żwir, w jednej części na sześćdziesiąt, w drugiej na trzydzieści stóp głęboko. Na tym żwirze postawiłem pałac. Zaś kopanie ziemi, sypanie żwiru i ułożenie w formach cegieł glinianych było pracą Babilończyków. Drewno cedrowe sprowadzono z góry zwanej Libanem; Asyryjczycy zwieźli je do Babilonu, a z Babilonu Karyjczycy i Jonowie przywieźli do Suzy. Drzewo tekowe sprowadzono z Gandary i Karmanii. Złoto, którego tu użyto, sprowadzono z Sardes i z Baktrii. Kamień — lazuryt i krwawnik — sprowadzono z Sogdiany. Turkus przywieziono z Chorasmii. Srebro i miedź zwieziono z Egiptu. Ozdoby, którymi przystrojono ściany, pochodzą z Jonii. Kość słoniową sprowadzono z Etiopii, z Indii i z Arachozji. Kamienne pilastry z miejscowości zwanej Abiradusz w Elamie. Jonami i Sardami byli rzemieślnicy, którzy ociosywali kamień. Medami i Egipcjanami byli złotnicy, którzy kuli złoto. Ci, którzy układali posadzki, byli Sardami i Egipcjanami. Ci, którzy zdobili paloną cegłą [cegłę] (figurami) byli Babilończykami. Medami i Egipcjanami byli ludzie, którzy przystroili ściany. Tutaj w Suzie nakazane zostało dzieło wspaniałe i zaiste wspaniale zostało wykonane” (A. T. Olmstead, Dzieje imperium perskiego, tłum. K. Wolicki, Warszawa 1974, s. 170; zob. ARCHEOLOGIA [Persja]).

Zobacz WAŚŃ, ZWADA.

Miasto w Samarii, przy którym znajdowało się źródło Jakuba. Sychar leżało „w pobliżu pola, które Jakub dał swemu synowi Józefowi”, czyli niedaleko Szechem (Jn 4:5, 6; por. Joz 24:32). W przekładzie syrosynajskim nazywane jest „Sychem”, ale w najlepszych rękopisach greckich występuje jako „Sychar”. Spośród starożytnych pisarzy pozabiblijnych jedni odróżniają Szechem od Sychar, a drudzy utożsamiają ze sobą te miejsca. Najnowsze wykopaliska skłoniły niektórych do przypuszczenia, że Sychar to dzisiejsza wieś ʽAskar, leżąca 700 m na pn. pn. wsch. od źródła Jakuba i ok. 1 km na pn. wsch. od Szechem.

Król amorycki panujący w czasie, gdy Izraelici zbliżali się do Ziemi Obiecanej. W pewnym okresie królestwo Sychona rozciągało się od doliny Jabboku, która odgradzała je od terytorium króla Oga, do doliny Arnonu oraz od Jordanu aż do pustyni na wsch. Stolicą jego królestwa był Cheszbon, leżący na wsch. od pn. krańca Morza Martwego (Lb 21:23, 24; Joz 12:2, 3). Sychon odebrał Moabitom tereny na pn. od Arnonu, a także najwyraźniej podporządkował sobie Midianitów, gdyż naczelnicy Midianu zostali nazwani „książętami Sychona” (Lb 21:26-30; Joz 13:21). Kiedy Izraelici poprzez swych wysłanników poprosili Sychona, by pozwolił im przejść Drogą Królewską przez swoje terytorium, obiecując przy tym, że nie przywłaszczą sobie niczego, co należy do Amorytów, Sychon się nie zgodził i zebrał przeciw nim armię. Ale przegrał bitwę w Jahacu i został zabity (Lb 21:21-24; Pwt 1:3, 4; 2:24-35; 3:2, 6).

O znaczeniu zwycięstwa nad Sychonem świadczy fakt, iż często nawiązywano do niego w różnych okresach dziejów Izraela, tak jak do klęski Egipcjan nad Morzem Czerwonym. Mojżesz, Jefte, psalmista oraz Lewici w czasach powygnaniowych powoływali się na nie jako na zachęcający przykład zwycięstwa, które Jehowa zapewnił swemu wiernemu ludowi (Lb 21:34; Pwt 31:4; Sdz 11:19-22; Neh 9:5, 22; Ps 135:9-12; 136:18, 19). Wieść o nim skłoniła Rachab i Gibeonitów do zabiegania o pokój z Izraelitami (Joz 2:10; 9:9, 10). Terytorium Sychona zostało podzielone między plemiona Rubena i Gada (Lb 21:25, 31, 32; Pwt 29:7, 8; Joz 13:8-10, 15-28).

Przodkiem Sydończyków był Sydon, pierworodny syn Kanaana. Od jego imienia nazwano port morski, który przez wiele lat był głównym miastem Fenicjan, jak Grecy określali Sydończyków. Obecnie nazywa się Sajda.

W odległości jakichś 35 km na pd. Sydończycy założyli kolonię, której nadali nazwę Tyr. Z czasem pod wieloma względami przerósł on Sydon, ale nigdy nie odciął się całkowicie od swych korzeni. Króla Tyru nazywano niekiedy „królem Sydończyków” (1Kl 16:31), a w wielu proroctwach oba miasta są wymieniane razem (Jer 25:22; 27:3; 47:4; Jl 3:4; Za 9:2). Pomiędzy nimi znajdowało się jeszcze Carefat, ‛które należało do Sydonu’, a w którym podczas długotrwałej klęski głodu pewna wdowa zaopatrywała Eliasza w żywność (1Kl 17:9; Łk 4:25, 26).

Pierwotnie Sydon stanowił pn. granicę terytorium kananejskiego (Rdz 10:19). Po podbiciu przez Jozuego królów pn. Kanaanu (ścigano ich na pn. „aż do ludnego Sydonu”) kraj został podzielony między dziewięć i pół plemienia — te, które wcześniej nie otrzymały żadnego przydziału ziemi. Do zdobycia pozostały jeszcze tereny należące do Sydonu (Joz 11:8; 13:2, 6, 7; Lb 32:33). Nadbrzeżne równiny na pd. od niego przyznano plemieniu Aszera, a w ‛kierunku Sydonu’, tzn. w pn. części Ziemi Obiecanej, był zgodnie z proroctwem kraniec terytorium Zebulona (Joz 19:24, 28; Rdz 49:13). Aszeryci jednak nie wypędzili Sydończyków z terenu przyznanego Izraelowi przez Boga, lecz poprzestali na osiedlaniu się pośród nich (Sdz 1:31, 32; 3:1, 3). W okresie działalności sędziów plemię Dana zajęło Laisz, będący prawdopodobnie kolonią sydońską, i zmieniło jego nazwę na Dan. Podboju dokonano dość łatwo, gdyż tamtejszy lud był „spokojny i niczego nie podejrzewający”, a tym samym nieprzygotowany do odparcia ataku (Sdz 18:7, 27-29). Sydon wymieniono też w związku ze spisem ludności zorganizowanym za panowania Dawida (2Sm 24:6).

Ponieważ Sydon dysponował dwoma spośród nielicznych portów wybrzeża fenickiego, stał się ważnym ośrodkiem handlowym, do którego ściągały karawany, by wymienić swe towary na dobra sprowadzane statkami żeglującymi po Morzu Śródziemnym. W Sydonie mieszkali bogaci kupcy, wytrawni żeglarze i zahartowani wioślarze (Iz 23:2; por. Eze 27:8, 9). Poza tym Sydończycy byli sławnymi mistrzami szklarskimi, tkackimi i farbiarskimi. Słynęli także z umiejętnego ścinania drzew i obrabiania drewna (1Kl 5:6; 1Kn 22:4; Ezd 3:7).

Religia sydońska i jej oddziaływanie. Sydończycy praktykowali zdeprawowaną religię, w której ważną rolę odgrywały wyuzdane orgie ku czci bogini Asztarte. Izraelici pozwolili im mieszkać wśród siebie, aż w końcu dali się usidlić kultowi ich fałszywych bóstw (Sdz 10:6, 7, 11-13). Niektóre z cudzoziemskich żon Salomona, rodem z Sydonu, nakłoniły go, by „zaczął chodzić za Asztarte” — odrażającą boginią płodności (1Kl 11:1, 4-6; 2Kl 23:13). Również król Achab zrobił to, co złe w oczach Jehowy, gdy poślubił Jezebel, córkę króla Sydończyków, która potem gorliwie propagowała w Izraelu religię fałszywą (1Kl 16:29-33; 18:18, 19).

Sydończykom dano do picia kielich srogiego gniewu Jehowy — najpierw musieli wysłuchać orędzi Jego proroków, a później doznali zagłady z rąk Babilończyków i innych najeźdźców (Iz 23:4, 12; Jer 25:17, 22; 27:1-8; 47:4; Eze 28:20-24; 32:30; Jl 3:4-8; Za 9:1-4). Jak wynika z historii świeckiej, Sydon dostawał się kolejno we władanie Babilonu, Persji, Grecji oraz Rzymu.

Sydon w I wieku n.e. Pomimo praktykowania niemoralnej religii Sydończycy nie obciążyli się jednak tak wielką winą jak krnąbrni Izraelici. Dlatego Jezus powiedział, że w Dniu Sądu znośniej będzie mieszkańcom Sydonu niż Żydom z Chorazynu i Betsaidy, którzy odrzucili Mesjasza (Mt 11:20-22; Łk 10:13, 14). Kiedy nieco później zawędrował w pobliże Sydonu, pewna Fenicjanka dowiodła, że w niego wierzy (Mt 15:21-28; Mk 7:24-31). A wcześniej mieszkańcy okolic Tyru i Sydonu byli wśród „wielkiego mnóstwa ludzi” uzdrowionych przez Jezusa, z których większość niewątpliwie stanowili Żydzi lub prozelici (Mk 3:7, 8; Łk 6:17). Gdy apostoł Paweł jako więzień udawał się po raz pierwszy do Rzymu, w Sydonie zezwolono mu odwiedzić braci (Dz 27:1, 3).

Herod Agryppa I z przyczyn niewyjaśnionych przez historię „był wojowniczo usposobiony” do Sydończyków, których zaopatrywał w żywność. Kiedy „w oznaczonym dniu” Sydończycy zaczęli go wychwalać, że przemawia „głosem boga, a nie człowieka”, został uderzony przez anioła Jehowy i wkrótce potem skonał, stoczony przez robactwo (Dz 12:20-23).

Miasto najwyraźniej położone na pd. krańcu starożytnego Egiptu (Eze 29:10; 30:6). Prawdopodobnie było tam targowisko lub placówka handlowa. Syene jest identyfikowane z Asuanem, leżącym na wsch. brzegu Nilu niedaleko wyspy Elefantyna, ok. 700 km na pd. od Kairu.

Hebrajskie słowo nes najprawdopodobniej odnosi się do słupa lub pala ustawionego na jakimś podwyższeniu; występuje zarówno w znaczeniu dosłownym, jak i przenośnym. Nie oznacza więc sygnału, którym przekazywano wiadomości, np. „sygnału unoszącym się dymem” (Sdz 20:38, 40) ani „sygnału ogniowego” (Jer 6:1); w odniesieniu do takich sygnałów używano innych słów hebrajskich. Omawiany słup mógł natomiast oznaczać miejsce, przy którym mieli się zebrać ludzie lub wojska (Iz 5:26; 13:2; 18:3; 30:17; 31:9; Jer 4:6, 21; 50:2; 51:12, 27; por. Ps 60:4, przyp. w NW). Oto przykład: Izraelici kiedyś narzekali na mannę i brak wody, za co Jehowa ich ukarał, posyłając pomiędzy nich jadowite węże. Gdy okazali skruchę, polecił Mojżeszowi zrobić wizerunek węża i zawiesić go na słupie sygnałowym (nes). „Mojżesz niezwłocznie wykonał miedzianego węża i umieścił go na słupie sygnałowym; a jeśli wąż kogoś ukąsił, ten zaś utkwił wzrok w miedzianym wężu, to pozostawał przy życiu” (Lb 21:5-9). Ów słup sygnałowy najwyraźniej stał w ustalonym miejscu, niewątpliwie na podwyższeniu, żeby Izraelici pokąsani przez węże mogli go widzieć.

Podobnie w 537 r. p.n.e. Jerozolima, o której przepowiedziano, że zostanie odbudowana, stała się „sygnałem” wzywającym ostatek Żydów rozproszonych po różnych krajach, by powrócili do tego spustoszonego miasta i odbudowali świątynię (Iz 11:11, 12; por. 49:22; 62:10, 11). Jednakże proroctwo to nie dotyczy wyłącznie VI w. p.n.e. W Izajasza 11:10 napisano: „I w owym dniu korzeń Jessego będzie stał jako sygnał dla ludów”.