2. Kapłan — lub przodek kapłana — który razem z innymi potwierdził pieczęcią „wiarogodną umowę” zawartą za czasów namiestnika Nehemiasza (Neh 9:38; 10:1, 6, 8).

Lud wywodzący się od Chama poprzez Kanaana (Rdz 10:6, 15, 16; 1Kn 1:8, 13, 14). Girgaszyci mieszkali na zach. od Jordanu. Mimo swej potęgi zostali pokonani razem z sześcioma innymi narodami kananejskimi, gdyż Jehowa wydał ich w rękę swego ludu (Pwt 7:1, 2; Joz 3:10; 24:11). W ten sposób spełnił obietnicę, którą kilka stuleci wcześniej złożył Abrahamowi (Rdz 15:13-21; Neh 9:7, 8). Za pośredni dowód istnienia Girgaszytów uważa się imiona „Girgasz” i „Ben-Girgasz”, występujące w tekstach z Ugarit.

Jeden z ludów, na które napadł Dawid ze swymi 600 ludźmi, gdy przez 16 miesięcy przebywał w krainie Filistynów. Wziął spore łupy w postaci zwierząt i dobytku i nikogo z Girzytów nie zachował przy życiu. Byli oni prawdopodobnie koczownikami i mieszkali na pd. od Judy w kierunku Egiptu (1Sm 27:2, 7-9).

W czasach Nehemiasza nadzorca netynejczyków, czyli sług świątynnych (Neh 11:21).

(„dwie winne tłocznie”).

Miejsce, dokąd (z nieznanych powodów) uciekli Beerotczycy (2Sm 4:1-3). Tutaj osiedlili się Beniaminici po powrocie z wygnania (Neh 11:31, 33). Dokładne położenie jest nieznane; Gittaim bywa utożsamiane z miejscem, które na tabliczkach z Amarny występuje pod nazwą Gamteti i prawdopodobnie leży gdzieś w pobliżu dzisiejszego miasta Ramla (zob. BEEROT).

Termin muzyczny o nieznanym znaczeniu, pojawiający się w nagłówkach Psalmów 8, 81 i 84. Najprawdopodobniej wywodzi się od hebrajskiego słowa gat, będącego także nazwą miasta położonego na granicy Judy i Filistei. Niektórzy sądzą, że „gittit” oznacza melodię pieśni śpiewanych przy winobraniu, gdyż gat to również tłocznia winna. Dlatego w Septuagincie oraz Wulgacie „gittit” przetłumaczono na „winne tłocznie” (por. Bw, BWP).

(„z [należący do] Gat”).

Określenie stosowane zazwyczaj do ludzi, którzy mieszkali w filistyńskim mieście Gat lub się z niego wywodzili (Joz 13:2, 3). Gittytą był olbrzym Goliat (2Sm 21:19; 1Kn 20:5). Gittyci, m.in. Ittaj (nazwany ‛cudzoziemcem wygnanym ze swego miejsca’), lojalnie wyruszyli z Dawidem, gdy ten musiał uciekać przed zbuntowanym Absalomem (2Sm 15:13, 18-22; 18:2; zob. GAT; ITTAJ 1).

Ale „Gittytą” nazwano też Obed-Edoma, w którego domu tymczasowo znajdowała się Arka Przymierza (2Sm 6:10, 11; 1Kn 13:13). Jak twierdzą niektórzy uczeni, on również wywodził się z filistyńskiego Gat. Wydaje się jednak bardziej prawdopodobne, iż był Lewitą, a określenie „Gittyta” mogło wskazywać, że pochodził z lewickiego miasta Gat-Rimmon (Joz 21:20, 23, 24; zob. OBED-EDOM 1).

(prawdopodobnie: „z [należący do] Gimzo”).

Przydomek nawiązujący albo do rodu, albo do miejsca urodzenia Haszema, którego „synowie” należeli do mocarzy w wojsku Dawida (1Kn 11:26, 34).

Drobnoziarnista skała, która po zwilżeniu wodą jest miękka i plastyczna, a po wysuszeniu, zwłaszcza w ogniu, staje się twarda. Składa się głównie z uwodnionych glinokrzemianów. Hebrajskie słowo chòmer może się odnosić do gliny używanej przez garncarza (Iz 41:25), gliny, w której odciskano pieczęć (Hi 38:14), „gliny na ulicach” (Iz 10:6), zaprawy łączącej cegły (Rdz 11:3), a także symbolicznie do człowieka przypominającego glinę w rękach Stwórcy, Jehowy Boga (Iz 45:9; por. Hi 10:9). W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo pelòs oznacza glinę garncarską (Rz 9:21) albo mokrą glinę, np. taką, jakiej użył Jezus, uzdrawiając niewidomego człowieka (Jn 9:6, 11, 14, 15; zob. też ŚLEPOTA); natomiast słowo keramikòs odnosi się do „naczyń z gliny” wykonanych przez garncarza (Obj 2:27).

Na nizinach Izraela glina występuje obficie; w czasach biblijnych wyrabiano z niej naczynia oraz cegły (Wj 1:14; Jer 18:4, 6; Nah 3:14; zob. GARNCARZ). Ponieważ wilgotna glina daje się łatwo modelować, a po wyschnięciu zachowuje swój kształt, wyrabiano z niej specjalne tabliczki, na których odciskano pieczęcie i które przytwierdzano potem do listów i dokumentów. Gliny używano także do zamykania dzbanów z winem, a w glinianych naczyniach trzymano cenne dokumenty, np. akt kupna pola spisany przez Jeremiasza (Jer 32:14). Zwoje znad Morza Martwego zachowały się w dużej mierze dzięki temu, że znajdowały się w glinianych dzbanach.

Glina kojarzy się z ziemią, do czego nawiązują takie wyrażenia, jak „glina na ulicach”, ‛człowiek uczyniony z gliny’ czy człowiek ‛rzucony w glinę’ (Iz 10:6; Hi 10:9; 30:19; 33:6). Przyrównanie człowieka do gliny wskazuje także na fakt, iż Jehowa jest symbolicznym Garncarzem (Iz 29:16; 45:9; 64:8; Rz 9:21). Nawet wypalona glina nie należy do wytrzymałych materiałów, a mieszanina gliny z żelazem właściwie nie ma praktycznej wartości (Dn 2:33-35, 41-43, 45). Glina nie zapewnia prawie żadnej ochrony (Hi 4:19; 13:12; Iz 41:25). A ze względu na powszechne występowanie jest bardzo tania (Hi 27:16).

W Piśmie Świętym dźwięki wydawane zarówno przez osoby (mowa, śpiew itp.), jak i przez zwierzęta są opisywane hebrajskim słowem kol, aramejskim kal i greckim foné (Rdz 3:8, 10; 21:17; Hi 4:10; Dn 4:31; Mt 27:46). Kol może prócz tego znaczyć „wieść”, „grzmot”, „dźwięk [rogu]”, „zgiełk” itd. (Rdz 45:16; Wj 9:28; 20:18; 32:17). Podobnie foné oznacza też „odgłos”, „krzyk”, „dźwięk mowy” czy „głos [trąby]” (Jn 3:8; Dz 19:34; 1Ko 14:10, 11; Heb 12:26; Obj 8:13).

Osoby duchowe. Apostoł Paweł wspomniał o „językach ludzi i aniołów”, z czego wynika, że osoby duchowe posługują się jakąś mową (1Ko 13:1). Zarówno aniołowie, jak i sam Jehowa Bóg przemawiali w sposób słyszalny i zrozumiały dla ludzi. Nie należy jednak sądzić, że tak samo porozumiewają się w niebiosach, gdyż fale dźwiękowe rozpoznawane przez ucho ludzkie rozchodzą się tylko w ośrodku materialnym, np. w powietrzu.

A zatem kiedy ludzie słyszeli głos Boga lub aniołów, mowa istot duchowych była przetwarzana na fale dźwiękowe (tak samo ktoś mógł zobaczyć aniołów tylko wtedy, gdy ci się materializowali lub gdy do jego umysłu został przeniesiony określony obraz). Dzisiaj nawet człowiek potrafi zamienić czyjś głos na impulsy elektryczne, które można w specjalnym urządzeniu odtworzyć w postaci dźwięków niemal doskonale odpowiadających oryginałowi.

Czy ludzie rzeczywiście słyszeli głos samego Boga?

Pismo Święte wspomina o trzech sytuacjach, gdy ludzie słyszeli głos Jehowy: 1) Podczas chrztu Jezusa (29 n.e.) Bóg oświadczył: „To jest mój Syn, umiłowany, którego darzę uznaniem”. Niewątpliwie słyszeli to Jezus i Jan Chrzciciel (Mt 3:17; Mk 1:11; Łk 3:22). 2) W czasie przemienienia Jezusa (32 n.e.) apostołowie Piotr, Jakub i Jan usłyszeli bardzo podobne słowa (Mt 17:5; Mk 9:7; Łk 9:35). 3) W 33 r. n.e. Jezus na krótko przed swą ostatnią Paschą prosił Boga, by otoczył chwałą swoje imię, a wtedy głos z nieba oznajmił: „Już otoczyłem je chwałą i jeszcze je chwałą otoczę”. Tłum sądził, że zagrzmiało albo że do Jezusa przemówił anioł (Jn 12:28, 29).

We wspomnianych wypadkach Jehowa Bóg osobiście objawił się za pośrednictwem dźwięków mowy zrozumiałych dla Jego sług. Za trzecim razem tłum chyba nie słyszał wyraźnie głosu Bożego, gdyż niektórzy uznali, że był to grzmot. Niewątpliwie jednak za każdym razem przemawiał sam Jehowa, gdyż Jezus, do którego odnosiły się te słowa, był Jego Synem, bliższym Ojcu bardziej niż ktokolwiek inny (Mt 11:27).

Zwracając się do grupy niewierzących Żydów (ok. Paschy 31 n.e.), Jezus powiedział: „Także Ojciec, który mnie posłał, sam złożył o mnie świadectwo. Ani jego głosu nigdy nie słyszeliście, ani nie widzieliście jego postaci; i jego słowo w was nie pozostaje, gdyż nie wierzycie temu, którego on wysłał” (Jn 5:37, 38). Ten wyzuty z wiary tłum nigdy nie słyszał głosu Boga, nie był też posłuszny Jego słowu i lekceważył widome dowody Jego poparcia dla działalności Jezusa. Ponieważ do tego czasu Jehowa przemówił tylko raz, najwyraźniej słyszeli Go wtedy jedynie Jezus i Jan Chrzciciel.

Biblijne wzmianki o „głosie” Jehowy niekiedy podkreślają wagę Jego poleceń, np. w wyrażeniu „głos Boga Wszechmogącego” (Eze 10:5, Bw).

Głosy aniołów. W innych wypadkach w imieniu Boga przemawiali Jego aniołowie. Reprezentowali Go wobec Mojżesza na górze Horeb i wobec Izraela zgromadzonego u jej podnóża (Wj 34:4-7; 20:1-17; Gal 3:19). Czasami pozostawali niewidzialni, np. pewnego razu głos wydobywał się z drżącej i dymiącej góry (Wj 20:18, 19; Pwt 4:11, 12; Heb 12:18, 19). Kiedy indziej ukazywali się w wizjach (Dn 8:1, 15, 16; Obj 14:15-18) lub przybierali postać materialną, by przekazywać ludziom ustne orędzia (Rdz 18:1-3, 20; 19:1; Joz 5:13-15).

Słuchanie głosu Bożego. ‛Słuchanie głosu Bożego’ niekoniecznie musi oznaczać faktyczne odbieranie wrażeń dźwiękowych. Znacznie częściej chodzi o dawanie posłuchu temu, co Bóg przekazał poprzez swych ziemskich przedstawicieli i polecił spisać w swoim Słowie (1Jn 2:3, 4). A zatem „głos” Jehowy to ‛każda wypowiedź, która przechodzi przez Jego usta’, to przykazania podane albo przez Niego samego, albo za pośrednictwem aniołów bądź ludzi czy też na kartach natchnionych Pism (Ps 103:20; Mt 4:4; zob. POSŁUSZEŃSTWO).

Słuchanie głosu Jezusa. Jezus Chrystus nazwał siebie „wspaniałym pasterzem” — „owce słuchają jego głosu” i „podążają za nim, ponieważ znają jego głos”, natomiast „nie znają głosu obcych” (Jn 10:2-5, 11). „Owce” Chrystusa „znają” jego głos w tym sensie, że przyjmują za prawdziwe jego wypowiedzi zanotowane w Biblii i dają im posłuch.