2) przestrzec ich przed grzechami ściągającymi na człowieka niezadowolenie Boże.

Niektórzy wpadli w sidło, jakim jest wyróżnianie osób znamienitszych i bogatych, czyli stronniczość (Jak 2:1-9). Przestali dostrzegać, kim naprawdę są w oczach Boga, i stali się słuchaczami słowa zamiast jego wykonawcami (1:22-27). Zaczęli korzystać z języka ku złemu, a kierowani żądzą rozkoszy zmysłowej, wdawali się ze sobą w walki (3:2-12; 4:1-3). Pożądanie rzeczy materialnych skłoniło pewne osoby do zaprzyjaźnienia się ze światem, wskutek czego z ludzi przypominających czyste dziewice przemienili się w duchowe „cudzołożnice”, żyjące w nieprzyjaźni z Bogiem (4:4-6).

Jakub napomniał braci, żeby byli nie tylko słuchaczami, ale też wykonawcami dzieła. Wykazał im na podstawie biblijnych przykładów, że człowiek odznaczający się prawdziwą wiarą potwierdza ją odpowiednimi uczynkami. Na przykład kogo ożywia prawdziwa wiara, ten nie powie do brata, który jest nagi i nie ma co jeść: ‛Idź w pokoju, ogrzej się i dobrze najedz’, nie zaspokajając jego potrzeb (Jak 2:14-26). Jakub nie kwestionuje tym nauk Pawła i nie twierdzi, że zbawienie można uzyskać dzięki uczynkom. Uznaje wiarę za podstawę wybawienia, ale wykazuje, iż wiara, która nie jest poparta dobrymi uczynkami, nie może być szczera. Harmonizuje to z opisem owoców ducha, podanym przez Pawła w Galatów 5:22-24, z jego radą, by przyoblec się w nową osobowość, zawartą w Efezjan 4:22-24 oraz w Kolosan 3:5-10, a także z zachętą do wyświadczania dobra i dzielenia się z drugimi, zapisaną w Hebrajczyków 13:16.

Styl. List Jakuba stylem przypomina proroctwa i zawiera wiele porównań oraz innych figur stylistycznych, podobnie jak przemówienia Jezusa Chrystusa, np. Kazanie na Górze. Wzorem Jezusa Jakub odwołuje się do rzeczy materialnych — morza, roślin, zwierząt, statków, rolnika, ziemi — by ożywić i wzmocnić przytaczane argumenty dotyczące wiary, panowania nad językiem, cierpliwości i innych tego typu zagadnień (Jak 1:6, 9-11; 3:3-12; 5:7). Wszystko to w połączeniu z trafnymi pytaniami i przeszło 50 zdaniami w trybie rozkazującym, występującymi w tym krótkim liście, nadaje mu dużą dynamikę.

Nawiązania do wcześniejszych natchnionych Pism. Jakub cytował z Pism Hebrajskich lub do nich nawiązywał w związku ze stworzeniem człowieka (Jak 3:9; Rdz 1:26); Abrahamem i Rachab (Jak 2:21-26; Rdz 15:6; 22:9-12; Joz 2; Iz 41:8); Hiobem (Jak 5:11; Hi 1:13-22; 2:7-10; 42:10-17); Prawem Mojżeszowym (Jak 2:8, 11; Wj 20:13, 14; Kpł 19:18; Pwt 5:17, 18); Eliaszem (Jak 5:17, 18; 1Kl 17:1; 18:1). Poza tym liczne są przykłady ścisłej zgodności z wypowiedziami Jezusa Chrystusa. Oto niektóre z nich: o prześladowaniach (Jak 1:2; Mt 5:10-12); na temat proszenia Boga o różne rzeczy i otrzymywania ich (Jak 1:5, 17; Łk 11:9-13); w parze ze słuchaniem musi iść działanie (Jak 1:22; Mt 7:21-27); oddzielenie się od świata (Jak 4:4; Jn 17:14); wystrzeganie się osądzania drugich (Jak 4:12; Łk 6:37); dotrzymywanie słowa (Jak 5:12; Mt 5:33-37).

Nieco trudności nastręcza sformułowanie z Jakuba 4:5, ponieważ nie jest pewne, jaki werset (wersety) Jakub zacytował (lub jedynie omówił). Czytamy tam: „Albo czy się wam wydaje, że Pismo na darmo mówi: ‚Duch, który obrał w nas siedzibę, stale pożąda ze skłonnością do zawiści’?” Jak się przypuszcza, Jakub mógł pod wpływem natchnienia od Boga tak się wysłowić na podstawie bardziej ogólnych wypowiedzi, np. z Rodzaju 6:5; 8:21; Przysłów 21:10 i Galatów 5:17.

Syn Ezawa i jego żony Oholibamy. Jalam urodził się w Kanaanie, ale wkrótce potem zabrano go do Edomu (Seiru), gdzie z czasem został szejkiem (Rdz 36:5, 6, 8, 14, 18; 1Kn 1:35).

Potomek Judy; jeden z „synów Ezry” (1Kn 4:17).

1. (Hebr. beròsz). Hebrajskiej nazwie tego drzewa przypisywano różne znaczenia, m.in. „jodła” i „cyprys”. Jednakże niektórzy leksykografowie słusznie opowiadają się za jałowcem (zob. L. Koehler i W. Baumgartner, Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Lejda 1958, s. 148; The Interpreter’s Dictionary of the Bible, red. G. A. Buttrick, 1962, t. 2, s. 293). Ponieważ drzewo to król Salomon sprowadzał z Libanu (1Kl 5:8-10; 9:11; 2Kn 2:8), można je utożsamić z wysokim, zimozielonym jałowcem wyniosłym (Juniperus excelsa). Osiąga on wysokość do 20 m, ma rozłożyste gałęzie, małe igły w kształcie łusek i ciemne, niewielkie, kuliste owoce. Odznacza się intensywnym zapachem. Drewno tego jałowca jest bardzo cenione ze względu na trwałość.

Jałowiec wyniosły występuje w Libanie i często był kojarzony z tym regionem — razem z innymi drzewami tworzył „chwałę Libanu” (2Kl 19:23; Iz 14:8; 37:24; 60:13). Psalmista nazwał drzewa jałowcowe „domem” bocianów, czyli miejscem ich gniazdowania (Ps 104:17). Drewno jałowcowe powszechnie wykorzystywano przy wznoszeniu świątyni Salomona (2Kn 3:5). Z budulca tego wykonano skrzydła głównych drzwi (1Kl 6:34) oraz pokryto nim podłogę (1Kl 6:15). Inne wersety wspominają, że robiono z niego krokwie (PnP 1:17), deski do okrętów (Eze 27:5), drzewce włóczni (Nah 2:3), a także instrumenty muzyczne (2Sm 6:5). Bujne drzewo jałowcowe pojawia się w proroctwach o odrodzeniu i wskazuje na piękno i urodzaj, które znowu miały cechować krainę ludu Bożego (Iz 41:19; 55:13; 60:13).

2. (Hebr. ʽaroʽér lub ʽarʽár). Arabskie słowo ʽarʽar pozwala chyba utożsamić to drzewo z jałowcem fenickim (Juniperus phoenicia), podobnym do krzewu drzewem, które rośnie w okolicach Synaju, jak również na pustyni edomskiej. Nazwa tego drzewa w języku hebrajskim pochodzi od rdzenia kryjącego w sobie myśl o „nagości” lub „ogołoceniu” (por. Ps 102:17), toteż trafnie opisuje ponury wygląd karłowatego jałowca, który rośnie w skalistych rejonach pustyni oraz na graniach. Całkiem słusznie wspomniano o nim w Księdze Jeremiasza, gdy człowieka, którego serce odwraca się od Jehowy, przyrównano do „samotnego drzewa [ʽarʽár] na pustynnej równinie”, a także gdy ostrzeżono Moabitów, by uciekali i stali się podobni do „drzewa jałowcowego [kaʽaroʽér] na pustkowiu” (Jer 17:5, 6; 48:1, 6; zob. jednak przypis w NW).

(hebr. ʽegláh; gr. dámalis).

Młoda krowa, która nie miała jeszcze potomstwa.

Jałówka była jednym ze zwierząt, które Abraham porozcinał na dwie części, a potem widział, jak między nimi przesuwał się „dymiący piec i ognista pochodnia”. Zdarzenie to towarzyszyło zawarciu przez Boga przymierza z Abrahamem (Rdz 15:9-18).

W Izraelu ktoś, kto dotknął zwłok, ludzkich kości bądź grobu albo wszedł do namiotu, w którym znajdowały się zwłoki, stawał się nieczysty. Musiał wtedy poddać się specjalnej ceremonii oczyszczenia, żeby nie zostać ‛zgładzonym spośród zboru’. W ceremonii tej wykorzystywano popiół ze zdrowej czerwonej krowy, której jeszcze nie zaprzęgano w jarzmo. Osobę nieczystą kropiono wodą zmieszaną z tym popiołem. Paweł nawiązał do tego zwyczaju i wykazał, że ceremonialnie oczyszczał on tylko ciało i był pierwowzorem ofiary złożonej przez Jezusa Chrystusa, która dokonuje prawdziwego oczyszczenia sumienia (Lb 19:1-22; Heb 9:13, 14).

Jałówki używano również wtedy, gdy jakieś miasto obciążała wina krwi z powodu morderstwa, którego sprawca był nieznany. Starsi z miasta położonego najbliżej miejsca, gdzie znaleziono zabitego, mieli razem z kapłanami spośród synów Lewiego wziąć jałówkę, której jeszcze nie używano do pracy, i złamać jej kark w nieuprawianej dolinie, którą płynął potok. Potem starsi obmywali nad jałówką swe ręce i prosili Boga, by nie przypisywał ich miastu winy krwi. Bóg wysłuchiwał tej prośby i uwalniał miasto od winy za przelanie niewinnej krwi. Okoliczność, iż krowie łamano kark, a nie składano jej jako daru ofiarnego za grzech, najwyraźniej wskazuje, że niejako ponosiła ona karę należną nieznanemu mordercy, choć w żaden sposób nie uwalniało go to od odpowiedzialności za zbrodnię. Osądzenie faktycznego zabójcy pozostawiano Jehowie Bogu, który widzi wszystko. Oczywiście gdyby potem odnaleziono mordercę, zgodnie z Prawem miał ponieść śmierć. Obrzęd związany z jałówką nadawał rozgłos całej sprawie, co mogło sprzyjać wykryciu zabójcy (Lb 35:30-33; Pwt 21:1-9).

Egipt, któremu nie brakowało żywności i któremu dobrze się powodziło, prorok Jeremiasz nazwał „bardzo piękną jałówką”, ale zapowiedział, że czeka go nieszczęście (Jer 46:20, 21). Babilończyków zaś, którzy podbili lud Boży i upajali się swym zwycięstwem, ten sam prorok przyrównał do jałówki tupiącej na miękkiej trawie (Jer 50:11). Ozeasz oświadczył, że Efraim, czyli królestwo dziesięcioplemienne, był kiedyś jak wyćwiczona jałówka, gdyż dzięki kierownictwu i błogosławieństwu Bożemu niczego mu nie brakowało, podobnie jak młócącej jałówce, której podczas stosunkowo lekkiej pracy wolno było jeść wymłócone ziarno (Pwt 25:4; Oz 10:11).

Człowiek sprzeciwiający się Mojżeszowi, prawdopodobnie jeden z czarnoksiężników na dworze faraona (Wj 7:11; 2Tm 3:8; zob. JANNES).

(„prawica”).

1. Drugi na liście synów Symeona (Rdz 46:10; Wj 6:15; 1Kn 4:24). Założyciel rodziny Jaminitów (Lb 26:12).

2. Potomek Judy poprzez Rama, wnuka Checrona (1Kn 2:9, 25, 27).

3. Lewita, który w okresie po niewoli babilońskiej pomagał objaśniać Prawo ludowi zgromadzonemu w Jerozolimie (Neh 8:7).

(„[od; należący do] Jamina”).

Potomkowie Jamina z plemienia Symeona (Lb 26:12).

(„oby [Bóg] dał panowanie”).

Jeden z naczelników plemienia Symeona, którzy w czasach króla Ezechiasza poszerzyli swe terytorium o Dolinę Gedoru (1Kn 4:24, 34, 38-41).