dzięki temu zrozumieć słowa Jezusa: „Ujrzą Syna Człowieczego przychodzącego w obłoku z mocą oraz wielką chwałą”, a także wypowiedź z Księgi Objawienia: „Przychodzi z obłokami, a ujrzy go wszelkie oko” (Łk 21:27; Obj 1:7; Mt 24:30). W przeszłości obłoki symbolizowały niewidzialną obecność; obserwatorzy mogli ją ‛ujrzeć’ tylko „oczami” umysłu, czyli zrozumieć jej znaczenie. W tym wypadku realne, widzialne zdarzenia miały sprawić, że ludzie „ujrzą” Chrystusa, a więc zdadzą sobie sprawę z jego niewidzialnego nadejścia (por. Mt 24; Mk 13; Obj 14:14).

Kiedy Jezus przyszedł na ziemię i przedstawił liczne dowody na to, że jest Mesjaszem, Żydzi samolubnie nie chcieli ich uznać, domagając się znaku w postaci literalnego spełnienia wizji z Daniela 7:13, 14, gdzie ukazano Syna Człowieczego przychodzącego z obłokami niebios do Istniejącego od Dni Pradawnych, czyli Jehowy Boga, żeby otrzymać władzę królewską. Żydzi pomylili pierwsze przyjście Mesjasza z jego obecnością jako władcy w Królestwie Bożym. Jezus powiedział, że taki znak nie będzie im dany (Łk 11:29).

Przychylność. W odniesieniu do tych, którzy podobają się Bogu, sformułowania nawiązujące do obłoków budzą pozytywne skojarzenia. W Przysłów 16:15 powiedziano, że dobra wola króla jest „jak obłok wiosennego deszczu”. Okoliczność, iż chmura zakrywa coś przed wzrokiem, wykorzystano w opisie tego, jak Jehowa traktuje grzechy swych sług: ‛zmazuje ich występki niczym obłokiem’ (Iz 44:22). Od buntowników natomiast odgradza się jakby kłębem chmur, aby nie przeszła przez nie ich modlitwa (Lam 3:44).

Ulotność, zmienność. Mgliste obłoki poranne, które szybko znikają, posłużyły do zobrazowania, jak chwiejna i krótkotrwała była lojalna życzliwość Efraima i Judy wobec Boga i jak szybko Efraim przestanie istnieć z powodu zwrócenia się do religii fałszywej (Oz 6:4; 13:3).

Kto chlubi się dawaniem, ale nigdy nie daje, ten rozczarowuje jak chmura bez deszczu (Prz 25:14). Zepsutych ludzi, którzy się podają za chrześcijan, lecz w pogoni za zaspokojeniem swych pragnień cielesnych dopuszczają się niemoralnych czynów i kalają zbór, przyrównano do bezwodnych obłoków unoszonych przez wiatry (Judy 12; zob. OPAR, MGŁA).

Miejsce „na północ od Damaszku”, gdzie Abraham zrezygnował z dalszego pościgu za pokonanymi wojskami Kedorlaomera (Rdz 14:13-17). Niektórzy uczeni kojarzą tę biblijną wzmiankę ze źródłem Hoba przy drodze z Palmyry do Damaszku, które — jak się wydaje — zachowało starożytną nazwę. Podobnie jak przy innych dużych źródłach w pobliżu pustyni, tak i niedaleko Hoby mogła kiedyś leżeć wioska.

(prawdopodobnie: „darzony czułością”).

Szwagier Mojżesza; syn Reuela (Jetry), Midianita z plemienia Kenitów (Wj 3:1; Lb 10:29; Sdz 1:16). Kiedy Izraelici wyruszali z okolic góry Synaj w kierunku Ziemi Obiecanej, Mojżesz poprosił Chobaba, by im towarzyszył i służył „za oczy” (jako przewodnik), gdyż dobrze znał tamte tereny. Chociaż Chobab początkowo odmówił, najwyraźniej wyruszył z nimi, gdyż jego potomkowie, Kenici, osiedlili się na Pustkowiu Judzkim na pd. od Aradu i dalej tam mieszkali w czasach Saula i Dawida (Lb 10:29-32; Sdz 1:16; 1Sm 15:6; 27:10; 30:26, 29).

Jednakże z tekstu masoreckiego Sędziów 4:11 wynika, że Chobab był teściem Mojżesza (BT, Bw, BWP, NŚ). A zatem imię Chobab mogło nosić dwóch mężczyzn: i teść, i szwagier Mojżesza. Nie jest to wykluczone, gdyż teścia Mojżesza określano więcej niż jednym imieniem (por. Wj 2:16-22; 3:1).

Z drugiej strony jeśli imię Chobab nosił tylko syn Reuela, czyli tylko szwagier Mojżesza, wówczas wzmianka o Chobabie jako teściu Mojżesza musi oznaczać, że Chobaba uznano za reprezentanta jego ojca, Reuela, który prawdopodobnie już wtedy nie żył (zob. JETRO; KENITA).

(„nów księżyca”).

Jedna z żon Beniaminity Szacharaima (1Kn 8:1, 8, 9).

(z egip.: „kijanka”).

Jeden z synów arcykapłana Helego. Chofni i jego brat Pinechas byli „nicponiami”, winnymi świętokradztwa i rażącej niemoralności (1Sm 1:3; 2:12-17, 22-25). Usługując jako kapłan w sanktuarium Jehowy, Chofni dopuszczał się niewierności, czym w oczach Bożych zasłużył na śmierć. Zginął, gdy Filistyni zdobyli świętą Arkę (1Sm 2:34; 4:4, 11, 17; zob. PINECHAS 2).

(z egip.: „niezmienne serce [boga słońca] Ra”).

Faraon; w greckiej Septuagincie (w Jer 51:30, a w większości przekładów Biblii w Jer 44:30) występuje jako Ouafré, u Herodota zaś jako Apries. Prawdopodobnie panował 19 lat, choć według Herodota — 25 (Dzieje, II, 161).

Kiedy w r. 607 p.n.e. Żydzi uciekli do Egiptu, Jehowa zapowiedział przez Jeremiasza: „Oto wydaję faraona Chofrę, króla Egiptu, w rękę jego nieprzyjaciół i w rękę tych, którzy nastają na jego duszę” (Jer 44:1, 26, 30). Miał to być znak, że mieszkających tam Żydów wkrótce spotka nieszczęście (Jer 44:29). Jak donosi Herodot (Dzieje, II, 161-169), w VI w. p.n.e. Chofra (Apries) zorganizował tragiczną w skutkach wyprawę do Cyreny, by pomóc Libijczykom walczącym z Grekami. Wojska Chofry zbuntowały się przeciw niemu i obwołały królem Jahmesa II (Amazysa). Chofra był jednak tak zuchwały, że „wyobrażał sobie, iż nawet bóg nie zdoła go pozbawić panowania”. Niemniej został pojmany, a po jakimś czasie uduszony.

Wymieniana jako trzecia z pięciu córek Celofchada. Ponieważ jej ojciec nie miał synów, jego dziedzictwo zostało podzielone między pięć córek, z zastrzeżeniem, że powinny wyjść za mąż za kogoś z własnego plemienia — plemienia Manassesa — „żeby ich dziedzictwo mogło pozostać przy plemieniu rodziny ich ojca” i ‛nie przechodziło od jednego plemienia do drugiego’ (Lb 26:33; 27:1-11; 36:1-12; Joz 17:3, 4).

(„miejsce piasku”).

1. Miasto w górzystym regionie Judy przydzielone Kehatytom będącym kapłanami (Joz 15:21, 48, 51; 21:9-19); w 1 Kronik 6:58 najwyraźniej zostało nazwane Chilen. Być może leżało w miejscu dzisiejszego Chirbat ʽIllin (Chorbat ʽIllit), ok. 17 km na pn. pn. zach. od Hebronu.

2. Moabskie miasto usytuowane na płaskowyżu, czyli w „równinnej krainie”, po wsch. stronie Jordanu; wymienione wśród innych miast w proroctwie przeciwko Moabowi (Jer 48:21). Jego dokładne położenie jest nieznane.

Miara objętości ciał sypkich odpowiadająca mierze kor i równa dziesięciu efom lub dziesięciu miarom bat (Eze 45:11, 14). Na podstawie objętości przypisywanej mierze bat przyjmuje się, że jedna efa to 22 l. Wobec tego chomer mieściłby 220 l (Oz 3:2). Na pustkowiu chciwi Izraelici gromadzili cudownie dostarczone przepiórki w takich ilościach, że „kto nazbierał najmniej, zebrał dziesięć chomerów” (2200 l) (Lb 11:32). W Piśmie Świętym chomer to także miara jęczmienia, ziarna i pszenicy (Kpł 27:16; Iz 5:10; Eze 45:13).

Jedno z miast potępionych przez Jezusa; znajdowało się na pn. brzegu Morza Galilejskiego (Mt 11:21; ILUSTRACJA, t. 2, s. 739). Na ogół uczeni utożsamiają je z Chirbat Keraza (Korazim), leżącym zaledwie 3 km na pn. pn. zach. od miejsca uważanego za ruiny starożytnego Kafarnaum (Mt 11:23) — miasta, które najwyraźniej służyło Jezusowi za bazę wypadową w trakcie jego ponaddwuletniej działalności w Galilei. Jezus zapowiedział „biada” żydowskim mieszkańcom Chorazynu, gdyż nie zareagowali na głoszone przez niego orędzie, choć byli świadkami „potężnych dzieł”, które pobudziłyby do skruchy nawet pogan z Tyru i Sydonu. Jezus ponownie nawiązał do zatwardziałej postawy mieszkańców Chorazynu jesienią 32 r. n.e., gdy rozsyłał 70 uczniów podczas swej służby w Judei. Najwidoczniej chciał podkreślić, że te miasta, które ich nie przyjmą, spotka wielkie nieszczęście (Łk 10:10-16).

(prawdopodobnie: „mała rozłupana skała”).

Warowne miasto plemienia Naftalego (Joz 19:35, 38, 39). Jego lokalizacja jest obecnie nieznana.

(„zagajnik”).

Miejsce na pustkowiu Zif, gdzie Dawid ukrywał się przed Saulem. Jonatan uznał tam Dawida za przyszłego króla Izraela, po czym obaj zawarli przymierze o wzajemnym poparciu (1Sm 23:15-19). Choresz niekiedy bywa utożsamiane z dzisiejszym Chirbat Churajsa, leżącym ok. 9 km na pd. pd. wsch. od Hebronu.

Miejsce na pustkowiu, gdzie obozowali Izraelici. Jak to omówiono w haśle BENE-JAAKAN, porównanie sprawozdań z Liczb 33:31-33 oraz Powtórzonego Prawa 10:6, 7 zdaje się wskazywać, że Izraelici przechodzili przez ten sam region dwukrotnie, a Chor-Haggidgad zostało za drugim razem nazwane Gudgodą (zob. GUDGODA). Dokładna lokalizacja nie jest znana. Jednakże większość uczonych utożsamia Chor-Haggidgad (Gudgodę) z pewnym miejscem nad Wadi Chadachid, ok. 65 km na pn. pn. zach. od zatoki Akaba.

1. Potomek Seira Choryty poprzez Lotana (Rdz 36:20-22; 1Kn 1:39).

2. Symeonita, którego syn Szafat należał do 12 zwiadowców wysłanych przez Mojżesza z pustkowia Paran (Lb 13:2, 3, 5).

(„poświęcenie [wydanie] na zagładę”).

Miasto na południu Judy (1Kn 4:30), choć nazwa ta prawdopodobnie określa jeszcze jakieś inne miejsce lub region.

Kiedy 12 izraelskich zwiadowców powróciło do Kadesz (Lb 13:26), Izraelici początkowo nie chcieli wyruszyć na podbój Kanaanu. Następnie, gdy Jehowa potępił ich buntowniczość i brak wiary, postanowili spróbować — wbrew Jego wskazówkom. „Wstali wczesnym rankiem”, by dotrzeć na