wierzący chętnie okazują posłuszeństwo, będąc przekonani, iż przysparza ono błogosławieństw (Heb 11:1, 6).

Z tego względu kontakty Boga z ludźmi nie ograniczają się do wydawania zwięzłych rozkazów, typowych dla bezdusznego dyktatora. Bóg nie chce, żeby ludzie byli Mu posłuszni jak zwierzęta, którym nałożono wędzidła (por. Ps 32:8, 9; Jak 3:3). Nie życzy sobie pozorowanej ani wymuszonej uległości, którą nawet demony okazywały Chrystusowi i jego uczniom (Mk 1:27; Łk 10:17, 20), lecz posłuszeństwa wypływającego z wdzięcznego serca (Ps 112:1; 119:11, 112; Rz 6:17-19). Gdy zatem oznajmia swą wolę i zamierzenie, podaje zarazem pomocne informacje odwołujące się do poczucia prawości i sprawiedliwości, do miłości i dobroci, do rozumu, rozsądku i mądrości (Pwt 10:12, 13; Łk 1:17; Rz 12:1, 2). Kto ma właściwe usposobienie serca, ten jest posłuszny z miłości (1Jn 5:2, 3; 2Jn 6). Również orędzie rozgłaszane przez sług Bożych, oparte na prawdzie i prawości, pobudza szczerych ludzi do posłuszeństwa. Dlatego apostoł Piotr wspomniał o „posłuszeństwie prawdzie, czego wynikiem jest nieobłudne uczucie braterskie” (1Pt 1:22; por. Rz 2:8, 9; Gal 5:7, 8).

Jehowa okazywał Izraelitom ogromną cierpliwość. Oznajmił, że „co dzień wcześnie wstając”, posyłał proroków, aby ich nawoływali i upominali, że ‛przez cały dzień wyciągał ręce ku ludowi, który jest nieposłuszny i odpowiada hardo’, a oni mimo to mieli serce twarde jak szmergiel, byli krnąbrni i nie reagowali na skarcenie (Jer 7:23-28; 11:7, 8; Rz 10:21; Za 7:12). Nawet po przyjściu Mesjasza usiłowali ustanawiać własne mierniki prawości, opierając się na uczynkach nakazanych w Prawie Mojżeszowym. Taki brak wiary i posłuszeństwa wobec wskazówek Jehowy przekazanych przez Jego Syna kosztował większość z nich utratę miejsca w rządzie Królestwa. Z tego względu w skład nowego narodu wybranego — Izraela duchowego — weszło wielu nie-Żydów (Rz 10:1-4; 11:13-23, 30-32).

Posłuszeństwu sprzyja też zdrowa bojaźń przed Bogiem, która pobudza do uznania Jego wszechmocy i uświadomienia sobie, że nie można Go lekceważyć ani z Niego drwić, bo On odpłaca każdemu według jego uczynków (por. Gal 6:7, 8; Flp 2:12, 13; Heb 5:7). Rozmyślne nieposłuszeństwo albo bagatelizowanie objawionej woli Bożej pociąga za sobą „straszliwe oczekiwanie sądu” (Heb 10:26-31).

Pismo Święte podaje liczne zachęcające przykłady wierności i posłuszeństwa w różnych okolicznościach oraz w obliczu najrozmaitszych form sprzeciwu. Najwybitniejszy wzór pod tym względem pozostawił sam Syn Boży, który „ukorzył się i stał się posłuszny aż do śmierci, i to śmierci na palu męki” (Flp 2:8; Heb 5:8). Dzięki takiemu posłuszeństwu został uznany za prawego na podstawie własnych zasług, toteż mógł złożyć doskonałą ofiarę, na mocy której ludzkość będzie wykupiona z grzechu i śmierci (Rz 5:18-21).

Posłuszeństwo wobec innych władz. Ponieważ Syn Boga jest ustanowionym przez Niego Królem, więc wszystkie inne stworzenia muszą być mu posłuszne (Dn 7:13, 14). To właśnie on jest zapowiedzianym „Szilo” z plemienia Judy, któremu ‛należy się posłuszeństwo ludów’ (Rdz 49:10); to on jest prorokiem na podobieństwo Mojżesza, którego miała słuchać każda dusza, żeby uniknąć zagłady (Dz 3:22, 23); to on został dany „grupom narodowościowym za wodza i rozkazodawcę” (Iz 55:3, 4) i ustanowiony „wysoko ponad wszelkim rządem i władzą, i mocą, i zwierzchnictwem” (Ef 1:20, 21); to przed nim ma się zginać „wszelkie kolano” na znak uznania władzy nadanej mu przez Boga (Flp 2:9-11). Jest Arcykapłanem, którego pouczenia mogą zapewnić uzdrowienie i życie wieczne każdemu, kto okazuje mu posłuszeństwo (Jn 3:36; Heb 5:9, 10). Będąc naczelnym Rzecznikiem Bożym, Jezus miał prawo oznajmić, iż posłuszne wprowadzanie w czyn jego słów to jedyny solidny fundament niezawodnej nadziei na przyszłość (Mt 7:24-27). Posłuszeństwo, jakie okazują mu jego naśladowcy, jest owocem i dowodem miłości do niego (Jn 14:23, 24; 15:10). Ponieważ całe zamierzenie Jehowy zostanie urzeczywistnione poprzez Jego Syna (Rz 16:25-27), więc życie ludzi zależy od posłuszeństwa „dobrej nowinie o naszym Panu, Jezusie”, wyrażającego się m.in. w publicznym wyznawaniu wiary w niego (2Ts 1:8; Rz 10:8-10, 16; 1Pt 4:17).

Chrystus Jezus jako Głowa zboru chrześcijańskiego powierzył pewną miarę władzy apostołom oraz innym mężczyznom (2Ko 10:8). Tacy duchowi pasterze przekazują jego wskazówki, dlatego im też należy się posłuszeństwo (2Ko 10:2-6; Flp 2:12; 2Ts 3:4, 9-15), gdyż ‛czuwają nad naszymi duszami jako mający zdać sprawę’ (Heb 13:17; 1Pt 5:2-6; por. 1Kl 3:9). Posłuszne i chętne stosowanie się do ich zaleceń sprawia im radość, jakiej przysporzyli Pawłowi chrześcijanie z Rzymu i z Filippi oraz Filemon, któremu apostoł mógł wyznać: „Piszę do ciebie, wiedząc, że uczynisz nawet więcej, niż mówię” (Flm 21; Rz 16:19; Flp 2:12, 17).

Posłuszeństwo wobec rodziców i mężów. Rodzice mają naturalne, dane przez Boga prawo do oczekiwania posłuszeństwa od dzieci (Prz 23:22). Posłuszeństwo Jakuba wobec rodziców było niewątpliwie jednym z powodów, dla których Jehowa go ‛umiłował, a Ezawa znienawidził’ (Mal 1:2, 3; Rdz 28:7). Jezus jako dziecko podporządkowywał się swym ziemskim rodzicom (Łk 2:51). Apostoł Paweł nawoływał dzieci, żeby były „posłuszne swym rodzicom we wszystkim”. Trzeba pamiętać, że jego list był skierowany do chrześcijan, toteż wyrażenie „we wszystkim” nie może się odnosić do poleceń sprzecznych z przykazaniami niebiańskiego Ojca, Jehowy Boga, bo to na pewno nie ‛podobałoby się Panu’ (Kol 3:20; Ef 6:1). Według Pisma Świętego nieposłuszeństwo wobec rodziców jest sprawą bardzo poważną; dla krnąbrnego i nieposłusznego syna Prawo Mojżeszowe przewidywało nawet karę śmierci (Pwt 21:18-21; Prz 30:17; Rz 1:30, 32; 2Tm 3:2).

Ponieważ mąż jest głową żony, ona także ma być mu podporządkowana „we wszystkim”, biorąc przykład z Sary (Ef 5:21-33; 1Pt 3:1-6). Ale i w tym wypadku władza Boga oraz Chrystusa ma pierwszeństwo przed zwierzchnictwem męża (1Ko 11:3).

Posłuszeństwo wobec panów oraz rządów. Również niewolników usilnie zachęcano, żeby byli posłuszni swym panom „we wszystkim” i nie służyli im tylko dla oka, lecz jako niewolnicy Chrystusa, z bojaźnią przed Jehową (Kol 3:22-25; Ef 6:5-8). Jeżeli znosili cierpienia, mogli — tak samo jak chrześcijańskie żony będące w podobnej sytuacji — brać wzór z Chrystusa Jezusa (1Pt 2:18-25; 3:1). Ich panowie nie mieli jednak nad nimi władzy absolutnej, toteż chrześcijańscy niewolnicy byli im posłuszni „we wszystkim”, co nie pozostawało w sprzeczności z wolą Boga i Jego przykazaniami.

Oprócz tego posłuszeństwo należy się ziemskim rządom i władzom (Tyt 3:1), gdyż Bóg pozwala im funkcjonować i nawet oddawać Jego ludowi pewne usługi. Dlatego chrześcijanie mają ‛spłacać to, co Cezara, Cezarowi’ (Mk 12:14-17). Są posłuszni prawom „Cezara” i płacą podatki nie z obawy przed jego karzącym „mieczem”, lecz przede wszystkim ze względu na swe sumienie (Rz 13:1-7). A skoro to sumienie ma decydujące znaczenie, więc siłą rzeczy chrześcijanie stosują się tylko do tych wymagań człowieczych rządów, które nie kłócą się z prawem Bożym. Toteż gdy przedstawiciele władzy rozkazali apostołom zaprzestać głoszenia nakazanego im przez Boga, ci stanowczo oświadczyli: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom” (Dz 5:27-29, 32; 4:18-20).

Powstrzymywanie się przez określony czas od wszelkich pokarmów. Poszczenie z właściwych pobudek wyrażało zbożny smutek i głęboką skruchę za popełnione grzechy (1Sm 7:6; Jl 2:12-15; Jon 3:5). Było też stosowne, gdy ktoś stanął w obliczu wielkiego niebezpieczeństwa, pilnie potrzebował wskazówek Bożych, przechodził próby i był wystawiony na pokusy albo gdy chciał w skupieniu porozmyślać o zamierzeniu Jehowy (2Kn 20:3; Ezd 8:21; Est 4:3, 16; Mt 4:1, 2). Post nie był formą umartwiania się, lecz raczej oznaką ukorzenia się przed Bogiem (Ezd 8:21; 9:5; por. 1Kl 21:27-29). Jezus pościł 40 dni, podobnie jak niegdyś Mojżesz i Eliasz, którzy ukazali się u jego boku w wizji przemienienia (Wj 34:28; Pwt 9:9; 1Kl 19:7, 8; Mt 17:1-9).

Prawo Mojżeszowe nie zawierało terminu „post”, ale w związku z Dniem Przebłagania nakazywało: „Macie trapić swe dusze” (Kpł 16:29-31; 23:27; Lb 29:7). Na ogół uważa się, że chodzi tu właśnie o post, co potwierdzają wypowiedzi z Izajasza 58:3, 5 i Psalmu 35:13.

W 58 rozdz. Izajasza opisano czasy, gdy Żydzi dopuszczali się poważnych grzechów. Nie okazywali jednak szczerej skruchy, a jedynie udawali, że oddają cześć Jehowie — składali słowne deklaracje i manifestowali rzekomą religijność, m.in. właśnie przez posty. Spodziewali się, że w ten sposób zaskarbią sobie łaskę i uznanie Boga. Gdy tak się nie stało, ze zdumieniem pytali: „Czemuż pościliśmy, a ty nie widziałeś, i trapiliśmy swe dusze, a ty nie zważałeś?” Jehowa więc wykazał, na czym polegał ich błąd. Otóż nawet gdy pościli, prosząc Go o prawe sądy i stwarzając pozory prawości, wciąż zabiegali o samolubne przyjemności i zyski, kłócili się, uciskali innych i stosowali przemoc, a nie okazywali zbożnego smutku ani prawdziwej skruchy, które powinny towarzyszyć szczerym postom. Taki post nie mógł sprawić, żeby ich zawodzenie — choć donośne — było słyszane w niebie. Jehowa potępił ich obłudę: „Czyż taki miałby być post, który wybieram — taki jak dzień, w którym ziemski człowiek trapi swą duszę? W którym zwiesza głowę jak sitowie oraz podściela sobie wór i popiół? Czyż to nazywasz postem i dniem godnym upodobania Jehowy?” (Iz 58:1-5).

Post cieszący się uznaniem Bożym musi iść w parze z naprawieniem popełnionych grzechów. Jehowa za pośrednictwem Izajasza wyjaśnił, na czym polega szczery post: „Czyż post, który ja wybieram, nie jest taki: Rozwiązać pęta niegodziwości, rozerwać wiązadła przy drążku jarzma i puścić wolno zdruzgotanych, i żebyście złamali każdy