którą posłużył się Aaron jako jego rzecznik, na co wskazuje porównanie tego opisu z fragmentem z Wyjścia 7:15, 17.

Potem Mojżesz wielokrotnie posługiwał się swą laską jako symbolem tego, że cieszy się poparciem Jehowy, który ustanowił go przywódcą owego narodu (Wj 8:5; 9:23; 10:13; Lb 20:11). Gdy niektórzy zakwestionowali pozycję Mojżesza i Aarona, Bóg sprawił, że spośród lasek naczelników 12 plemion właśnie laska Aarona wypuściła pędy i wydała dojrzałe migdały. W ten sposób wyraźnie pokazał, że to Aaronowi i jego domowi powierzył władzę i urząd kapłański. Później przez jakiś czas laskę tę przechowywano w Arce Przymierza (Wj 29:9; Lb 17:1-11; Heb 9:4).

Psalmista napisał: „Wypowiedź Jehowy do mego Pana: ‚Siądź po mojej prawicy, aż położę twych nieprzyjaciół jako podnóżek dla twoich stóp’. Laskę twej siły Jehowa pośle z Syjonu, mówiąc: ‚Wyrusz na podbój między swoich nieprzyjaciół’” (Ps 110:1, 2). Słowa te apostoł Paweł odniósł do Jezusa Chrystusa, który dzierży ‛laskę siły Jehowy’, gdyż przychodzi jako Jego przedstawiciel z pełną władzą do wykonania wyroku na nieprzyjaciołach (Heb 10:12, 13). Jezus Chrystus, „gałązka z pnia Jessego”, „uderzy ziemię rózgą swoich ust, a duchem swoich warg uśmierci niegodziwca” (Iz 11:1, 4). Przemawia z mocą i dysponuje władzą, którą dał mu Jehowa, by ukarał niegodziwych. Powiedziano, że będzie panował nad narodami nie zwykłą laską, jak pasterz spokojnie prowadzący swe owce, ale rózgą żelazną (Obj 2:27; 12:5; 19:15).

W Izajasza 9:4 i 14:5 rózga i laska symbolizują ciemięskie rządy nieprzyjaciół nad Izraelem. Bóg posługiwał się okolicznymi narodami, np. Asyrią, do wymierzania kary Izraelitom za ich grzechy i dlatego państwa te odgrywały rolę karcącej rózgi, działającej z upoważnienia i przyzwolenia Bożego. Nie kierowały się jednak ani miłością do Jehowy, ani wstrętem do grzechów Izraela. Działały z nienawiści do Boga i Jego ludu i często sprowadzały na Izraelitów więcej udręk, niż im pozwolono. Poza tym mocarstwa te, zwłaszcza Asyria i Babilon, zarozumiale wynosiły się ponad samego Jehowę Boga. Za pośrednictwem proroka Izajasza oznajmił On: „Ach, ten Asyryjczyk, rózga mego gniewu”, i następująco opisał wyniosłość Asyrii: „Czyż siekiera będzie się wynosić nad tego, kto nią rąbie, a piła wywyższać się nad tego, kto nią porusza tam i z powrotem, jak gdyby laska poruszała tam i z powrotem tymi, którzy ją podnoszą, jak gdyby rózga podnosiła tego, kto nie jest drewnem?” Następnie zapowiedział Asyrii karę za wynoszenie się ponad Tego, który się nią posługiwał (Iz 10:5, 15).

Zawierając z Dawidem przymierze co do Królestwa, Jehowa rzekł o władcach z jego dynastii: „Ja stanę się dla niego ojcem, a on stanie się dla mnie synem. Gdy popełni zło, będę go karcił rózgą ludzi i ciosami synów Adama” (2Sm 7:14). Tą karcącą rózgą, którą Jehowa posługiwał się jako Ojciec, była władza państw tego świata, np. Babilonu. Mocarstwo babilońskie obaliło królestwo Boże reprezentowane przez królów z linii Dawida, tak iż leżało ono w ruinie aż do nadejścia „tego, do którego należy tytuł prawny” (Eze 21:27). W r. 70 n.e. „rózgą” wymierzającą karę niewiernej Jerozolimie okazały się wojska rzymskie pod wodzą Tytusa (Dn 9:26, 27).

Niewłaściwe korzystanie z rózgi. Ziemskie rządy i sędziowie często korzystają ze swej rózgi władzy w sposób niewłaściwy, używając jej nawet do walki z Bogiem i Jego ludem. Gdy Jezusa Chrystusa przyprowadzono przed najwyższy sąd żydowski i przed rzymskiego namiestnika Piłata, znęcano się nad nim, szydzono z niego, opluwano go i bito, a w końcu zamordowano. Przywódcy żydowscy najpierw wykorzystali przeciw Jezusowi posiadane uprawnienia, a potem, żeby uczynić tę „rózgę” jeszcze dotkliwszą, przekazali go władzom rzymskim, by dokonały egzekucji. Prorok Micheasz tak to zapowiedział: „Rózgą będą bić w policzek sędziego Izraela” (Mi 5:1). Po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa przywódcy żydowscy wykorzystywali swą pozycję do prześladowania jego uczniów. Taki niewłaściwy użytek z posiadanej rózgi władzy robiło też niejednokrotnie cesarstwo rzymskie i inne państwa. Wszystkie one będą musiały zdać z tego sprawę przed Bogiem (Jn 19:8-11; 2Ts 1:6-9).

Władza rodzicielska. „Rózga” niekiedy symbolizuje też władzę rodziców nad dziećmi. Księga Przysłów wielokrotnie nawiązuje do tej władzy, która obejmuje wszelkie formy karcenia, nie wyłączając wymierzania kary za pomocą literalnej rózgi. Rodzice są odpowiedzialni przed Bogiem za korzystanie z tej „rózgi” przy wychowywaniu dzieci. Jeśli pod tym względem nie dopisują, to sprowadzają na dziecko niepowodzenie i śmierć, a na samych siebie wstyd i niezadowolenie Boże (Prz 10:1; 15:20; 17:25; 19:13). „Głupota jest przywiązana do serca chłopca; rózga karności oddali ją od niego”. „Nie szczędź chłopcu karcenia. Jeśli go zbijesz rózgą, nie umrze. Bij go rózgą, by wyzwolić jego duszę z Szeolu” (Prz 22:15; 23:13, 14). W rzeczywistości „kto powstrzymuje swą rózgę, nienawidzi swego syna, ale miłuje go ten, kto go dogląda z karceniem” (Prz 13:24; 19:18; 29:15; 1Sm 2:27-36).

Jehowa Bóg, ‛Ojciec życia duchowego’ chrześcijan, nie szczędzi „rózgi” swym dzieciom. Natchniony pisarz Listu do Hebrajczyków oznajmił: „Bóg obchodzi się z wami jak z synami. Bo jakiż to syn, którego ojciec nie karci? (...) On zaś czyni to dla naszego pożytku, abyśmy mogli mieć udział w jego świętości” (Heb 12:7, 9, 10). Pragnąc zapewnić zborowi chrześcijańskiemu odpowiednie karcenie, Jehowa powierzył władzę wiernym mężczyznom, w szczególności apostołom. Mieli z niej korzystać ‛ku budowaniu braci, a nie ku burzeniu’ (2Ko 10:1-11). Obejmowała ona prawo do karcenia błądzących. Kiedy zbór w Koryncie odstąpił od prawości i zaczął się zwracać ku ludziom zamiast ku Chrystusowi, Paweł napisał do tamtejszych chrześcijan karcący list i zapytał: „Cóż chcecie? Czy mam do was przyjść z rózgą, czy z miłością i łagodnością ducha?” (1Ko 4:21).

Laska przywódcy, pasterza. Pasterz używał swej laski lub kija, by kierować trzodą, bronić jej i pomagać. Jehowa i Jego Syn, Jezus Chrystus, zapewniają trzodzie Bożej podobną opiekę pasterską. Jehowa często mówił o Izraelu, który pozostawał z Nim w przymierzu, jak o swej trzodzie. Dawid napisał: „Jehowa jest moim Pasterzem. (...) Wiedzie mnie szlakami prawości przez wzgląd na swe imię. Nawet gdy chodzę doliną głębokiego cienia, nie boję się niczego złego, bo ty jesteś ze mną; rózga twoja i twa laska — te mnie pocieszają” (Ps 23:1-4). A Micheasz modlił się: „Paś swój lud twą laską, trzodę swego dziedzictwa” (Mi 7:14; por. Jn 10:11, 14; Heb 13:20; 1Pt 2:25; 5:4).

Miejsce wymienione w najwcześniejszym opisie „granicy Kananejczyka” (Rdz 10:19). Dokładne położenie Laszy nie jest pewne. Mogła leżeć „blisko” Ceboim (NŚ), ale granica mogła też biec koło Ceboim „aż do” Laszy (BT, Bw, BWP). Na podstawie ustaleń Hieronima oraz tradycji żydowskiej często umiejscawia się Laszę w Kalliroe, na wsch. brzegu Morza Martwego, poniżej Wadi Zarka Maʽin. Według innych Lasza to Laisz (Dan).

Miasto kananejskie, którego króla pokonali Izraelici pod wodzą Jozuego (Joz 12:7, 8, 18). Często kojarzy się je z okręgiem pod nazwą Sarona, umiejscawianym przez Euzebiusza z Cezarei między górą Tabor a Morzem Galilejskim. W tym starożytnym miejscu może się znajdować dzisiejsze osiedle Sarona (Szarona), położone ok. 10 km na pd. zach. od Tyberiady.

Zobacz PTAKI.

Zobacz GAŁĄŹ, LATOROŚL.

(hebr. ʼòren).

Wiecznie zielone drzewo (lub krzew), osiągające wysokość do 15 m. Całe drzewo (liście, kora, korzenie i owoce) zawiera olejek od dawna wykorzystywany w medycynie. Liście są podłużne i skórzaste, z wierzchu błyszczące.

Hebrajska nazwa tego drzewa występuje w Biblii tylko raz, w Izajasza 44:14, gdzie zostało wymienione obok innych drzew. Dzieło Lexicon in Veteris Testamenti Libros (L. Koehler i W. Baumgartner, Lejda 1958, s. 88) utożsamia je z drzewem laurowym (Laurus nobilis), nazywanym także wawrzynem szlachetnym (zob. też The Interpreter’s Dictionary of the Bible, red. G. A. Buttrick, 1962, t. 2, s. 293). Rośnie ono w różnych krajach śródziemnomorskich, m.in. na wybrzeżu i w górzystych rejonach w głębi Palestyny.

Starożytni Grecy wykonywali z liści laurowych wieńce, które wkładano na głowy zwycięzcom igrzysk pytyjskich, a także przyznawano jako wyróżnienie pewnym urzędnikom.

(prawdopodobnie od słowa akad. oznaczającego: „krowa” lub od arab. oznaczającego: „dzika krowa”).

Starsza córka Labana, wnuka brata Abrahama. Laban był bratem Rebeki, matki Jakuba, więc Lea była kuzynką Jakuba (Rdz 22:20-23; 24:24, 29; 29:16). Nie wyróżniała się tak pięknym wyglądem jak jej młodsza siostra, Rachela; jej oczy nie miały blasku (Rdz 29:17). A w krajach Wschodu to właśnie błyszczące oczy są jednym z wyznaczników kobiecej urody (por. PnP 1:15; 4:9; 7:4).

Lea została pierwszą żoną Jakuba, gdy Laban oszukał go, dając mu ją w nocy zamiast Racheli, którą on pokochał. Kiedy Jakub potem zaprotestował, Laban wyjaśnił, że miejscowy zwyczaj nie pozwala na wydanie młodszej córki przed starszą. Zgodnie ze wschodnią tradycją obowiązującą oblubienice Lea najwyraźniej miała zasłoniętą twarz, co z pewnością przyczyniło się do powodzenia tego podstępu. W rezultacie Jakub, który przez siedem lat służył za Rachelę, otrzymał jej siostrę. Wprawdzie po tygodniu świętowania z Leą dostał za żonę również Rachelę, ale musiał pracować za nią następne siedem lat (Rdz 29:18-28).

Biblia mówi, że Lea była „znienawidzona” (Rdz 29:31, 33). Jednak według tej samej relacji Jakub „okazywał więcej miłości Racheli niż Lei” (Rdz