Boże Narodzenie — święto religijne czy świeckie?

W WIELKIEJ BRYTANII zasłynął jako Father Christmas. W USA nadano mu imię Santa Claus. Rosjanie nazywają go Dziadkiem Mrozem, a Polacy świętym Mikołajem.

Dla wielu ten wesoły staruszek z wielkim brzuchem i śnieżnobiałą brodą stanowi główny symbol Bożego Narodzenia. Ale powszechnie wiadomo też, że święty Mikołaj jest postacią mityczną, która wywodzi się z opowieści o żyjącym w IV wieku biskupie Miry (leżącej na terenie dzisiejszej Turcji).

Obyczaje i tradycje zawsze wywierały ogromny wpływ na różne uroczystości i nie inaczej jest w wypadku Bożego Narodzenia. Legenda o świętym Mikołaju to tylko jeden przykład powiązania ludowych podań z popularnym świętem. Chociaż niektórzy twierdzą, iż zwyczaje bożonarodzeniowe są oparte na sprawozdaniu biblijnym, w rzeczywistości większość z nich swymi korzeniami sięga pogaństwa.

Podobnie ma się rzecz z choinką. W dziele The New Encyclopædia Britannica czytamy: „Czczenie drzew, powszechne wśród pogańskich mieszkańców Europy, zachowało się po ich przejściu na chrystianizm w postaci skandynawskich zwyczajów, polegających na dekorowaniu domu i stodoły zielonymi gałązkami na Nowy Rok w celu odstraszenia złych mocy oraz na przygotowywaniu drzewka dla ptaków z okazji Bożego Narodzenia”.

Kolejną rozpowszechnioną tradycją bożonarodzeniową jest robienie wieńców z ostrokrzewu lub innych zielonych gałązek. Również ona bierze początek z religii pogańskiej. Starożytni Rzymianie gałęziami ostrokrzewu ozdabiali świątynie podczas Saturnaliów — siedmiodniowego święta obchodzonego w środku zimy ku czci Saturna, boga rolnictwa. Ta pogańska uroczystość była szczególnie znana z rozpasanych hulanek i rozwiązłości.

Bożonarodzeniowy zwyczaj całowania się pod gałązką jemioły (widoczną obok) niejednemu może się wydać romantyczny, ale jego korzenie sięgają średniowiecza. Druidzi ze starożytnej Brytanii wierzyli w magiczną moc jemioły, toteż używali jej do ochrony przed demonami, zaklęciami i innymi złymi mocami. Z czasem zrodził się przesąd, że pocałunek pod jemiołą doprowadzi do małżeństwa. Gdzieniegdzie zwyczaj ten jest wciąż popularny w okresie Bożego Narodzenia.

To tylko kilka współczesnych tradycji bożonarodzeniowych, które ukształtowały się pod wpływem nauk pogańskich lub bezpośrednio się od nich wywodzą. Może się jednak zastanawiasz, co doprowadziło do takiej sytuacji. W jaki sposób święto ustanowione rzekomo dla uczczenia narodzin Chrystusa zostało tak skażone niechrześcijańskimi praktykami? I co ważniejsze, jak na tę sprawę zapatruje się Bóg?

[Prawa własności do ilustracji, strona 2]

Strona 3: Święty Mikołaj: Thomas Nast/Dover Publications, Inc., 1978; jemioła na stronie 3 i rysunek na stronie 4: Margaret Baker, Discovering Christmas Customs and Folklore, Shire Publications, 1994