synów Dana” (2Kn 2:13, 14). Tę pozorną rozbieżność można wyjaśnić, przyjmując za niektórymi uczonymi, że owa kobieta urodziła się w plemieniu Dana, jej pierwszy mąż pochodził z plemienia Naftalego, a gdy owdowiała, wyszła za Tyryjczyka.

Chiram, król Tyru (poz. 1), wysłał tego Chirama do Salomona w celu nadzorowania specjalnych prac budowlanych, ponieważ był to zdolny i doświadczony specjalista w zakresie obróbki takich materiałów, jak: złoto, srebro, miedź, żelazo, kamień i drewno. Świetnie znał się też na farbiarstwie, grawerstwie i projektowaniu najrozmaitszych urządzeń. Zapewne od dzieciństwa uczył się rzemiosła artystycznego od swego ojca Tyryjczyka, który także był biegły w obróbce miedzi (1Kl 7:13-45; 2Kn 2:13, 14; 4:11-16).

Król Tyru najwyraźniej użył wobec tego człowieka przydomka Chiram-Abi, czyli „Chiram moim ojcem” (2Kn 2:13). Nie chodziło o to, że naprawdę był on ojcem króla, lecz raczej że był jego doradcą lub mistrzowskim rzemieślnikiem. Również określenie Chiram-Abiw (dosł. „Chiram jego ojcem”) oznacza przypuszczalnie: „Chiram jest jego (tzn. króla) mistrzowskim rzemieślnikiem” (2Kn 4:16).

(„Chiram moim ojcem”).

Przydomek „zdolnego męża”, który na polecenie króla Tyru miał wykonać wyposażenie świątyni Salomona. Nazwanie owego Chirama „ojcem” najwyraźniej wskazywało na to, że był mistrzem w swoim rzemiośle (2Kn 2:13; zob. CHIRAM 2).

(„Chiram jego ojcem”).

Określenie użyte w odniesieniu do biegłego rzemieślnika wysłanego z Tyru w celu nadzorowania prac przy wyposażeniu świątyni Salomona. Przypuszczalnie w sensie przenośnym oznaczało, że Chiram był mistrzem w swoim rzemiośle (2Kn 4:16; zob. CHIRAM 2).

Lud wywodzący się od Kanaana, syna Chama (Rdz 10:6, 15, 17; 1Kn 1:13, 15). W czasach patriarchy Jakuba Chiwwici mieszkali w mieście Szechem. Synowie Jakuba, z Symeonem i Lewim na czele, splądrowali to miasto i zabili wszystkich mężczyzn, ponieważ Szechem, syn naczelnika Chamora, „skalał Dinę”, ich siostrę (Rdz 34:1-29).

Kiedy Izraelici weszli do Ziemi Obiecanej, Chiwwici byli jednym z siedmiu narodów kananejskich, które Bóg obiecał przed nimi wypędzić (Wj 3:8, 17; 13:5; 23:23, 28; 33:2; 34:11). O narodach tych powiedziano, że są liczniejsze i potężniejsze od Izraelitów (Pwt 7:1). Mojżesz nakazał Izraelitom przeznaczyć je na zagładę; nie wolno było zachować przy życiu żadnego z mieszkańców ich miast, a to ze względu na ich obrzydliwe praktyki i fałszywe bóstwa. W przeciwnym razie staliby się dla Izraelitów sidłem i ściągnęli na nich niezadowolenie Boże (Kpł 18:27, 28; Pwt 18:9-13; 20:15-18).

Biblia opisuje, że Jozue doszczętnie zniszczył miasta tych narodów (Joz rozdz. 10, 11). Chiwwici mieszkający „u stóp Hermonu w ziemi Micpa” przyłączyli się do antyizraelskiej koalicji królów kananejskich utworzonej przez Jabina, króla Chacoru (Joz 11:1-3). Lud ten został też wymieniony wśród narodów, które walczyły z Izraelem i poniosły klęskę (Joz 9:1, 2; 12:7, 8; 24:11). Niemniej pewna grupa Chiwwitów ocalała (Joz 9:3, 7). Byli to Gibeonici, którzy oprócz Gibeonu najwyraźniej reprezentowali jeszcze trzy inne miasta chiwwickie. Tylko oni okazali bojaźń przed Jehową, widząc, że to On walczy za Izraelitów. Posługując się fortelem, zawarli przymierze z izraelskimi naczelnikami i nie zostali wytraceni, lecz wyznaczeni do wykonywania poślednich prac w Izraelu (Joz 9:1-15, 24-27). Chociaż Gibeonici i ich towarzysze pozostali przy życiu, to stali się niewolnikami Semitów, co było jednym z przykładów spełnienia się przekleństwa rzuconego przez Noego na Kanaana (Rdz 9:25-27).

Kiedy po zawarciu przymierza z Izraelem owi Chiwwici zostali zaatakowani przez sąsiednie narody kananejskie, Izraelici ich nie opuścili, co spotkało się z uznaniem Jehowy, który wystąpił w obronie Gibeonu (Joz 10:1-14). Od tego czasu Gibeonici żyli w pokojowych stosunkach z Izraelitami (2Sm 21:1-6). W 2 Samuela 21:2 nazwano ich Amorytami, co zapewne wynika z tego, iż określenie to nieraz stosowano do ogółu Kananejczyków, ponieważ Amoryci byli jednym z najsilniejszych plemion (zob. AMORYTA). W czasach Jozuego ci sprzymierzeni z Izraelitami Chiwwici mieszkali w Gibeonie, mieście leżącym nieco na pn. zach. od Jerozolimy, a także w Kefirze, Beerot i Kiriat-Jearim. O Gibeonie powiedziano, że ‛był wielkim miastem, jak jedno z miast królewskich, większym niż Aj, a wszyscy jego mężowie byli mocarzami’ (Joz 10:2; 9:17).

Po śmierci Jozuego Izraelici nie tylko przestali wytracać narody kananejskie, jak nakazał Bóg, lecz nawet zaczęli zawierać z nimi małżeństwa. Dlatego w Biblii czytamy: „Oto narody, które Jehowa pozostawił, by przez nie wypróbować Izraela (...): Pięciu filistyńskich władców sojuszniczych oraz wszyscy Kananejczycy, a także Sydończycy i Chiwwici mieszkający na górze Liban od góry Baal-Hermon aż po wejście do Chamatu (...) i [Izraelici] zaczęli służyć ich bogom” (Sdz 3:1-6).