć wygodne mieszkania, solidne wykształcenie i przyzwoite warunki życiowe, to nasza przyszłość będzie pogodna i dużo lepsza. Teraz już wiadomo, że tak nie jest. Źródłem naszych problemów jest sama natura ludzka” (kursywa nasza).

Naturę ludzką można określić jako „zespół podstawowych cech i skłonności człowieka”. Rzecz jasna, gdy przeczą one sobie nawzajem, może dochodzić do trudności w sprawach osobistych, a nawet państwowych i międzynarodowych. Ale jak dalece natura ludzka rzeczywiście jest odpowiedzialna za niepokojące tendencje, uwidaczniające się dziś w stosowaniu przemocy, uprawianiu terroryzmu, trudnieniu się handlem narkotykami i tym podobnych sprawach?

Czy tylko ją należy winić za warunki, grożące ‛podkopaniem całej cywilizacji’? Czy są inne czynniki, które pomogłyby wyjaśnić, dlaczego ludzie tak łatwo pogrążają się w upadlającym, samolubnym postępowaniu, zamiast dążyć do celów wzniosłych i szlachetnych? Rozważmy to bliżej.