samego rdzenia, co identycznie zapisywany wyraz oddany gdzie indziej jako „zielona trawa” (Iz 40:7, 8). Pory wymieniono obok cebuli i czosnku — roślin jadalnych bardzo do nich podobnych — co wskazuje, że chodzi tu o konkretne warzywo, a nie ogólnie o trawę. Poza tym pory już od starożytności są bardzo popularne w Egipcie i po dziś dzień powszechnie spożywane także w Palestynie.

Por (Allium porrum) jest spokrewniony z cebulą, ale różni się od niej łagodniejszym smakiem, walcowatym kształtem oraz soczystymi, podobnymi do trawy liśćmi o szerokości ok. 2,5 cm. Pęd kwiatowy, zakończony dużym kulistym baldachem, osiąga wysokość ok. 60 cm. Cebulki i liście tej dwuletniej rośliny można gotować i podawać jako jarzynę, wykorzystywać jako przyprawę, a także spożywać na surowo.

Jeden z dziesięciu synów Hamana (Est 9:8, 10).

Zobacz FESTUS.

Poręczenie to gwarancja wypełnienia zobowiązania, także zastaw, a poręczyciel to ktoś, kto gwarantuje spełnienie czyichś zobowiązań. Psalmista błagał, by Jehowa ‛poręczył’ za niego, chroniąc go przed oszustami (Ps 119:122).

Praktyka poręczania za kogoś jest znana od wieków. Patriarcha Hiob tak o tym wspomniał: „Proszę, umieść u siebie mój zastaw. Któż inny uściśnie mi ręce, by dać gwarancję?” (Hi 17:3). Wypowiedź z Przysłów 17:18 pomaga ustalić, jak takie poręczenie mogło wyglądać: „Człowiek, któremu nie dostaje serca, podaje rękę, w pełni ręcząc wobec swego towarzysza”. Najwyraźniej więc w obecności świadków ktoś podawał dłużnikowi rękę lub klepał go w dłoń, obiecując przejąć jego zobowiązania, gdyby ten nie mógł się z nich wywiązać. W krajach Wschodu podaniem sobie rąk przypieczętowywano transakcje lub umowy (Prz 11:21). Na przykład gdy Jehu usłyszał pozytywną odpowiedź Jehonadaba na pytanie: „Czy twoje serce jest prostolinijne wobec mnie — jak moje serce wobec twojego serca?”, powiedział: „Jeśli jest, to podaj mi rękę” (2Kl 10:15).

Juda udzielił poręczenia w inny sposób — chcąc zagwarantować Tamar, że przyśle jej koźlę ze stada jako zapłatę za współżycie, dał jej w zastaw swój sygnet, sznur i laskę (Rdz 38:17-20). Gdy Ruben chciał zabrać do Egiptu Beniamina, zaproponował Jakubowi następujące poręczenie: „Możesz uśmiercić dwóch moich synów, jeśli ci go z powrotem nie przyprowadzę”. Jakub jednak odmówił. Natomiast Juda później sam zaofiarował się jako zabezpieczenie za Beniamina: „Ja będę poręczycielem za niego. Z mojej ręki możesz domagać się kary za niego”. Kiedy się okazało, że Beniamin będzie musiał zostać w Egipcie jako niewolnik, Juda był gotów go zastąpić, gdyż za niego poręczył. Dlatego powiedział do Józefa: „Twój niewolnik bowiem stał się poręczycielem za chłopca na czas pobytu z dala od ojca (...). Teraz więc, proszę, niech twój niewolnik zostanie w miejsce tego chłopca niewolnikiem mego pana” (Rdz 42:37, 38; 43:8, 9; 44:32, 33).

Prawo Mojżeszowe regulowało kwestię zastawu dawanego przez dłużnika wierzycielowi. W miarę rozwoju handlu w Izraelu poręczanie w interesach stało się powszechne. Przysłowia ostrzegały przed tą niebezpieczną i niemądrą praktyką, zwłaszcza gdy ktoś ryzykował utratę środków niezbędnych do życia (Prz 6:1-5; 11:15; 22:26, 27; zob. ZASTAW).

Skała (zazwyczaj o barwie ciemnoczerwonej, purpurowej lub czasem zielonej), w której tkwią kryształy skaleni. Za czasów króla Aswerusa posadzki w perskim pałacu w Suzie były wykonane z porfiru, marmuru i masy perłowej (Est 1:6).

Wydalenie płodu w okresie, gdy jest on jeszcze niezdolny do życia poza organizmem matki. Ten ogólny termin występujący w Biblii obejmuje zarówno celowe, jak i samoistne przerwanie ciąży. Hebrajskie słowo szachál, które znaczy „ronić” (Wj 23:26; Oz 9:14), jest też tłumaczone na ‛pozbawić’ (Pwt 32:25), ‛pozbawić dzieci’ (Kpł 26:22) oraz ‛być bez owocu’ (Mal 3:11). Wyraz jocéʼt, oddany w Psalmie 144:14 jako „poronienie”, wywodzi się od rdzenia oznaczającego „wychodzić”. Wyrażenie „poroniony płód” (Ps 58:8; Kzn 6:3) jest odpowiednikiem hebrajskiego słowa néfel, a to z kolei pochodzi od rdzenia nafál, który znaczy „upadać” (por. Iz 26:18, Bg).

Poronienie samoistne może być następstwem wypadku, choroby zakaźnej, nadmiernego wysiłku fizycznego, silnego stresu albo osłabienia organizmu matki. Poronienia powodowała np. woda w okolicach Jerycha, dopóki nie ‛uzdrowił’ jej prorok Jehowy Elizeusz (2Kl 2:19-22).

Przerwanie ciąży za pomocą leków czy zabiegu chirurgicznego w celu pozbycia się niechcianego dziecka to w oczach Bożych ciężkie przestępstwo. Życie, jako cenny dar od Boga, jest święte. Z tego względu Prawo Boże przekazane Mojżeszowi chroniło