mnóstwo przepiórek, na co wskazują słowa, że „zesłał na nich deszcz żywności tak jak proch, skrzydlate stworzenia latające — niczym ziarnka piasku mórz” (Ps 78:27; Wj 16:11-18; Lb 11:31, 32).

Gdy Bóg wykonuje wyroki na narodach. W porównaniu z Bogiem narody są właściwie niczym, zwykłą „warstewką pyłu na szalach” (Iz 40:15). Jehowa ukazał swą straszliwą moc podczas plag zesłanych na jeden z takich narodów, na Egipt. Na rozpoczęcie trzeciej z nich Aaron zgodnie z nakazem danym przez Boga Mojżeszowi „wyciągnął rękę ze swą laską i uderzył proch ziemi, a człowieka i zwierzę obsiadły komary”. Kiedy plaga ta dotknęła cały Egipt, kapłani uprawiający magię, którzy nie potrafili powtórzyć tego cudu, musieli przyznać: „To palec Boży!” (Wj 8:16-19).

Z kolei Izraelitów ostrzeżono, że jeśli nie będą słuchać przykazań Bożych, mogą na nich spaść różne przekleństwa, m.in. klęska suszy: „Jehowa da pył i proch jako deszcz dla twej ziemi. Z niebios będzie na ciebie spadać, aż zostaniesz unicestwiony” (Pwt 28:15, 24).

Oznaka żałości i symbol upadku. O starszych z Jerozolimy można przeczytać, że siedli na ziemi w milczeniu i „nasypali sobie prochu na głowę”, co obrazowało żałobne opłakiwanie tego miasta, zburzonego przez Babilończyków w r. 607 p.n.e. (Lam 2:10). Wiele lat wcześniej Jehowa za pośrednictwem Izajasza proroczo wezwał Babilon do opuszczenia zajmowanego tronu: „Zejdź i usiądź w prochu, dziewicza córo babilońska. Usiądź na ziemi, gdzie nie ma tronu, córo Chaldejczyków” (Iz 47:1). Zgodnie z tą zapowiedzią Babilon został poniżony w 539 r. p.n.e., gdy zdobyli go Medowie i Persowie. A po zagładzie symbolicznego Babilonu Wielkiego kapitanowie statków, podróżnicy, żeglarze i wszyscy utrzymujący się z pracy na morzu mieli rzucać sobie proch na głowę i opłakiwać jego zniszczenie (Obj 18:17-19).

Inne znaczenia. Proch ma też w Biblii związek ze skruchą. Kiedy Hiob odwoływał to, co bez zrozumienia mówił, przedkładając Bogu argumenty w swojej sprawie, oświadczył: „Kajam się w prochu i popiele” (Hi 42:1, 3, 6).

Zmuszenie wrogów do ‛lizania prochu’ oznaczało ich pokonanie i całkowite podporządkowanie (Ps 72:9; Mi 7:16, 17). Rzucanie prochu w powietrze lub na kogoś było przejawem zdecydowanego potępienia. W niektórych częściach Azji do dziś panuje zwyczaj rzucania prochem w przestępcę na znak, że żąda się jego ukarania. Motłoch zebrany w Jerozolimie, bezpodstawnie rozwścieczony pewnymi słowami Pawła, wyrażał swą wrogość do niego, ‛miotając proch w powietrze’. Słysząc okrzyki tych ludzi i widząc ich gniewne gesty, dowódca wojskowy szybko się zorientował, jak negatywnie są nastawieni do Pawła (Dz 22:22-24). Podobnie Szimej manifestował swoją niechęć wobec władzy królewskiej Dawida, „idąc równo z nim, żeby złorzeczyć; i ciskał kamieniami, dopóki był równo z nim, i rzucał mnóstwo prochu” (2Sm 16:5-13).

Jezus Chrystus pouczył swoich naśladowców, że opuszczając dom lub miasto, gdzie nikt nie będzie chciał ich przyjąć ani wysłuchać, mają strząsnąć albo zetrzeć proch ze swych stóp — „na świadectwo przeciw nim”. W ten sposób mieli pokazać, że odchodzą z tego domu bądź miasta w pokoju, pozostawiając osąd Bogu (Łk 9:5; 10:10-12; Mt 10:11-15; Dz 13:50, 51).

Zarządca prowincji podległej rzymskiemu senatowi.

W 27 r. p.n.e. cesarz August przejął kontrolę nad wszystkimi prowincjami wymagającymi obecności wojska, a pozostałe dziesięć pozostawił we władzy senatu. Zarządzaniem prowincji senatorskich zajmowali się prokonsulowie. Urząd ten powierzano albo byłym konsulom, kierowanym do prowincji w Azji i Afryce (gdzie utrzymywano legiony), albo byłym pretorom, których wysyłano do innych prowincji senatorskich.

Do obowiązków prokonsula należało zarządzanie sprawami administracyjnymi i sądowniczymi oraz utrzymywanie prawa i porządku. Prokonsul sprawował najwyższą władzę w prowincji, ale jego poczynania podlegały ocenie rzymskiego senatu. Zbieraniem podatków zajmował się kwestor. Prokonsul nie nosił stroju wojskowego ani miecza.

Jak donoszą Dzieje 13:7, 12, Sergiusz Paweł, prokonsul Cypru, został chrześcijaninem. W Dziejach 18:12 wspomniano o Gallionie, prokonsulu Achai. Łukasz słusznie użył w tych wersetach tytułu „prokonsul”, gdyż Achaja była prowincją senatorską od 27 r. p.n.e. do 15 n.e., a potem znów od r. 44, Cypr zaś został prowincją senatorską w 22 r. p.n.e. Na wyspie tej znaleziono monetę, na awersie której widnieje podobizna i łaciński tytuł Klaudiusza, a na rewersie grecki napis: „Za Arminiusza Proklusa, prokonsula Cypryjczyków”.

Natchniona zapowiedź; objawienie lub oznajmienie woli i zamierzeń Bożych. Proroctwo może zawierać natchnione pouczenia moralne, rozkazy lub wyroki Boga bądź zapowiadać coś, co się wydarzy w przyszłości. Właśnie ta ostatnia cecha wyróżnia proroctwa biblijne,