Fragmenty brakujące w Septuagincie. Tekst greckiej Septuaginty w Kodeksie watykańskim nie zawiera 1 Samuela 17:12-31, 55 do 18:6a. Wielu uczonych wysnuło stąd wniosek, że chodzi tu o późniejsze uzupełnienie tekstu hebrajskiego. Polemizując z nimi, C. F. Keil oraz F. Delitzsch argumentowali: „Poglądu, jakoby kwestionowane fragmenty dostały się do tekstu przez interpolację, nie można uzasadniać tym, że brakuje ich w rękopisie aleksandryjskim [Septuagincie], jest bowiem oczywiste, iż tłumacze dokonywali wstawek i opuszczeń według własnej, subiektywnej oceny” (Biblischer Commentar über das Alte Testament: Die Bücher Samuels, wyd. 2, Lipsk 1875, s. 141, przyp.).

Autentyczność wspomnianych wersetów budziłaby zastrzeżenia, gdyby udało się jednoznacznie dowieść, że pozostają one w sprzeczności z całą resztą księgi. Pewną pozorną nielogiczność można dostrzec, porównując 1 Samuela 16:18-23 z 1 Samuela 17:55-58, gdyż w tym drugim fragmencie Saul dopytuje się, czyim synem jest jego muzyk i giermek Dawid. Warto jednak zauważyć, iż Dawid mógł dlatego zostać wcześniej nazwany „dzielnym mocarzem i wojownikiem”, że broniąc owiec swego ojca, w pojedynkę odważnie zabił lwa i niedźwiedzia (1Sm 16:18; 17:34-36). Prócz tego Biblia nie mówi, że przed uśmierceniem Goliata jako giermek Saula rzeczywiście brał udział w bitwach. Król powiedział do Jessego: „Proszę, niech Dawid dalej mi usługuje, bo znalazł łaskę w moich oczach” (1Sm 16:22). Nie można wykluczyć, że Dawid za zgodą Saula wrócił później do Betlejem i gdy wybuchła wojna z Filistynami, pasł trzodę ojca.

Nawiązując do pytania Saula: „Czyim synem jest ten chłopiec, Abnerze?”, cytowani wcześniej komentatorzy zaznaczyli: „Nawet jeśli Abner nie zaprzątał sobie głowy rodowodem harfisty Saula, sam król zapewne nie zapomniał, że Dawid był synem Betlejemczyka Jessego. Ale za jego pytaniem kryło się coś więcej. Chciał nie tyle poznać imię ojca Dawida, ile dowiedzieć się, jakim człowiekiem jest ojciec młodzieńca, który posiadał odwagę potrzebną do dokonania tak zdumiewającego i heroicznego wyczynu; chodziło mu przy tym nie tylko o to, by zwolnić jego dom od podatków, co przyrzekł za pokonanie Goliata (w. 25), lecz najprawdopodobniej także o to, by zaprosić owego człowieka na swój dwór, gdyż śmiałość i odwaga syna pozwalały domniemywać, że tymi samymi przymiotami odznacza się ojciec. Wprawdzie Dawid odparł krótko: ‚Jestem syn sługi twego Jessego z Betlejem’, ale Saul wdał się z nim w rozmowę o sprawach rodzinnych, co wyraźnie wynika ze słów: ‚gdy przestał mówić do Saula’ (18:1), sugerujących dłuższą wymianę zdań” (s. 142, przyp.). (Również inne wersety potwierdzają, że za podobnym pytaniem może kryć się coś więcej niż zwykła chęć poznania czyjegoś imienia; zob. Wj 5:2; 1Sm 25:10).

Istnieją więc uzasadnione powody do uznania 1 Samuela 17:12-31, 55 do 18:6a za część oryginalnego tekstu tej księgi.

(z akad.: „Sin [bóg księżyca] uzdrowił”).

Choronita (czyli mieszkaniec Bet-Choron albo Choronaim), który przeciwstawiał się podjętej przez Nehemiasza naprawie murów Jerozolimy (Neh 2:10). Uważa się, że ten sam Sanballat został wymieniony w pewnym papirusie znalezionym na Elefantynie w Egipcie; wspomniano w nim, że człowiek o tym imieniu, ojciec Delajasza i Szelemiasza, był namiestnikiem Samarii.

Sanballat razem z Tobiaszem i Geszemem naigrawał się z Żydów i oskarżał ich o bunt przeciw królowi Persji (Neh 2:19; 4:1). Gdy prace przy naprawie muru posuwały się dalej, razem z innymi przeciwnikami uknuł spisek, by walczyć przeciw Jerozolimie. Wszelkie jego wysiłki w tej sprawie były jednak nieskuteczne, bo Żydzi polegali na Jehowie i mieli wystawione straże (Neh 4:7-9). Potem, gdy naprawiono wyłomy w murze Jerozolimy, Sanballat i inni wielokrotnie próbowali wywabić Nehemiasza z miasta. Kiedy ten plan się nie powiódł, Sanballat i Tobiasz wynajęli pewnego Żyda, który miał zastraszyć Nehemiasza i skłonić go do bezprawnego ukrycia się w świątyni. Także tym razem nie udało im się nic osiągnąć (Neh 6:1-14).

Później, gdy po okresie nieobecności Nehemiasz wrócił do Jerozolimy, okazało się, że zięciem Sanballata został wnuk arcykapłana Eliasziba. Dlatego Nehemiasz wypędził tego wnuka (Neh 13:6, 7, 28).

(z akad.: „Sin [bóg księżyca] przywrócił mi braci”).

Syn Sargona II, król Asyrii. Odziedziczył po ojcu potężne imperium, ale większość panowania musiał poświęcić tłumieniu buntów, zwłaszcza w Babilonie.

Za rządów ojca, jak się wydaje, Sancherib był namiestnikiem lub dowódcą wojskowym na pn. Asyrii. Po objęciu tronu miał z tym regionem najmniej kłopotów; trudności pojawiały się głównie na pd. i zach. Chaldejczyk Merodach-Baladan (Iz 39:1) powrócił z Elamu, gdzie się schronił przed ojcem Sancheriba, Sargonem, i ogłosił się królem Babilonu. Sancherib wyruszył przeciwko niemu oraz jego elamickim sojusznikom i pokonał ich pod Kisz. Jednakże Merodach-Baladan zdołał uciec i ukrywał się przez trzy lata. Sancherib wkroczył do Babilonu i osadził na tronie Belibniego w charakterze wicekróla. Potem zorganizował kolejne ekspedycje karne, by utrzymać w poddaństwie ludy zamieszkałe w górzystych krainach otaczających Asyrię.

Następnie w trakcie wyprawy, którą nazwał „trzecią kampanią”, wyruszył przeciw „Hatti” — określenie to w tamtym czasie najwyraźniej odnosiło się do Fenicji i Palestyny (Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, s. 287). Na tym obszarze wciąż tlił się powszechny bunt przeciw jarzmu asyryjskiemu. Do jego przeciwników należał panujący w Judzie król Ezechiasz (2Kl 18:7), choć nie ma dowodów na to, że sprzymierzył się z innymi zbuntowanymi królestwami.

W 14 roku rządów Ezechiasza (732 p.n.e.) wojska Sancheriba skierowały się na zach., zdobyły Sydon, Achzib, Akko oraz inne miasta na wybrzeżu fenickim, po czym skierowały się na pd. Przerażone tą sytuacją królestwa, takie jak Moab, Edom, Aszdod, są wymienione wśród tych, które w dowód poddaństwa wysłały daninę. Krnąbrny Aszkelon został zajęty siłą, a wraz z nim sąsiednie miasteczka Joppa i Bet-Dagon. W pewnej asyryjskiej inskrypcji oskarżono mieszkańców i dostojników filistyńskiego miasta Ekron, że wydali swego króla Padiego Ezechiaszowi, który według Sancheriba „więził go bezprawnie” (Ancient Near Eastern Texts, s. 287; por. 2Kl 18:8). Poza tym mieli oni zwrócić się do Egiptu i Etiopii o pomoc w powstrzymaniu lub odparciu ataku Asyryjczyków.