Sługa, prawdopodobnie giermek, Gedeona, zabrany przez niego na nocny zwiad w obozie Midianitów (Sdz 7:9-15).

Święto obchodzone 14 i 15 Adar, który jest ostatnim miesiącem w żydowskim kalendarzu i przypada na drugą połowę lutego i początek marca; nazywane także Świętem Losów (Est 9:21). Nazwa Purim wywodzi się od losów, które rzucał Haman, by ustalić najpomyślniejszy dzień na unicestwienie Żydów. Ponieważ był Agagitą — prawdopodobnie Amalekitą z królewskiego rodu — i czcicielem fałszywych bóstw, posłużył się losem jako „rodzajem wróżby” (Est 3:7, przyp. w Le; zob. LOS; PUR; WRÓŻBIARSTWO). Dnia 13 Nisan w 12 roku panowania króla Aswerusa (Kserksesa I) — najwyraźniej wiosną 484 r. p.n.e. — do wszystkich prowincji perskich wystosowano oficjalny dekret nakazujący zagładę Żydów, wydany przez króla za namową Hamana.

Upamiętnianie wybawienia. Święto to upamiętnia ocalenie Żydów przed zagładą, którą chciał im zgotować Haman. Żydzi przyjęli więc nazwę Purim prawdopodobnie ze względu na jej ironiczny wydźwięk (Est 9:24-26). W apokryficznej Księdze Machabejskiej święto te zostało nazwane „dniem Mardocheusza”, gdyż odegrał on ważną rolę w tych wydarzeniach (2 Machabejska 15:36, BT). Żydzi zostali ocaleni dzięki wysiłkom królowej Estery, która z narażeniem życia zastosowała się do wskazówek Mardocheusza, swego starszego kuzyna. Najpierw przez trzy dni pościła, potem postarała się o audiencję u króla i zaprosiła go na ucztę, a następnie na drugą, na której przedstawiła swą prośbę (Est 4:6 do 5:8). Król jej wysłuchał, a ponieważ pierwszego dekretu nie można było unieważnić ze względu na niezmienność prawa Medów i Persów (Dn 6:8), dnia 23 Siwan został wydany nowy. Upoważniał on Żydów do stanięcia w swej obronie i umożliwiał im przygotowanie się na atak. Dekret ten, napisany przez Mardocheusza, przetłumaczono na liczne języki używane w prowincjach imperium perskiego. W rezultacie sytuacja się odwróciła: to Żydzi wystąpili przeciwko swym wrogom, mając wsparcie książąt, satrapów i namiestników. Dnia 13 Adar nastąpiła zagłada, ale nie Żydów, tylko ich nieprzyjaciół. W stołecznej Suzie walki trwały jeszcze 14 Adar. Żydzi mieszkający w prowincjach zaczęli odpoczywać, ucztując i weseląc się, 14 Adar, a ci z Suzy — 15 Adar (Est 8:3 do 9:19).

Żeby upamiętnić to ocalenie, Mardocheusz nałożył na Żydów obowiązek obchodzenia 14 i 15 Adar „jako dni ucztowania i weselenia się, i posyłania sobie nawzajem porcji żywności i darów ubogim” (Est 9:20-22). Potem rozesłano jeszcze jeden list, w którym królowa Estera potwierdziła obowiązkowy charakter tego święta. Co roku w wyznaczonym czasie mieli je obchodzić wszyscy — każde pokolenie, każda rodzina, każda prowincja i każde miasto (Est 9:28-31; zob. ESTERY, KSIĘGA).

Żydzi do dziś skrupulatnie obchodzą to święto, które z czasem obrosło w wiele dodatkowych zwyczajów. Na przykład 13 Adar uczyniono dniem postu, który nazywano postem Estery. Podczas święta Purim handel i praca nie są zabronione.

Wątpliwości związane z Jana 5:1. Święto Purim nie zostało bezpośrednio wspomniane w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Zdaniem niektórych wzmianka o nim znajduje się w Jana 5:1: „Potem było święto Żydów i Jezus udał się do Jerozolimy”. Jednakże odnoszenie tej wypowiedzi do święta Purim nie ma podstaw. W pewnych manuskryptach przed określeniem „święto Żydów” występuje w tekście greckim rodzajnik (zob. przyp. w NW), co wskazuje na to, że musi tu chodzić o jedno z trzech uroczystych okresowych świąt wymienionych w Powtórzonego Prawa 16:16. Dodatkowo potwierdza to okoliczność, że Jezus udał się do Jerozolimy, a nie musiałby tego robić, gdyby chodziło o święto Purim. Purim należało obchodzić w miejscu zamieszkania; było ono bardziej związane z lokalną synagogą niż ze świątynią. Nieprawdopodobne wydaje się również, by zaledwie na miesiąc przed Paschą Jezus pieszo pokonał drogę do Jerozolimy, a następnie wrócił do Galilei. Poza tym jeśli się przyjmie, że w Jana 5:1 jest mowa o Purim, a w Jana 6:4 o późniejszej o miesiąc Passze, w tym krótkim okresie musiałoby się zmieścić mnóstwo wydarzeń: służba Jezusa w Kafarnaum, podróż po Galilei, powrót do Kafarnaum, a następnie do Judei i Jerozolimy (zob. JEZUS CHRYSTUS [tabela „Najważniejsze wydarzenia z ziemskiego życia Jezusa”]). Istnieją zatem powody, by wnioskować, że „święto Żydów” z Jana 5:1 to Pascha 31 r. n.e. (zob. JEZUS CHRYSTUS [Dowody na to, że służba Jezusa trwała trzy i pół roku]).

Cel. Chociaż zdaniem niektórych komentatorów dzisiejsze obchody święta Purim mają bardziej świecki niż religijny charakter i niekiedy towarzyszą im rozmaite wybryki, początkowo tak nie było. Zarówno Mardocheusz, jak i Estera służyli prawdziwemu Bogu Jehowie i ustanowili to święto ku Jego chwale. Ówczesne wyzwolenie Żydów można przypisać Jehowie Bogu, gdyż cała sprawa wynikła z tego, że Mardocheusz niezłomnie oddawał cześć wyłącznie Jemu. Haman prawdopodobnie należał do Amalekitów, a Jehowa przeklął ten naród i skazał na zagładę. Mardocheusz respektował ów wyrok Boży i nie bił pokłonów przed Hamanem (Est 3:2, 5; Wj 17:14-16). Co więcej, ze słów Mardocheusza do Estery (Est 4:14) wynika, że oczekiwał on wyzwolenia Żydów z wyższego źródła; podobnie post Estery przed udaniem się do króla z zaproszeniem na ucztę wskazuje, że błagała ona o pomoc Boga (Est 4:16).

Zobacz BARWNIKI, FARBOWANIE; KOLORY.

Termin hebrajski tłumaczony na „pustkowie” (midbár) na ogół odnosi się do słabo zaludnionej, nieuprawianej ziemi (Jer 2:2). Mogły się na niej znajdować pastwiska (Wj 3:1; Ps 65:12; Jer 23:10), cysterny (2Kn 26:10), domy, a nawet jakieś miasta (Joz 15:61, 62; 1Kl 2:34; Iz 42:11). Często „pustkowiem” nazywany jest zwykły step porośnięty trawą i krzewami, ale niekiedy chodzi o prawdziwą pustynię, czyli bezwodną okolicę, którą precyzyjniej opisują inne słowa hebrajskie, nieraz występujące w poetyckich zestawieniach z midbár (Ps 78:40; Jer 50:12).

Wyraz jeszimòn oznacza pustkowie lub pustynię (Ps 68:7; Iz 43:19, 20). Jest to określenie mocniejsze niż midbár, wskazuje na teren bardziej jałowy, np. w wyrażeniu „pusta, wyjąca pustynia [jeszimòn]” (Pwt 32:10). Poprzedzone przedimkiem, odnosi się do konkretnych obszarów pustynnych (Lb 21:20; 1Sm 23:19, 24; zob. JESZIMON).

Słowo ʽarawáh opisuje suche, jałowe obszary, takie jak ten, który rozciągał się po drugiej stronie Jordanu naprzeciw Jerycha (Lb 22:1). Takie pustynne równiny mogły powstać z urodzajnych terenów w następstwie wytrzebienia lasów, niewłaściwej uprawy lub przedłużającej się suszy (Iz 33:9; Jer 51:43). Jeśli wyraz ten jest poprzedzony przedimkiem, oznacza pewną część Ziemi Obiecanej (zob. ARABA; ARABY, DOLINA). Z kolei termin cijáh odnosi się do każdej „bezwodnej okolicy” i jest używany w zestawieniu ze wspomnianymi wcześniej słowami (Ps 107:35; Iz 35:1).

Nawet tereny zasługujące na użyte w Biblii określenie „pustynia” rzadko kiedy przypominały piaszczyste obszary Sahary, na których występują wędrujące wydmy. Zwykle były to suche, półpustynne równiny z rzadka porośnięte drzewami, skaliste płaskowyże lub bezludne i bezwodne doliny otoczone wysokimi górami i nagimi szczytami (Hi 30:3-7; Jer 17:6; Eze 19:13).

Kiedy Izraelici wyszli z Egiptu, Bóg zaprowadził ich na pustkowie nad Morzem Czerwonym, toteż faraon zaczął przypuszczać, że pobłądzili (Wj 13:18-20; 14:1-3). Po drugiej stronie tego morza blisko 40 lat wędrowali po różnych pustkowiach, takich jak Szur, Sin, Synaj, Paran i Cin (Wj 15:22; 16:1; 19:1; Lb 10:12; 20:1); czasami obozowali w oazach, np. w Elim, gdzie było 12 źródeł i 70 palm (Wj 15:27), i w Kadesz (Lb 13:26; Pwt 2:14; MAPA, t. 1, s. 541).

Sama Ziemia Obiecana wchodziła w skład tzw. Żyznego Półksiężyca i była urodzajną krainą, którą z jednej strony ograniczało Morze Śródziemne, a z dwóch innych rozległe pustkowia — Pustynia Syryjska na wsch. i półwysep Synaj na pd. (Wj 23:31). W jej obrębie znajdowały się mniejsze pustkowia, np. pustkowie leżące na pd. od doliny Jizreel koło Dotanu, gdzie bracia wrzucili Józefa do dołu wodnego (Rdz 37:17, 22); Pustkowie Judzkie, na którym Dawid szukał schronienia przed Saulem i które otaczało m.in. miasta Zif, Maon i En-Gedi (Sdz 1:16; 1Sm 23:14, 24; 24:1); pustkowia na wsch. od Jordanu, łączące się z Pustynią Syryjską (Lb 21:13; Pwt 1:1; 4:43). Pustynny charakter ma także duża część doliny, którą płynie Jordan (nazywanej dziś Al-Ghor).

Chociaż obecnie wiele pustkowi wspomnianych w Biblii to całkowicie jałowe nieużytki, istnieją dowody, że nie zawsze tak było. W książce The Geography of the Bible (1957, s. 91) Denis Blay podaje, iż „szata roślinna niewątpliwie ogromnie się zmieniła od czasów biblijnych”. Dawniej rośliny miały tam stabilne warunki glebowo-klimatyczne, co ograniczało erozję, lecz wycięcie lasów, których nigdy już nie odnowiono, trwale naruszyło tę równowagę. Gdy zabrakło cienia i korzeni wiążących glebę, letnie upały i ulewne zimowe deszcze dopełniły dzieła zniszczenia. Spieczona słońcem, smagana wiatrem gleba rozkruszyła się pod wpływem skrajnych temperatur i została zmyta przez deszcze. Jak wykazują badania archeologiczne, na wielu jałowych dziś terenach dawniej „znajdowały się pastwiska, równiny i oazy, których źródła oraz padające czasem deszcze — przy oszczędnej gospodarce wodą — pozwalały budować wioski i utrzymywać ważne szlaki karawanowe” (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, red. G. A. Buttrick, 1962, t. 1, s. 828). Nawet dzisiaj wiele takich pustkowi pokrywa się wiosną gęstą zieloną