schronienie dla rabusiów i piratów, którzy napadali na statki przepływające wzdłuż wybrzeża. Wschodnia Cylicja leżała na szerokiej, dobrze nawodnionej i bardzo żyznej równinie nadbrzeżnej. W czasach rzymskich było tam dużo miast, które cieszyły się sporą niezależnością; najbardziej znanym z nich był Tars, gdzie urodził się Saul (Paweł) (Dz 21:39; 22:3; 23:34).

Cylicja słynęła jako dostawca pszenicy, lnu i owoców, jak również tkaniny z koziej sierści, w czasach rzymskich zwanej cilicium. Robiono z niej m.in. namioty, co częściowo tłumaczy, dlaczego Paweł znał się na ich wytwarzaniu.

Cylicja zajmowała strategiczne położenie, zarówno z wojskowego, jak i handlowego punktu widzenia. Główna droga z Syrii prowadziła przez Wrota Syryjskie, przełęcz w górach Amanus (Nur), ok. 30 km na pn. od Antiochii, po czym przecinała Cylicję, wiodąc do Tarsu, a potem wspinała się w górach Taurus do Wrót Cylicyjskich, otoczonego stromymi skałami przejścia, które otwierało dostęp do centralnej i zach. części Azji Mniejszej.

W początkowym okresie cesarstwa rzymskiego Cylicja była podzielona: fragment jej zachodniej części powierzono miejscowym władcom, a pozostała część najwyraźniej znajdowała się pod kontrolą sąsiednich zależnych królestw. Dopiero w czasach Wespazjana (72 n.e.) wschodnia i zachodnia Cylicja zostały zjednoczone i stały się jedną prowincją. Na początku okresu apostolskiego Cylicję łączyły więc szczególnie silne więzy z Syrią, co potwierdzają wypowiedzi z Dziejów 15:23, 41 i Galatów 1:21; niektórzy bibliści uważają, że określenie „Cylicja” odnosi się w tych wersetach do części zwanej Cilicia Pedias. Natomiast w Dziejach 27:5, gdzie powiedziano, że w drodze do Rzymu Paweł przepłynął „przez otwarte morze wzdłuż Cylicji i Pamfilii”, najwyraźniej chodzi o całą Cylicję, złożoną z części wschodniej i zachodniej.

Przed śmiercią Szczepana spierali się z nim m.in. Żydzi z Cylicji (Dz 6:9). Około r. 49 w Cylicji istniały już zbory chrześcijan, do których ciało kierownicze z Jerozolimy skierowało list (Dz 15:23). W swej drugiej i trzeciej podróży misjonarskiej Paweł musiał przechodzić przez Cylicję i Wrota Cylicyjskie.

(„cień; osłona”).

Jedna z dwóch żon Lamecha, pierwszego poligamisty opisanego w Biblii. Była matką Tubal-Kaina i jego siostry Naamy. Lamech ułożył utwór poetycki dla swych żon, Ady i Cylli (Rdz 4:19-24).

Biały, lekko niebieskawy kowalny metal. Z sześciu metali wytapianych w starożytnych piecach hutniczych cyna ma najniższą temperaturę topnienia — zaledwie 232°C (Eze 22:18, 20). Hebrajskie słowo bedíl oznacza „to, co podzielone lub oddzielone”, np. od metali szlachetnych w czasie wytapiania; można je też przetłumaczyć na „odpady” (Iz 1:25).

W Palestynie nie było kopalń cyny. Po raz pierwszy wspomniano o niej po wyjściu Izraelitów z Egiptu; wymieniono ją wśród cennych łupów wojennych zdobytych na Midianitach (Lb 31:2, 22). Tyryjczycy sprowadzali cynę z Tarszisz (Eze 27:12). Ciężki i ciemny tlenek cyny zwany kasyterytem pozyskiwano z piasków rzecznych głównie na terenie dzisiejszej Hiszpanii i Anglii. Wydaje się, że z cyny wykonywano piony, gdyż w Zachariasza 4:10 (gdzie mowa o „pionie”) w tekście masoreckim powiedziano: „kamień [lub ciężarek] cynowy” (zob. Wk). Hebrajskie słowo, które w Amosa 7:7, 8 przetłumaczono na „pion”, może oznaczać cynę lub ołów. Największe zastosowanie cyna miała jednak jako dodatek utwardzający; stwierdzono, że starożytne przedmioty wykonane z brązu, stopu miedzi, zawierały od 2 do 18 procent cyny.

(hebr. kinnamòn, gr. kinnámonon).

Cynamonowiec cejloński (Cinnamomum zeylanicum) razem z cynamonowcem wonnym i drzewem kamforowym należy do rodziny wawrzynowatych. Najlepiej rośnie na glebie lekkiej, piaszczystej i wilgotnej; powszechnie występuje na Cejlonie i Jawie. Hebrajska nazwa jest przypuszczalnie obcego pochodzenia, a do Ziemi Obiecanej produkt tego drzewa najprawdopodobniej sprowadzano z innych krajów.

Cynamonowiec osiąga wysokość do 9 m i ma gładką, popielatą korę oraz rozłożyste gałęzie. Zimozielone lancetowate liście są z wierzchu zielone, a od spodu białe i mają 20—23 cm długości oraz ok. 5 cm szerokości. Jego małe, białe lub żółtawe kwiaty rosną w kwiatostanach. Zewnętrzna kora, niemal pozbawiona zapachu, nie przedstawia większej wartości. Cynamon będący w sprzedaży uzyskuje się z ciemniejszej, wewnętrznej kory, z której wytwarza się też olejek aromatyczny.

Cynamon należał do „najwyborniejszych wonności”, z których sporządzono olejek do świętego namaszczania (Wj 30:23). Był używany do skrapiania łóżek (Prz 7:17), pojawił się w symbolicznym opisie ukochanej Szunamitki (PnP 4:13, 14), a także został wymieniony wśród towarów, które wędrowni kupcy sprzedawali „Babilonowi Wielkiemu” przed jego zniszczeniem (Obj 18:2, 11-13).