Sierpień 2007

Jak być lepszymi rodzicami — siedem kroków

Jak rodzice mogą lepiej troszczyć się o dzieci? Rady zamieszczone w poniższych artykułach pochodzą z niezrównanego źródła i nigdy nie tracą na aktualności.

Krok 1 Szukaj dobrych rad

Krok 2 Napełniaj dom miłością

Krok 3 Wymagaj respektowania twego autorytetu

Krok 4 Ustal reguły i bądź konsekwentny

Krok 5 Wprowadzaj dobre zwyczaje

Krok 6 Uwzględniaj uczucia dziecka

Krok 7 Dawaj dobry przykład

15 Głos Wiecznego Miasta

16 Czym nas urzekła wyspa Kiritimati

19 Moja miłość do muzyki, życia i Biblii

24 Tragiczna wyprawa hiszpańskiej Armady

28 Zbożne szkolenie przynosi owoce

29 Obserwujemy świat

30 Od naszych Czytelników

31 Sprawdź, czy pamiętasz

32 Jak powstało życie? Przez ewolucję czy przez stwarzanie?

Dlaczego jest to ważne? Kiedy rodzice po raz pierwszy trzymają w ramionach swoje nowo narodzone dziecko, mogą odczuwać sprzeczne emocje. „Ogarnęła mnie głęboka radość i zachwyt” — mówi Brett, mieszkający w Wielkiej Brytanii. „Ale jednocześnie przytłaczał mnie ogrom odpowiedzialności. Uważałem, że nie jestem przygotowany do roli ojca”. Monica, matka z Argentyny, opowiada: „Martwiłam się, czy będę w stanie zaspokoić potrzeby córeczki. Zastanawiałam się, czy zdołam ją wychować na wartościowego człowieka”.

Czy potrafisz zrozumieć radości i obawy tych rodziców? W życiu człowieka niewiele jest zadań, które można by porównać z wychowywaniem dzieci. Rodzicielstwo bywa niezwykle trudne i frustrujące. Z drugiej jednak strony daje wyjątkowe uczucie spełnienia i satysfakcji. Pewien ojciec trafnie zauważył, że wychowując dziecko, nie można liczyć na to, iż w razie czego zacznie się wszystko od nowa. Rodzice mają ogromny wpływ na zdrowie i szczęście swoich pociech. Dlatego chcąc jak najlepiej wywiązać się ze swoich obowiązków, możesz uznać, że bardzo potrzebujesz godnych zaufania rad.

Problem: Wydawać by się mogło, że każdy ma coś mądrego do powiedzenia na temat wychowywania dzieci. W przeszłości świeżo upieczeni rodzice opierali się na wzorcach wyniesionych z domu albo na zasadach religijnych. Jednakże obecnie w wielu krajach rodziny się rozpadają, a religia traci wpływy. Dlatego sporo rodziców korzysta z pomocy profesjonalnych doradców. Niektóre z ich wskazówek oparte są na solidnych podstawach. Inne wzajemnie sobie przeczą i mogą szybko okazać się nieaktualne.

Rozwiązanie: Szukaj rad u Stwórcy człowieka, Jehowy Boga — On najlepiej wie, jak należy wychowywać dzieci (Dzieje 17:26-28). W swoim Słowie, Biblii, zawarł zarówno bezpośrednie wskazówki, jak i praktyczne przykłady, które pomogą ci stać się lepszym ojcem lub lepszą matką. Obiecał: „Udzielę ci rad, mając oko zwrócone na ciebie” (Psalm 32:8).

Jakich rad udziela rodzicom Bóg, aby mogli wychować szczęśliwe dzieci?

[Napis na stronie 3]

„Zaufaj Jehowie całym sercem i nie opieraj się na własnym zrozumieniu” (Przysłów 3:5)

Dlaczego jest to ważne? Dzieci potrzebują miłości — bez niej więdną jak niepodlewane kwiaty. W połowie XX wieku antropolog Ashley Montagu napisał: „Aby organizm ludzki dobrze się rozwijał, musi być karmiony przede wszystkim miłością. Doświadczanie tego uczucia można uznać za warunek wszelkiego zdrowia, szczególnie w pierwszych sześciu latach życia”. Obecnie uczeni zgadzają się ze stwierdzeniem Ashleya Montagu, że „brak odpowiedniej porcji miłości bardzo źle odbija się na dzieciach”.

Problem: W dzisiejszym samolubnym, wyzutym z miłości świecie więzy rodzinne słabną (2 Tymoteusza 3:1-5). Może się okazać, że finansowe i emocjonalne trudności związane z wychowywaniem dzieci wpłyną negatywnie na i tak już nie najlepsze relacje pomiędzy małżonkami. Na przykład jeśli już wcześniej zdarzały się nieporozumienia, to różnice zdań w kwestii karania i nagradzania dziecka jeszcze nasilą te problemy.

Rozwiązanie: Regularnie organizuj wspólne zajęcia rodzinne. Mężowie i żony powinni też planować czas, który spędzą tylko we dwoje (Amosa 3:3). Rozsądnie wykorzystujcie porę, gdy dzieci pójdą już spać. Nie pozwólcie, aby telewizor ograbił was z cennych chwil. Stale dbajcie o romantyczną atmosferę w waszym związku, okazując sobie nawzajem czułość (Przysłów 25:11; Pieśń 4:7-10). Zamiast ‛zawsze wytykać winy’, starajcie się każdego dnia pochwalić współmałżonka (Psalm 103:9, 10; Przysłów 31:28).

Zapewniaj dzieci, że je kochasz. Jehowa Bóg dał przykład rodzicom, otwarcie mówiąc, jakim uczuciem darzy swego Syna, Jezusa (Mateusza 3:17; 17:5). Mieszkaniec Austrii imieniem Fleck, będący ojcem, mówi: „Odkryłem, że dzieci przypominają niektóre kwiaty. Jak roślinki pochylają się w kierunku słońca, spragnione światła i ciepła, tak dzieci lgną do rodziców, aby poczuć ich miłość i zyskać pewność, że są cenionymi członkami rodziny”.

Bez względu na to, czy wychowujesz dziecko razem ze współmałżonkiem, czy też samotnie, dokładaj starań, by w waszym domu wszyscy darzyli się miłością i by kochali Boga. Wówczas jako rodzina na pewno zaznacie więcej szczęścia.

A co Słowo Boże mówi o sprawowaniu władzy rodzicielskiej?

[Napis na stronie 4]

„Miłość (...) jest doskonałą więzią jedności” (Kolosan 3:14)

Dlaczego jest to ważne? Jak czytamy w czasopiśmie Parents, badania dowodzą, że „dzieci wychowywane przez rodziców kochających, ale jednocześnie wymagających respektowania ich autorytetu, troskliwych, lecz zakreślających wyraźne granice, zazwyczaj lepiej radzą sobie w szkole i w kontaktach z innymi oraz są pewniejsze siebie i szczęśliwsze niż dzieci, których rodzice są zbyt pobłażliwi albo przesadnie surowi”.

Problem: Już w pierwszych latach życia i w okresie dorastania syn lub córka będą próbowali podważyć twój autorytet. „Jeżeli rodzice boją się egzekwować posłuszeństwo i szybko dają za wygraną, dzieci z łatwością to zauważą” — ostrzega pewien autor. Dodaje również, że „kiedy wyłania się kwestia: ‚Kto tu rządzi?’, rodzice muszą pokazać, że to oni kontrolują sytuację. Gdyby tego nie zrobili, inicjatywę przejmie dziecko” (John Rosemond, Parent Power!).

Rozwiązanie: Nie obawiaj się, że wymagając posłuszeństwa, zrazisz do siebie dzieci lub sprawisz, iż poczują się odrzucone. Jehowa Bóg, Twórca rodziny, nie dał im prawa, by na równi z tobą decydowały o regułach obowiązujących w domu. Sprawowanie zwierzchnictwa powierzył ojcu i matce, a dzieciom nakazał: „Bądźcie posłuszne waszym rodzicom” (Efezjan 3:14, 15; 6:1-4).

Jak zachować autorytet, a jednocześnie nie stać się tyranem? Możesz to osiągnąć, naśladując Jehowę. Bóg oczywiście mógłby zmusić swe ziemskie dzieci do wykonywania Jego woli, ale On raczej apeluje do ich serc. W swoim Słowie nawołuje: „O, gdybyś tylko zważał na moje przykazania! Wtedy twój pokój stałby się jak rzeka” (Izajasza 48:18). Jehowa pragnie, by do posłuszeństwa pobudzała nas miłość, a nie paniczny strach (1 Jana 5:3). Ma względem ludzi rozsądne oczekiwania i wie, że respektowanie Jego praw moralnych wyjdzie nam na dobre (Psalm 19:7-11).

Co pomoże ci zyskać rozsądną miarę pewności siebie potrzebną do sprawowania zwierzchnictwa nad dziećmi? Przede wszystkim pamiętaj, że Bóg właśnie tego od ciebie wymaga. Musisz też być przekonany, że przestrzeganie Jego zasad jest najlepsze dla całej waszej rodziny (Rzymian 12:2).

A jakie konkretnie metody pomogą ci sprawować zwierzchnictwo?

[Napis na stronie 5]

„Karć swojego syna, a (...) sprawi rozkosz twojej duszy” (Przysłów 29:17, Biblia warszawska)

Dlaczego jest to ważne? Ronald Simons, socjolog z Uniwersytetu Stanu Georgia, powiedział: „Dzieci lepiej sobie radzą, gdy muszą przestrzegać wyraźnych i konsekwentnie egzekwowanych reguł. W przeciwnym razie, stają się egocentryczne i samolubne. Są nieszczęśliwe i unieszczęśliwiają innych”. Słowo Boże wypowiada się jednoznacznie — rodzice, którzy kochają dzieci, ‛doglądają ich z karceniem’ (Przysłów 13:24).

Problem: Ustalenie rozsądnych norm i pilnowanie, by ich przestrzegano, wymaga czasu, wysiłku i wytrwałości. Można odnieść wrażenie, że dzieci odczuwają naturalną potrzebę testowania wszelkich takich granic. Sonia i Mike, którzy wychowują dwie dziewczynki, podzielili się trafnym spostrzeżeniem: „Dzieci to mali ludzie, którzy mają swoje zdanie, swoje pragnienia i wrodzoną skłonność do grzechu”. I choć rodzice ci bardzo kochają córeczki, przyznali: „Czasem dzieci potrafią być uparte i samolubne”.

Rozwiązanie: Naśladuj sposób, w jaki Jehowa postępował z Izraelitami. Okazał im miłość między innymi przez to, że wyraźnie określił, jakich praw mają przestrzegać (Wyjścia 20:2-17). Poinformował ich również o konsekwencjach łamania tych praw (Wyjścia 22:1-9).

Warto więc sporządzić listę domowych zasad, którym dzieci powinny się podporządkowywać. Zdaniem niektórych rodziców najlepiej ograniczyć taki spis do kilku starannie przemyślanych wymagań. Dziecku łatwiej je będzie zapamiętać — a rodzicom wyegzekwować. Obok reguł wypiszcie kary za ich lekceważenie. Upewnijcie się, czy są one rozsądne i czy naprawdę jesteście gotowi je stosować. Dzięki częstemu przypominaniu ustaleń z listy wszyscy — nie wyłączając mamy i taty — będą wiedzieli, czego się od nich oczekuje.

Gdy jakaś zasada zostanie złamana, nie zwlekaj z ukaraniem dziecka. Bądź spokojny, stanowczy i konsekwentny. Pamiętaj: Jeśli jesteś zdenerwowany, zaczekaj, aż się uspokoisz (Przysłów 29:22). Nie ociągaj się jednak. Nie pozwalaj dziecku targować się z tobą. W przeciwnym razie dzieci dojdą do wniosku, że nie muszą poważnie traktować ustalonych reguł. Przypominałoby to sytuację opisaną w Biblii: „Ponieważ wyrok za zły czyn nie jest wykonywany szybko, przeto serce synów ludzkich całkowicie nastawiło się w nich na popełnianie zła” (Kaznodziei 8:11).

Jak jeszcze możesz utwierdzać swój autorytet, aby dzieciom wyszło to na dobre?

[Napis na stronie 6]

„Niechże wasze słowo Tak znaczy Tak, wasze Nie — Nie” (Mateusza 5:37)

Dlaczego jest to ważne? Planowanie stanowi istotny element codzienności dorosłych. Pracę, życie religijne, a nawet rozrywkę organizuje się według pewnego porządku. Rodzice, którzy nie uczą dzieci właściwie gospodarować czasem i trzymać się rozkładu zajęć, pozbawiają je bardzo cennej umiejętności. Jak wyjaśnia doktor psychologii Laurence Steinberg, „badania dowodzą, że dzięki ustalonym zasadom i schematom dziecko ma poczucie stabilności i bezpieczeństwa oraz uczy się samokontroli i samodzielności”.

Problem: Życie toczy się w gorączkowym tempie. Mnóstwo rodziców jest tak zapracowanych, że ma niewiele czasu na regularne zajmowanie się dziećmi. Te z kolei początkowo mogą niechętnie odnosić się do jakichkolwiek usystematyzowanych planów. Aby wprowadzić pewne reguły, ojciec i matka muszą być stanowczy i zdyscyplinowani.

Rozwiązanie: Zastosuj biblijną zasadę: „Niech wszystko odbywa się przyzwoicie i w sposób uporządkowany” (1 Koryntian 14:40). Wielu rodziców postępuje mądrze, ustalając godzinę, o której maluchy idą spać. Ale warto pamiętać, żeby umilić im te chwile. Tatiana z Grecji, matka dwóch dziewczynek, mówi: „Kiedy córeczki są już w łóżkach, przytulam je i opowiadam, co robiłam, gdy były w szkole. Później pytam, jak im minął dzień. Są wtedy zrelaksowane i skłonne do zwierzeń”.

Kostas, mąż Tatiany, czytuje dziewczynkom opowiadania. Zauważa: „Dzielą się spostrzeżeniami na temat danej historii i często zaczynają mówić o swoich radościach i smutkach. Gdybym wprost zapytał, co je martwi, raczej nie uzyskałbym odpowiedzi”. Oczywiście pora chodzenia spać powinna się zmieniać wraz z wiekiem dzieci. Ale jeśli każdego wieczoru rezerwujesz dla nich czas, to prawdopodobnie mimo upływu lat syn lub córka dalej będzie wykorzystywać te chwile, żeby z tobą porozmawiać.

Dobrym zwyczajem jest również wspólne spożywanie chociaż jednego posiłku dziennie. Może to wymagać elastyczności. „Czasem późno wracam do domu” — mówi Charles, ojciec dwóch dziewczynek. „Jeżeli córki są głodne, żona daje im coś do przegryzienia, ale z głównym posiłkiem czeka, aż wszyscy będziemy razem. Opowiadamy sobie wtedy, co robiliśmy przez cały dzień, analizujemy wybrany werset biblijny, a także rozmawiamy o problemach albo żartujemy. Ogromnie przyczynia się to do szczęścia w naszej rodzinie”.

Jeśli chcesz, żeby w twoim domu utrwaliły się dobre zwyczaje, nie możesz pozwolić, aby wasze plany zdominowało zabieganie o dobra materialne. Zastosuj się do rady zawartej w Biblii — ‛upewniaj się co do rzeczy ważniejszych’ (Filipian 1:10).

A co jeszcze pomoże rodzicom podtrzymywać wymianę myśli z dziećmi?

[Napis na stronie 7]

„Niech wszystko odbywa się przyzwoicie i w sposób uporządkowany” (1 Koryntian 14:40)

Dlaczego jest to ważne? Dzieci pragną i potrzebują, żeby najważniejsi dla nich ludzie, czyli rodzice, znali ich uczucia. Gdy uczucia dziecka są często negowane, zamyka się ono w sobie. Może nawet zacząć wątpić, czy potrafi czuć i myśleć samodzielnie.

Problem: Dzieci bywają skłonne wyrażać swoje emocje w sposób przesadny. Niektóre ich wypowiedzi mogą wzbudzać niepokój. Na przykład gdy rozżalony syn albo córka mówi: „Mam już dość tego życia!”,a rodzice mogą bez namysłu odpowiedzieć: „Nie gadaj głupstw!” Czasem obawiają się, że jeśli od razu nie skrytykują niewłaściwych reakcji dziecka, będzie to oznaką pobłażania.

Rozwiązanie: Stosuj się do tego, co radzi Biblia, i bądź „prędki do słuchania, nieskory do mówienia, nieskory do srogiego gniewu” (Jakuba 1:19). Zauważ, że Jehowa nie kwestionował negatywnych uczuć wielu swych wiernych sług — zadbał, by utrwalono je w Piśmie Świętym (Rodzaju 27:46; Psalm 73:12, 13). Na przykład Hiob udręczony wyjątkowo ciężkimi próbami powiedział, że pragnie umrzeć (Hioba 14:13).

Chociaż pod niektórymi względami człowiek ten wymagał skorygowania, Jehowa nie powstrzymywał go od mówienia ani nie zaprzeczał jego słowom. Uszanował godność Hioba i cierpliwie pozwolił mu wyrazić najgłębsze emocje. Dopiero później życzliwie go napomniał. Pewien chrześcijański ojciec powiedział: „Jehowa pozwala, abym w modlitwie wylewał przed nim swe serce. Dlatego uważam, że dzieci również mają prawo otwarcie mówić mi o swoich pozytywnych oraz negatywnych uczuciach”.

Kiedy następnym razem, rozmawiając z dzieckiem, będziesz miał na końcu języka słowa: „Przesadzasz” albo „Wcale tak nie myślisz”, przypomnij sobie znaną wypowiedź Jezusa: „Jak chcecie, żeby ludzie wam czynili, czyńcie im tak samo” (Łukasza 6:31). Wyobraź sobie, że w pracy szorstko cię potraktowano lub spotkało cię jakieś rozczarowanie. Niewykluczone, iż sam się do tego przyczyniłeś. W rozmowie z przyjacielem dajesz wyraz rozgoryczeniu i oświadczasz, że nie znosisz swojej pracy. Jak powinien zareagować przyjaciel? Czy chciałbyś usłyszeć, że przesadzasz i że właściwie sam jesteś sobie winien? Zapewne wolałbyś, aby powiedział: „To rzeczywiście nieprzyjemna sytuacja. Miałeś naprawdę ciężki dzień”.

Dzieciom, podobnie jak dorosłym, łatwiej jest przyjąć radę, jeśli czują, że naprawdę są rozumiane. „Serce mądrego sprawia, że jego usta odznaczają się wnikliwością, a jego wargom dodaje zdolności przekonywania” — mówi Biblia (Przysłów 16:23).

Co powinieneś robić, żeby wszystkie twoje rady były traktowane poważnie?

[Przypis]

[Napis na stronie 8]

„Gdy ktoś odpowiada w jakiejś sprawie, zanim jej wysłucha, jest to jego głupota i upokorzenie” (Przysłów 18:13)

Dlaczego jest to ważne? Czyny mówią głośniej niż słowa. Słowa są często tylko nośnikiem informacji. Na przykład rodzice mogą tłumaczyć dziecku, że ma szanować innych i mówić prawdę. Ale jeśli sami, rozmawiając ze sobą lub z dziećmi, podnoszą głos bądź kłamią, aby uniknąć niewygodnych zobowiązań, to pokazują, że dorośli mogą zachowywać się inaczej. Naśladowanie rodziców „to dla dzieci jeden z najefektywniejszych sposobów nauki” — pisze dr Sal Severe.

Problem: Rodzice są niedoskonali. „Wszyscy zgrzeszyli i brakuje im chwały Bożej” — wyjaśnił apostoł Paweł (Rzymian 3:23). O kontrolowaniu mowy uczeń Jakub napisał: „Języka zaś nikt z ludzi ujarzmić nie potrafi” (Jakuba 3:8). Co więcej, zdarza się, że syn lub córka wystawia cierpliwość rodziców na ciężkie próby. „Byłem zaskoczony, że moje dzieci tak szybko wyprowadzają mnie z równowagi” — mówi Larry, zwykle spokojny i opanowany ojciec dwóch córek.

Rozwiązanie: Staraj się dawać dobry — a nie doskonały — przykład. Gdy popełnisz błąd, wykorzystaj tę sytuację, by nauczyć dziecko czegoś dobrego. Chris, który również ma dwie córeczki, opowiada: „Jeśli w kontaktach z dziećmi stracę panowanie nad sobą lub jeśli podejmę złą decyzję i one na tym ucierpią, to przyznaję się do tego i przepraszam. Dzięki temu moje córki wiedzą, że rodzice też popełniają błędy i że wszyscy musimy nad sobą pracować”. Kostas, wspomniany w jednym z wcześniejszych artykułów, mówi: „Ponieważ ja przepraszam, kiedy się zezłoszczę, dziewczynki nauczyły się przepraszać, kiedy one zachowają się niewłaściwie”.

W Biblii znajdujemy następującą radę: „Nie drażnijcie swych dzieci, ale je wychowujcie, karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efezjan 6:4). Denerwujemy się, gdy ktoś, komu powierzono pewien zakres władzy, co innego mówi, a co innego robi. Widząc takie postępowanie, dzieci odczuwają podobną, jeśli nie większą irytację. Dlatego pod koniec każdego dnia warto zadać sobie pytanie: „Gdybym dzisiaj nie wypowiedział ani słowa, to czego dzieci mogłyby się nauczyć z mojego zachowania? Czy tego samego o czym im mówię?”

[Napis na stronie 9]

„Ty zatem, który uczysz drugiego, nie uczysz samego siebie?” (Rzymian 2:21)

[Ilustracje na stronie 9]

Gdy rodzice mówią „przepraszam”, uczą dziecko postępować podobnie