obalenia niegodziwej Atalii i osadzenia na tronie Jehoasza; syn Jehochanana (2Kn 23:1, 12-15, 20; 24:1).

5. Przywódca tych, którzy zaledwie trzy miesiące po upadku Jerozolimy w 607 r. p.n.e. zabili namiestnika Gedaliasza; syn Netaniasza z rodu królewskiego. Gdy Nebukadneccar ustanawiał namiestnika, Ismael przebywał w polu, jako jeden z dowódców wojsk. Później przybył do Gedaliasza i na pozór zawarł z nim przymierze pokoju i poparcia. W tajemnicy spiskował jednak z królem Ammonitów Baalisem, żeby zabić Gedaliasza. Inni dowódcy wojskowi, m.in. Jochanan, ostrzegali Gedaliasza przed spiskiem Ismaela, ale namiestnik im nie uwierzył i nie pozwolił zabić Ismaela (2Kl 25:22-24; Jer 40:7-16).

Gdy więc Gedaliasz wyprawił ucztę z udziałem Ismaela i jego dziesięciu ludzi, ci wstali i zabili gospodarza oraz wszystkich Żydów i Chaldejczyków, którzy z nim byli. Następnego dnia zabójcy pojmali 80 mężczyzn z Szechem, Szilo i Samarii i pozabijali wszystkich z wyjątkiem 10, a ich ciała wrzucili do wielkiej cysterny, którą wykonał król Asa. Potem Ismael i jego ludzie uprowadzili ostatek ludu, który był w Micpie, i udali się w kierunku ziemi Ammonitów. W drodze dogonił ich Jochanan ze swym wojskiem i uwolnił jeńców, natomiast Ismael z ośmioma mężczyznami uciekł na terytorium Ammonitów (2Kl 25:25; Jer 41:1-18).

6. Jeden z kapłanów z domu patriarchalnego Paszchura, którzy za czasów Ezdrasza odprawili swe cudzoziemskie żony (Ezd 10:22, 44).

(„[od; należący do] Ismaela”).

Potomek Ismaela, pierworodnego syna Abrahama, urodzonego przez Hagar, egipską służącą Sary (Rdz 16:1-4, 11). Ismael poślubił Egipcjankę, z którą miał 12 synów (Nebajota, Kedara, Adbeela, Mibsama, Miszmę, Dumę, Massę, Chadada, Temę, Jetura, Nafisza i Kedmę), naczelników ismaelickich rodów (Rdz 21:21; 25:13-16). A zatem na początku Ismaelici z pochodzenia byli w jednej czwartej Semitami, a w trzech czwartych Chamitami.

Stosownie do Bożej obietnicy Ismaelici stali się „wielkim narodem”, którego ‛z powodu mnogości nie dało się policzyć’ (Rdz 16:10; 17:20). Zbudowali niedużo miast, bo woleli koczownicze życie. Zresztą sam Ismael został nazwany „zebrą człowieczą” — niespokojnym wędrowcem, przemierzającym pustkowie Paran i żyjącym z polowań. Również jego potomkowie zazwyczaj mieszkali w namiotach, przemieszczając się po obszarze rozciągającym się „naprzeciw Egiptu”, czyli na wsch. od niego, przez pn. Arabię aż po Asyrię. Mieli opinię zaciekłego, wojowniczego ludu, z którym trudno było żyć w pokoju — zgodnie z tym, co zapowiedziano o ich ojcu, Ismaelu: „Jego ręka będzie przeciw każdemu, a ręka każdego będzie przeciw niemu” (Rdz 16:12; 21:20, 21; 25:16, 18).

Poza tym o Ismaelitach jako ludzie napisano: „Osiedlił się [hebr. nafál] on naprzeciwko wszystkich swych braci” (Rdz 25:18). Podobnie o Midianitach i ich sprzymierzeńcach wspomniano, że „zalegli [nofelím, imiesłów od nafál] nizinę” w ziemi izraelskiej i dopiero oddział Gedeona ich stamtąd wypędził (Sdz 7:1, 12). A zatem Ismaelici najwyraźniej ‛osiedlali się’ w tym sensie, że zamierzali przebywać na danym terenie, dopóki ktoś siłą ich z niego nie usunął.

Z czasem Ismaelici prawdopodobnie zaczęli zawierać małżeństwa z potomkami Abrahama i Ketury (Rdz 25:1-4), a ich dzieci zamieszkały w różnych częściach Arabii. Ismael i Midian byli przyrodnimi braćmi, więc gdy ich potomkowie wstępowali ze sobą w związki małżeńskie i przejmowali od siebie zwyczaje, cechy i umiejętności, określenia „Ismaelici” i „Midianici” najwidoczniej zaczęły być używane zamiennie, jak to wynika z opisu karawany, która sprzedała Józefa do niewoli w Egipcie (Rdz 37:25-28; 39:1). Również napastników, którzy w czasach Gedeona atakowali Izraelitów, nazwano zarówno Midianitami, jak i Ismaelitami; Ismaelitów można było rozpoznać m.in. po złotych kolczykach w nosie (Sdz 8:24; por. 7:25 i 8:22, 26).

Wygląda na to, że potomkowie Ismaela przejęli od niego wrogość do Izaaka, a nawet do jego Boga, gdyż psalmista wymienia Ismaelitów wśród tych, którzy „zawzięcie nienawidzą” Jehowy (Ps 83:1, 2, 5, 6). Ale zdarzały się wyjątki. W państwie Dawida Ismaelita Obil sprawował pieczę nad wielbłądami króla (1Kn 27:30, 31).

Za ismaelickiego potomka Abrahama podawał się Mahomet (Muhammad; ok. 570-632 n.e.), założyciel islamu.

(„on jest zapłatą” [albo „najemnik”]).

1. Dziewiąty syn Jakuba i piąte z siedmiorga dzieci Lei, urodzonych w Paddan-Aram. Lea uznała go za nagrodę lub zapłatę od Jehowy za to, że w okresie swej bezpłodności pozwoliła, by Jakubowi rodziła synów jej służąca (Rdz 29:32 do 30:21; 35:23, 26; 1Kn 2:1).

Kiedy w 1761 r. p.n.e. rodzina Jakuba przeniosła się do Kanaanu, Issachar miał prawdopodobnie