Czym jest Tora?
Biblijna odpowiedź
Słowo „tora” pochodzi od hebrajskiego toráh i można je tłumaczyć na „pouczenie”, „nauka” albo „prawo”a (Przysłów 1:8; 3:1; 28:4). Poniżej podano przykłady użycia tego słowa w Biblii:
Toráh często odnosi się do pięciu pierwszych ksiąg Biblii — Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa. Inna nazwa to Pentateuch (Pięcioksiąg), od greckiego słowa oznaczającego „pięć zwojów”. Torę spisał Mojżesz, dlatego nazywa się ją też „księgą Prawa Mojżeszowego” (Jozuego 8:31; Nehemiasza 8:1). Najwyraźniej była to jedna księga, ale później została podzielona, żeby łatwiej było z niej korzystać.
Słowo toráh może też oznaczać prawa dane Izraelowi w jakiejś konkretnej dziedzinie, na przykład „prawo [toráh] dotyczące daru ofiarnego za grzech”, „prawo dotyczące trądu” czy „prawo dotyczące nazirejczyka” (Kapłańska 6:25; 14:57; Liczb 6:13).
Toráh czasami odnosi się do pouczania i nauki, których źródłem są rodzice, mądrzy ludzie albo sam Bóg (Przysłów 1:8; 3:1; 13:14; Izajasza 2:3).
Co zawiera Tora (Pięcioksiąg)?
Opis relacji między Bogiem a człowiekiem od stwarzania do śmierci Mojżesza (Rodzaju 1:27, 28; Powtórzonego Prawa 34:5).
Prawo Mojżeszowe (Wyjścia 24:3). Składało się ono z ponad 600 przepisów. Najbardziej znana jest wśród nich Szema, czyli żydowskie wyznanie wiary. Pewna jej część brzmi: „Masz miłować Jehowę, twojego Boga, całym swym sercem i całą swą duszą, i całą swą siłą życiową” (Powtórzonego Prawa 6:4-9). Jezus uznał, że jest to „największe i pierwsze przykazanie” (Mateusza 22:36-38).
Powtarzające się jakieś 1800 razy imię Boga — Jehowa. Tora nie zabrania używania imienia Bożego, wręcz przeciwnie, wymaga, żeby słudzy Boży w pewnych sytuacjach go używali (Liczb 6:22-27; Powtórzonego Prawa 6:13; 10:8; 21:5).
Błędne poglądy na temat Tory
Błędny pogląd: Prawa Tory są wieczne — będą obowiązywać zawsze.
Fakt: Niektóre przekłady Biblii określają pewne ustawy Tory — na przykład te dotyczące sabatu, kapłaństwa czy Dnia Przebłagania — jako „wieczne” lub „wieczyste” (Wyjścia 31:16; 40:15; Kapłańska 16:33, 34, Biblia Tysiąclecia). Ale hebrajskie słowo użyte w tych wersetach może również znaczyć, że coś będzie trwać czas nieokreślony, niekoniecznie na zawszeb. Po około 900 latach obowiązywania przymierza Prawa Mojżeszowego Bóg zapowiedział, że zastąpi je „nowym przymierzem” (Jeremiasza 31:31-33). „Mówiąc: ‚nowe przymierze’, [Bóg] sprawił, iż poprzednie stało się przedawnione” (Hebrajczyków 8:7-13). Zastąpiono je jakieś 2000 lat temu na podstawie śmierci Jezusa Chrystusa (Efezjan 2:15).
Błędny pogląd: Ustne tradycje żydowskie oraz Talmud obowiązują na równi ze spisaną Torą.
Fakt: Nie ma żadnych dowodów biblijnych, że Bóg dał Mojżeszowi prawo ustne, które miało uzupełniać spisaną Torę. W Biblii powiedziano natomiast: „Jehowa przemówił do Mojżesza: ‚Zapisz sobie te słowa’” (Wyjścia 34:27). Na prawo ustne, które później spisano i nazwano Miszną, a po uzupełnieniu Talmudem, składają się tradycje żydowskie wywodzące się od faryzeuszy. Tradycje te często były sprzeczne z Torą. To dlatego Jezus powiedział do faryzeuszy: „Przez waszą tradycję unieważniliście słowo Boga” (Mateusza 15:1-9).
Błędny pogląd: Kobiety nie powinny być zaznajamiane z Torą.
Fakt: Prawo Mojżeszowe zawierało przepis, że należy je czytać wszystkim Izraelitom, również kobietom i dzieciom. Dlaczego? „Aby słuchali i aby się uczyli, jako że mają się bać Jehowy, [swojego] Boga, i dbać o wprowadzanie w czyn wszystkich słów tego prawa” (Powtórzonego Prawa 31:10-12)c.
Błędny pogląd: Tora zawiera ukryte wiadomości.
Fakt: Mojżesz, który spisał Torę, oświadczył, że jej przekaz jest jasny i zrozumiały dla wszystkich — a nie zaszyfrowany (Powtórzonego Prawa 30:11-14). Teoria, że Tora zawiera ukryte wiadomości, wywodzi się z kabały, czyli żydowskiej tradycji mistycznej, która posługuje się „zręcznie wymyślonymi” sposobami interpretowania Pisma Świętego (2 Piotra 1:16)d.
a Zobacz Słownik wyrazów obcych PWN, 1979, strona 765.
b Zobacz Theological Wordbook of the Old Testament (tom 2, ss. 672, 673).
c W przeciwieństwie do tego, czego uczy sama Tora, żydowska tradycja często zabraniała kobietom studiować tę księgę. Na przykład w Misznie przytoczono wypowiedź rabina Eliezera ben Horkenosa, który powiedział: „Kto uczy swoją córkę Tory, to tak jakby uczył ją nieprzyzwoitości” (Sota 3:4). A Talmud Jerozolimski zawiera taką wypowiedź tego rabina: „Niech słowa Tory rzucone zostaną raczej na pastwę ognia, niżby miały być przekazane niewiastom” (Sota 3:19a, tłum. R. Gromacka).
d Na przykład Encyclopaedia Judaica na temat kabalistycznego podejścia do Tory mówi: „Tora nie ma jednego określonego przesłania, ale tak naprawdę może oznaczać wiele różnych rzeczy na wielu różnych poziomach” (wyd. II, tom 11, s. 659).