pokoleniem i je potępią, okazali bowiem skruchę ze względu na to, co głosił Jonasz, a oto tu więcej niż Jonasz” (Mt 12:39-41; 16:4). Wskrzeszenie Chrystusa Jezusa miało być więc tak samo realne, jak uwolnienie Jonasza z brzucha ryby. A pokolenie, któremu głosił Jonasz, na pewno było równie rzeczywiste, jak pokolenie słuchające, co mówi Chrystus Jezus. Mityczni mieszkańcy Niniwy nie mogliby przecież wstać na sąd i potępić zobojętniałego pokolenia Żydów.

(„Jehowa dał”).

Polski odpowiednik hebrajskiego imienia Jonatán, a czasami też jego dłuższej formy Jehonatán (zob. JEHONATAN).

1. Młody Lewita, który został kapłanem fałszywego kultu najpierw w domu Micheasza na terytorium Efraima, a potem u Danitów. Wspominają o nim 17 i 18 rozdz. Sędziów, nazywając go „Jonatanem, synem Gerszoma, syna Mojżesza” (Sdz 18:30). Wzmianka o tym, że był „z rodziny Judy”, mogła nawiązywać po prostu do tego, iż mieszkał w Betlejem na terytorium Judy (Sdz 17:7).

Wędrując przez górzysty region Efraima, Jonatan dotarł do domu Micheasza, który miał u siebie rzeźbiony wizerunek. Jonatan zgodził się usługiwać w tym domu jako kapłan, chociaż nie należał do rodu Aarona i chociaż w grę wchodziło niedozwolone użycie wizerunku do celów religijnych. Tam spotkało go pięciu Danitów szukających miejsca, w którym mogłaby się osiedlić część ich plemienia. Poprosili, by spytał Boga, czy ich wyprawa zakończy się pomyślnie, na co otrzymali uspokajającą odpowiedź przypisaną Jehowie.

Później 600 mężczyzn z plemienia Dana z rodzinami i stadami udało się na północ. Kiedy mijali dom Micheasza, zabrali stamtąd przedmioty kultu, m.in. wspomniany wizerunek. Nakłonili też samolubnego Jonatana, by zamiast usługiwać jednej rodzinie, przyłączył się do nich i był ich kapłanem (Sdz 17:7 do 18:21). Jonatan „i jego synowie zostali kapłanami dla plemienia Danitów aż do dnia, gdy wzięto tę krainę do niewoli” (Sdz 18:30). Niektórzy komentatorzy uważają, że chodzi tu o podbój tego konkretnego regionu, np. przez Tiglat-Pilesera III, albo o podbój całego północnego królestwa w 740 r. p.n.e. (2Kl 15:29; 17:6). Ponieważ jednak wszystko przemawia za tym, że Księgę Sędziów spisał Samuel, musi tu być mowa o jakimś wcześniejszym wydarzeniu. W Sędziów 18:31 wspomniano, że ów rzeźbiony wizerunek Danici „mieli u siebie ustawiony przez wszystkie dni, gdy dom prawdziwego Boga pozostawał w Szilo”. Wypowiedź ta może wskazywać, do jakiego okresu nawiązywał poprzedzający ją werset: potwierdza pogląd, że członkowie rodziny Jonatana usługiwali jako kapłani, dopóki Arka Przymierza nie wpadła w ręce Filistynów. Zdaniem niektórych końcówka wersetu 30 powinna brzmieć: ‛Aż do dnia, gdy wzięto do niewoli Arkę’ (1Sm 4:11, 22). Jednakże powyższy wniosek co do czasu działalności kapłanów z rodu Jonatana może być słuszny nawet przy obecnym brzmieniu tekstu, ponieważ w wersecie 30 może chodzić o to, że gdy zabrano Arkę Przymierza, w pewnym sensie do niewoli trafiła cała kraina.

2. Najstarszy, ulubiony syn króla Saula z plemienia Beniamina, najprawdopodobniej urodzony przez Achinoam, córkę Achimaaca (1Sm 14:49, 50). Znany jest głównie z tego, że wspierał i darzył niesamolubną przyjaźnią Dawida, którego Jehowa wyznaczył na króla.

Pierwsza biblijna wzmianka o Jonatanie dotyczy początków panowania Saula i przedstawia go jako mężnego dowódcę tysiąca żołnierzy (1Sm 13:2). Musiał mieć wtedy ukończone 20 lat, a zatem gdy zginął ok. 1078 r. p.n.e., co najmniej dobiegał sześćdziesiątki (Lb 1:3). Dawid miał wówczas 30 lat (1Sm 31:2; 2Sm 5:4), tak więc Jonatan był od niego starszy o jakieś 30 lat. Okoliczność, że kiedy Saul został królem, Jonatan był już dorosłym młodzieńcem, pomaga zrozumieć, skąd u niego tyle pozytywnych cech. Otóż gdy dorastał, duży wpływ mógł wywierać na niego ojciec, który przed objęciem tronu był człowiekiem skromnym, posłusznym i szanującym Jehowę oraz Jego postanowienia (1Sm 9:7, 21, 26; 10:21, 22).

Wzmianki o Jonatanie zaczynają się od relacji o tym, jak odważnie poprowadził tysiąc słabo uzbrojonych wojowników do zwycięstwa nad załogą filistyńską w Gebie. W rezultacie wrogowie zebrali się w Michmasz. Wówczas Jonatan niepostrzeżenie opuścił Saula i jego ludzi i wraz z giermkiem podszedł pod nieprzyjacielską placówkę. Czynem tym dowiódł, że jest człowiekiem mężnym, że potrafi tchnąć w innych ducha i że polega na kierownictwie Boga, bo swe działanie uzależnił od danego przezeń znaku. We dwóch zabili ok. 20 Filistynów, co doprowadziło do wielkiej bitwy i zwycięstwa Izraelitów (1Sm 13:3 do 14:23). W trakcie walki Saul pochopnie rzucił przekleństwo na każdego, kto by cokolwiek zjadł przed jej zakończeniem. Ponieważ Jonatan o tym nie wiedział, skosztował leśnego miodu. Kiedy później stanął przed Saulem, nie wzbraniał się umrzeć. Ale lud „wykupił Jonatana”, widział bowiem, że tego dnia był z nim Bóg (1Sm 14:24-45).

Powyższe osiągnięcia Jonatana jasno wskazują, że był walecznym i wprawnym żołnierzem. Podobnie