agresywny lub dłużej opętany przez demona, a potem chyba tylko on chciał towarzyszyć Synowi Bożemu. Jezus się na to nie zgodził, ale polecił mu rozgłaszać, co Bóg dla niego uczynił.

Tym razem Jezus postąpił inaczej niż zazwyczaj, gdy zabraniał nadawania rozgłosu jego cudom. Nie szukał sławy i nie chciał, by ludzie wyciągali wnioski na podstawie sensacyjnych wiadomości; wolał, aby wymowa niezbitych dowodów przekonywała ich, że naprawdę jest Chrystusem. Stanowiło to również spełnienie proroczej zapowiedzi Izajasza: „Nie będzie wołał ani podnosił głosu i nie da słyszeć swego głosu na ulicy” (Mt 12:15-21; Iz 42:1-4). Jednakże w wypadku tego człowieka uwolnionego od demonów odstępstwo od reguły było uzasadnione. Mógł on głosić ludziom, do których Syn Boży miał ograniczony dostęp, zwłaszcza że został poproszony o opuszczenie tego terenu. Obecność tego mężczyzny potwierdzała, że Jezus korzysta z posiadanej mocy dla dobra drugich, co mogło mieć znaczenie w obliczu ewentualnych nieprzychylnych pogłosek wywołanych utratą świń (Mk 5:1-20; Łk 8:26-39; zob. ŚWINIA).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „pomyślność”).

Syn Susiego z plemienia Manassesa; jeden z 12 naczelników, których Mojżesz wysłał z pustkowia Paran w celu przeprowadzenia rozpoznania w ziemi Kanaan (Lb 13:2, 3, 11).

(„pomyślność [od] Boga”).

Syn Sodiego z plemienia Zebulona; jeden z 12 naczelników, których Mojżesz wysłał z pustkowia Paran do ziemi Kanaan w celu przeprowadzenia rozpoznania (Lb 13:2, 3, 10).

(od rdzenia oznaczającego: „pomyślność”).

Ojciec izraelskiego króla Menachema (2Kl 15:14, 17).

Gromada kręgowców zmiennocieplnych, oddychających płucami. Hebrajskie określenie gadów pochodzi od czasownika zachál, oznaczającego „pełzać”. W Powtórzonego Prawa 32:24 wśród nieszczęść, które miały spaść na bałwochwalczych Izraelitów, wymieniono „jad gadów z prochu”, co najwyraźniej odnosiło się do jadowitych węży (por. Jer 8:17). W Micheasza 7:17 o narodach przerażonych mocą Boga powiedziano, że wyjdą ze swych kryjówek niczym ‛rozdygotane gady’.

Do gadów wspomnianych w Biblii oprócz węży należą jeszcze gekon, kameleon oraz inne jaszczurki (zob. hasła dotyczące poszczególnych gadów).

Zobacz GAD 2.

(od rdzenia oznaczającego: „ziemia”).

1. Macedończyk, który towarzyszył apostołowi Pawłowi w trzeciej podróży misjonarskiej; podczas zamieszek wywołanych w Efezie przez Demetriusza został przemocą zabrany z Arystarchem do miejscowego teatru (Dz 19:29).

2. Chrześcijanin z Derbe w Azji Mniejszej, wymieniony wraz z sześcioma innymi osobami towarzyszącymi apostołowi Pawłowi w jego ostatniej podróży misjonarskiej. Wszyscy oni najwidoczniej odłączyli się od apostoła i poszli do Troady na zach. wybrzeżu Azji Mniejszej, gdzie na niego czekali (Dz 20:4, 5). Ten Gajus mógł być tożsamy z opisanym w poz. 1, gdyż również w tym fragmencie Biblii występuje razem z Arystarchem. Jeśli tak było, to prawdopodobnie pochodził z Macedonii, a mieszkał w Derbe.

3. Chrześcijanin z Koryntu, ochrzczony osobiście przez Pawła. Kiedy apostoł pisał swój list do Rzymian, nazwał Gajusa ‛gospodarzem swoim i całego zboru’. Może to wskazywać, że w domu Gajusa odbywały się zebrania zboru korynckiego (Rz 16:23; 1Ko 1:14).

4. Chrześcijanin, do którego apostoł Jan napisał swój trzeci natchniony list; pochwalił go za ‛chodzenie w prawdzie’, a w związku z jego gościnnością także za „wierną pracę” i miłość (3Jn 1, 3-6).

Rzymska prowincja w centralnej części Azji Mniejszej. Sąsiadowała z innymi rzymskimi prowincjami: Kapadocją na wsch., Bitynią i Pontem na pn., Azją na zach. i Pamfilią na pd. (1Pt 1:1). Zajmowała płaskowyż pomiędzy górami Taurus na pd. i górami Paflagonii na pn. W jej północno-centralnej części leżało miasto Ancyra, dzisiejsza Ankara, stolica Turcji. Przez ten obszar przepływała w swym środkowym biegu rzeka Halys (dziś Kyzył Irmak [Kızılırmak]) oraz w swym górnym biegu rzeka Sangarios (dziś Sakarya); obie uchodzą do Morza Czarnego. W ciągu kilkuset lat od III w. p.n.e. ten strategiczny region często zmieniał swe granice i przynależność państwową.

Wydaje się, że ok. 278-277 r. p.n.e. indoeuropejski lud zwany Celtami lub Gallami, od słowa Galia, przekroczył Bosfor i osiedlił się w Azji Mniejszej. Grecy nazywali tych przybyszów Galátai (stąd nazwa tej prowincji). Przybyli oni ze swymi żonami i dziećmi i najwyraźniej unikali zawierania małżeństw z miejscową ludnością, w wyniku czego przez setki lat zachowali odrębność etniczną. Ich ostatnim królem był Amyntas, który