Salmona. Jefte nie był więc synem z nieprawego łoża, tak samo jak nie był nim syn Salmona i Rachab, który został cielesnym przodkiem Jezusa Chrystusa (Mt 1:5). Matka Jeftego była najprawdopodobniej drugorzędną żoną Gileada, Jefte zaś mógł być nawet jego pierworodnym. Będąc nieślubnym dzieckiem, nie mógłby należeć do zboru Izraela, a jego przyrodni bracia — którzy wcześniej go wygnali — nie mieliby prawa prosić, żeby został ich dowódcą (Sdz 11:2, 6, 11). Jako syn drugorzędnej żony, Jefte nie był bynajmniej dzieckiem z nieprawego łoża. W Powtórzonego Prawa 21:15-17 wyraźnie zaznaczono, że taki potomek miał jednakowe prawa do dziedzictwa, co syn ulubionej żony.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich tylko jeden raz — w Hebrajczyków 12:8 — użyto słowa nòthos (‛dziecko z nieprawego łoża’, NŚ; ‛bękart’, Bg, NTint). Jak wynika z kontekstu, przyrównano tu Boga do ojca, który z miłości karci swego syna. Dlatego pisarz oznajmia: „Jeśli zaś jesteście bez karcenia, którego uczestnikami stali się wszyscy, to w rzeczywistości jesteście dziećmi z nieprawego łoża, a nie synami”. Kto podaje się za duchowego syna Bożego, a jednocześnie trwa w grzechu i nieposłuszeństwie, zostanie wydalony ze zboru Bożego i nie otrzyma karcenia, którego Bóg udziela swym prawowitym synom, aby ich doprowadzić do doskonałości.

Miasto ze znanym portem na pd.-wsch. wybrzeżu Sycylii. Według Tukidydesa kolonię grecką założono tam w VIII w. p.n.e.

Apostoł Paweł zatrzymał się trzy dni w Syrakuzach pod koniec swej podróży do Rzymu ok. 59 r. n.e. Być może statek musiał tam czekać na odpowiedni wiatr (Dz 28:12). Z Syrakuz statek Pawła popłynął „łukiem” do Regium na pd. krańcu Italii. Nie wiadomo dokładnie, jak należy rozumieć to określenie. Być może statek odpłynął nieco dalej od lądu, by złapać wiatr w żagle. Możliwe też, że zatoczył łuk, „płynąc wzdłuż wybrzeża”, by dotrzeć do Regium (Dz 28:13, BT).

Kraina, której wsch. granicę stanowiła Mezopotamia, zach. — góry Liban, pn. — góry Taurus, a pd. Palestyna i Pustynia Syryjska. W Pismach Hebrajskich nazywana jest Aramem. Opisane granice mają charakter umowny, gdyż wpływy i rządy syryjskie na tym obszarze ulegały ustawicznym zmianom.

W czasach patriarchalnych. Jedyne biblijne wzmianki o Syryjczykach w czasach patriarchów dotyczą wydarzeń, które się rozegrały w okolicach Charanu i miały związek z rodziną Rebeki — jej ojca Betuela i brata Labana określono mianem Syryjczyków (dosł. Aramejczyków) (Rdz 25:20; 28:5; 31:20, 24). Jakuba nazwano „ginącym Syryjczykiem”, ponieważ 20 lat mieszkał pod Charanem — tam poślubił dwie córki Labana, tam urodzili mu się synowie i córki, tam też odczuwał trudy służby u teścia. Również matka Jakuba była Syryjką (Pwt 26:5; Rdz 31:40-42; Oz 12:12).

Czasy sędziów. Kiedy w okresie sędziów Izraelici porzucili wielbienie Jehowy, na osiem lat dostali się pod panowanie syryjskiego króla Kuszan-Riszataima (Sdz 3:7-10). W późniejszym czasie wpływy syryjskie były na tyle silne, że Izraelici zaczęli czcić ich bogów razem z innymi bożkami pogańskimi (Sdz 10:6).

Gdy Izraelem i Judą rządzili królowie. Po narodzinach monarchii izraelskiej Syria zaczęła prowadzić zaczepną politykę i aż do końca istnienia królestwa północnego była jego jawnym wrogiem. Pierwszy król izraelski, Saul, wojował z syryjskimi królami Coby (1Sm 14:47). Dawid po wstąpieniu na tron zadał ciężkie straty armii króla Syrii Hadadezera. Przy tej okazji zdobył i poświęcił Jehowie dużo złota, srebra i miedzi. Umieścił też załogi w Damaszku i zmusił Syryjczyków do płacenia daniny (2Sm 8:3-12; 1Kn 18:3-8). Później Ammonici najęli przeszło 30 000 żołnierzy syryjskich, którzy zamiast walczyć, uciekli przed Izraelitami. Jednakże po ściągnięciu posiłków Syryjczycy stoczyli bitwę z Izraelem, w której ponieśli ogromne straty i poprosili o zawarcie pokoju (2Sm 10:6-19; 1Kn 19:6-19).

Wkrótce potem syryjski buntownik imieniem Rezon, który uciekł od Hadadezera, obwołał się królem Damaszku i przez wszystkie dni Salomona był przeciwnikiem Izraela (1Kl 11:23-25). Damaszek stał się wtedy najważniejszym miastem syryjskim i przez długie lata stanowił „głowę Syrii”, do której Jehowa kierował swe wypowiedzi przeciwko temu narodowi (Iz 7:8; 17:1-3; Am 1:5).

Po podziale królestwa izraelskiego. Po śmierci Salomona i podziale jego królestwa sprawozdanie biblijne wspomina o Syryjczykach głównie wtedy, gdy odnosili sukcesy lub porażki w stosunkach z mieszkańcami obu państw izraelskich — północnego i południowego. Bardziej szczegółowo opisano wydarzenia z czasów Asy (1Kl 15:18-20; 2Kn 16:2-4, 7), Achaba (1Kl 20:1-34; 22:3, 4, 29-35; 2Kn 18:10, 28-34), Jehorama izraelskiego (2Kl 6:24 do 7:16; 8:28, 29; 9:14b, 15; 2Kn 22:5, 6), Jehoasza judzkiego (2Kl 12:17, 18; 2Kn 24:23, 24), Jehoachaza (2Kl 13:3-7, 22), Jehoasza izraelskiego (2Kl 13:14-19, 24, 25), Jotama (2Kl 15:37, 38), Achaza (2Kl 16:5-9; 2Kn 28:5; Iz 7:1-8; 9:12) i Jehojakima (2Kl 24:2). Kiedy „przez trzy lata (...) nie było wojny między Syrią a Izraelem”, uznano to za rzecz niezwykłą, godną osobnej wzmianki (1Kl 22:1).

Pewne kontakty z Syryjczykami miał prorok Jehowy Elizeusz — np. uzdrowił z trądu dowódcę wojsk syryjskich Naamana (2Kl 5:1-20) i wyjawił Chazaelowi, że obejmie tron Syrii po swym panu Ben-Hadadzie II (2Kl 8:7-15). Innym razem, gdy oddział syryjski otoczył Dotan, by pojmać Elizeusza, ten najpierw poprosił Boga o dotknięcie wrogów ślepotą, a później poprowadził ich do Samarii, gdzie odzyskali wzrok, po czym na polecenie proroka zostali nakarmieni i odesłani do domu (2Kl 6:8-23). Dalsze szczegóły jego kontaktów z Syryjczykami opisano pod hasłem ELIZEUSZ.

Syryjczycy byli Semitami, blisko spokrewnionymi z Izraelitami. Jednakże w VIII w. p.n.e. ich języki tak dalece się różniły, że przeciętny Żyd nie rozumiał aramejskiego (2Kl 18:26-28; Iz 36:11, 12; zob. ARAMEJSKI, JĘZYK). Ogromnie różniły się też religie obu narodów, gdyż Syryjczycy byli politeistami, a kult ich bogów tolerowano w Izraelu tylko wtedy, gdy jego mieszkańcy popadali w odstępstwo (Sdz 10:6; 2Kl 16:10-16; 2Kn 28:22, 23).

W I wieku n.e. W czasach apostolskich określenie Syria oznaczało prowincję rzymską, wcieloną do imperium przez Pompejusza Wielkiego w 64 r. p.n.e. Obejmowała ona znaczną część terytorium starożytnej Syrii, a także całą Palestynę. Gdy urodził się Jezus, namiestnikiem Syrii był Kwiryniusz, legat Cezara Augusta, mający swą rezydencję w Antiochii (nad rzeką Orontes), która była stolicą prowincji i trzecim co do wielkości miastem cesarstwa rzymskiego (Łk 2:1, 2). Jezus ograniczył swą działalność do samej Palestyny, lecz wieści o jego cudach rozchodziły się „po całej Syrii” (Mt 4:24).

Kiedy chrześcijanie z Jerozolimy rozproszyli się wskutek prześladowań, które wybuchły po ukamienowaniu Szczepana, zanieśli dobrą nowinę m.in. do Antiochii, stolicy Syrii. Najpierw usłyszeli ją tamtejsi Żydzi, a potem także ludzie innej narodowości. Do umocnienia zboru antiocheńskiego bardzo się przyczynili Barnabas i Paweł. To właśnie w tym syryjskim mieście po raz pierwszy „dzięki Boskiej opatrzności nazwano uczniów chrześcijanami” (Dz 11:19-26; Gal 1:21).

Około 46 r. n.e. za panowania Klaudiusza srożył się głód, toteż chrześcijanie z Antiochii i okolic posłali za pośrednictwem Barnabasa i Pawła doraźną pomoc swym braciom w Jerozolimie (Dz 11:27-30). List w sprawie obrzezania, rozesłany przez apostołów i starszych w Jerozolimie, był zaadresowany zwłaszcza do zborów w Antiochii, Syrii i sąsiadującej z nią Cylicji (Dz 15:23). Paweł w okresie swych rozległych podróży misjonarskich miał w Antiochii Syryjskiej bazę wypadową (Dz 15:40, 41; 18:18; 20:3; 21:3; Gal 2:11).

Określenie, którego użyto w Marka 7:26 w odniesieniu do nie-Izraelitki z okolic Tyru i Sydonu. Powstało ze złożenia terminów „Syryjka” i „Fenicjanka” i przypuszczalnie wywodziło się stąd, że Fenicja wchodziła w skład rzymskiej prowincji Syria. Syrofenicjankę tę nazwano też Chananaía (dosł. „Kananejka”, w NŚ przetłumaczone na „fenicka”), ponieważ pierwotni mieszkańcy Fenicji byli potomkami Kanaana i nazwa „Kanaan” z czasem stała się synonimem głównie ich kraju (Mt 15:22, przyp. w NW). Określenie „Greczynka” najprawdopodobniej oznacza, że była greckiego pochodzenia (Mk 7:26).

Wkrótce po Passze 32 r. n.e. owa Syrofenicjanka kilkakrotnie prosiła Jezusa Chrystusa o wypędzenie demona z jej córki. Jezus początkowo odmawiał, rzekł bowiem: „Nie jest słuszne wziąć chleb dzieci i rzucić go szczeniętom”. Dla Żydów psy były zwierzętami nieczystymi. Ale Jezus złagodził swą wypowiedź, gdyż porównał nie-Żydów nie do dzikich psów ulicznych, lecz do „szczeniąt”, które trzymało się w domu. Najwyraźniej chciał w ten sposób wystawić ją na próbę. Kobieta pokornie przyznała: „Tak, Panie; ale przecież szczenięta jedzą okruchy spadające ze stołu ich panów”. Słowa te świadczyły o głębokiej wierze, dlatego jej córka została uzdrowiona (Mt 15:21-28; Mk 7:24-30).

(od rdzenia oznaczającego: „ciągnąć”).

Wywodząca się z języka greckiego nazwa dwóch zatok na pn. wybrzeżu Afryki. Zachodnią zatokę (między Tunisem a Trypolisem) nazywano Małą Syrtą. Na wsch. od niej znajduje się Wielka Syrta. Starożytni żeglarze obawiali się obu zatok z powodu zdradliwych mielizn, które przemieszczały się na skutek pływów. Jak pisał geograf Strabon (I w. n.e.), statki, które wpadły na mielizny, rzadko kiedy bezpiecznie się z nich uwalniały (Geografika, 17, III, 20).

Gdy apostoł Paweł płynął jako więzień do Rzymu, na pd. od Krety jego statek został porwany przez pn.-wsch. wiatr. Załoga obawiała się wtedy, że ugrzęźnie „na mieliźnie Syrty” — najwyraźniej chodziło o Wielką Syrtę (Dz 27:14-17).