III) najechał Izrael, Menachem musiał mu zapłacić „tysiąc talentów srebra” (6 606 000 dolarów). Potrzebną sumę zebrał przez nałożenie na każdego ‛dzielnego mocarza’ izraelskiego podatku w wysokości 50 sykli srebra. Ponieważ talent srebra to mniej więcej 3000 sykli, na daninę złożyło się ok. 60 000 osób. „Chcąc utwierdzić królestwo w swoim ręku”, Menachem przekazał haracz królowi Asyrii, „żeby jego ręce były z nim”. Po otrzymaniu haraczu Pul wycofał się z kraju (2Kl 15:19, 20).

W pewnej inskrypcji król asyryjski Tiglat-Pileser III twierdzi, że dostał daninę od różnych królów, wśród których wymienia właśnie „Menachema z Samarii” (Me-ni-hi-im-me ^alSa-me-ri-na-a-a), króla Syrii Rezona (Ra-hi-a-nu) oraz Chirama (Hi-ru-um-mu), króla Tyru (nie mylić z Chiramem z czasów Dawida) (Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, ss. 282, 283; zob. J. A. Thompson, Biblia i archeologia, Warszawa 1965, s. 97). Menachem umarł ok. 781 r. p.n.e., po czym na tronie Izraela zasiadł jego syn Pekachiasz (2Kl 15:22).

Pierwsze słowo zagadkowego orędzia wypisanego za sprawą cudu w Babilonie, na otynkowanej ścianie sali bankietowej króla Belszaccara, w nocy 5 października 539 r. p.n.e. (wg kalendarza gregoriańskiego), tuż przed zdobyciem miasta przez Medów i Persów. Do wyłożenia znaczenia tego napisu Jehowa uzdolnił Daniela, który odczytał go następująco: „MENE, MENE, TEKEL i PARSIN” (Dn 5:25). Najwyraźniej tekst ten składał się wyłącznie ze spółgłosek, toteż wymagał mądrego uzupełnienia właściwymi samogłoskami i poprawnego objaśnienia. Dosłownie oznaczał: „Mina, mina, sykl i połówki sykla”.

Przedstawiając należytą wykładnię, Daniel najpierw powiedział: „Takie jest wyjaśnienie słowa: MENE — Bóg policzył dni twego królestwa i położył mu kres” (Dn 5:26). Już ta część orędzia powinna była wszystko wyjaśnić królowi Belszaccarowi. Jehowa niegdyś zdetronizował kogoś potężniejszego niż on, mianowicie możnego Nebukadneccara. Niewątpliwie więc potrafił także skrócić liczbę dni królowania Belszaccara oraz Nabonida, który był jego ojcem i współwładcą. Miał moc położyć kres ich dynastii. Słowo „MENE” występowało w napisie dwukrotnie, orędzie to mogło bowiem dotyczyć obu ówczesnych władców Babilonu — Nabonida i Belszaccara. Ale podając jego wykładnię, Daniel użył „MENE” tylko raz, zapewne dlatego, że był przy tym obecny jedynie Belszaccar.

Biblia nie wyjaśnia, czemu mędrcy babilońscy nie potrafili odczytać owego napisu (Dn 5:8). Albo jego treść była dla nich zbyt zagadkowa, albo sporządzono go w piśmie lub języku, którego nie znali.

Daleki przodek Jezusa Chrystusa ze strony matki; żył niedługo po Dawidzie (Łk 3:31).

Zobacz MIESIĄCZKA.

(„miejsca odpoczynku”).

Według tekstu masoreckiego była to chyba rodzina potomków Judy pochodzących od Szobala (1Kn 2:4, 52). Niektórzy bibliści opowiadają się jednak za innym brzmieniem tekstu hebrajskiego: „Manachatyci”, jak w wersecie 54 (JB, NŚ; por. Bp). A w pewnym żydowskim komentarzu do ksiąg Kronik podano jeszcze inne możliwe tłumaczenie: „który nadzorował połowę miejsc odpoczynku”, przy czym opatrzono je uwagą: „Szobal zawiadywał połową karawanserajów w Judzie” (The Soncino Books of the Bible, red. A. Cohen, Londyn 1952, s. 15).

(„[ludzie] uprawiający magię”).

Nazwa drzewa, które było widoczne z Szechem, a obok którego przed bitwą z tamtejszymi właścicielami ziemskimi przechodził jeden z oddziałów króla Abimelecha (Sdz 9:34-37). „Wielkie drzewo Meonenim” to tłumaczenie hebrajskiego wyrażenia ʼelòn meʽonením. ʼElòn to inaczej wielkie drzewo, a słowo meʽonením oznacza „uprawiających magię” (zob. Pwt 18:14). Nazwa ta mogła wywodzić się od magicznych praktyk uprawianych tam przez Kananejczyków lub odstępczych Izraelitów. Niektórzy uczeni łączą „wielkie drzewo Meonenim” z „wielkimi drzewami More”, które również umiejscowiono w pobliżu Szechem (por. Rdz 12:6; 35:4; Sdz 9:6).

Potomek Judy; „został ojcem Ofry”, a zatem był przodkiem osoby imieniem Ofra lub założycielem miejscowości o takiej nazwie (1Kn 4:1, 14).

(od rdzenia oznaczającego: „stać się licznym [ogromnym]”).

Starsza z dwóch córek króla Saula (1Sm 14:49). Wygląda na to, że Saul zaofiarował ją Dawidowi, ponieważ wcześniej obiecał jedną ze swych córek temu, kto pokona Goliata (1Sm 17:25). Po walce z Goliatem Dawid postępował rozważnie i gromił Filistynów, toteż stał się ulubieńcem ludu Izraela i Judy, natomiast w Saulu zaczął wzbudzać strach (1Sm 18:15, 16). Dlatego gdy ten zaproponował mu Merab, zachęcił go do dalszej dzielnej walki, bo pomyślał sobie: „Niech nie dosięgnie go moja ręka, ale niech go dosięgnie ręka Filistynów”. A zatem liczył, że