wypędziły z miasta głównych agitatorów”. Oskarżenia te oczywiście mogły być nieuzasadnione lub przesadzone i wynikać ze względów politycznych bądź z uprzedzeń etnicznych czy religijnych. Z drugiej strony sam Jezus powiedział o obłudnych uczonych w piśmie i faryzeuszach: „Przemierzacie (...) morze i suchy ląd, aby uczynić jednego prozelitę, a gdy się nim stanie, sprawiacie, że podlega Gehennie dwakroć bardziej niż wy sami” (Mt 23:15).

Nawracanie siłą. Nie wszyscy prozelici przyjęli religię żydowską dobrowolnie. Jak wspomina Flawiusz, gdy Jan Hyrkan I podbił Idumejczyków (ok. 125 p.n.e.), oświadczył, że pozwoli im nadal mieszkać w tym kraju, jeśli poddadzą się obrzezaniu; w gruncie rzeczy więc zmusił ich do zostania prozelitami (Dawne dzieje Izraela, XIII, IX, 1). Syn Jana Hyrkana Arystobul wymógł to na Iturejczykach (XIII, XI, 3). Później Żydzi pod wodzą Aleksandra Janneusza zburzyli Pellę, ponieważ jej mieszkańcy nie chcieli przejść na judaizm (XIII, XV, 4). Takie działania z pewnością były podyktowane względami politycznymi, a nie misjonarską gorliwością.

Prozelici zostają chrześcijanami. Jak wynika z Chrześcijańskich Pism Greckich, niektórzy prozelici szczerze wielbili Jehowę. W tłumie ludzi pochodzących z wielu krajów, którzy w dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. słuchali przemówienia Piotra i zostali chrześcijanami, byli „zarówno Żydzi, jak i prozelici” (Dz 2:10). Owi prozelici przybyli z daleka do Jerozolimy, bo tak nakazywało prawo Jehowy. Podobnie etiopski eunuch (ochrzczony potem przez Filipa) udał się do Jerozolimy, aby oddawać cześć Bogu, i w drodze powrotnej czytał Słowo Boże (Dz 8:27-38). Zapewne nazwano go eunuchem w tym sensie, że był dworzaninem, gdyż kastraci nie mogli zostać prozelitami (Pwt 23:1; zob. ETIOPIA, ETIOPCZYCY). „Nikolaus, prozelita z Antiochii”, którego na początku istnienia zboru chrześcijańskiego wyznaczono do szczególnych zadań związanych z rozdzielaniem żywności, był ‛pełen ducha i mądrości’ (Dz 6:2-6).

Gdy dobra nowina zaczęła się rozprzestrzeniać wśród pogan. Do 36 r. n.e. chrześcijańskie orędzie głoszono jedynie Żydom, poganom, którzy zostali prozelitami, oraz Samarytanom. O italskim setniku Korneliuszu napisano, że był „człowiekiem pobożnym, który (...) bał się Boga i dawał ludowi wiele darów miłosierdzia oraz ciągle zanosił błagania do Boga”. Nie był jednak prozelitą, lecz nieobrzezanym poganinem (Dz 10:1, 2; por. Łk 7:2-10). Odkąd do zboru zaczęto przyjmować pogan, chrześcijańska działalność misjonarska nabrała rozmachu. Niemniej Paweł w miastach, do których docierał, często głosił najpierw Żydom i prozelitom. Bardzo kochał swych żydowskich braci i pragnął, by zostali wybawieni (Rz 9:3; 10:1). Co więcej, jego postępowanie było logiczne, bo Żydzi i prozelici znali już Jehowę oraz Jego prawa i wyczekiwali Mesjasza. Dzięki temu ci z nich, którzy mieli szczere serca, bez trudu rozpoznawali go w Jezusie Chrystusie. Mogli stanowić trzon zboru i pouczać pogan, którzy nic nie wiedzieli o Jehowie ani o Jego Słowie.

(„staruszka”), PRYSCYLLA („mała staruszka”).

Krótszą formą tego imienia posługiwał się w swych listach Paweł, a dłuższą Łukasz. Takie różnice były powszechne wśród imion rzymskich.

Pryscylla była żoną Akwilasa i zawsze jest wymieniana razem z nim. Oboje spełniali szlachetne uczynki oraz okazywali chrześcijańską gościnność nie tylko poszczególnym osobom, ale też całemu zborowi, gdyż w ich domu w Rzymie i w Efezie odbywały się zebrania.

Gdy ok. 50 r. n.e. wszedł w życie dekret cesarza Klaudiusza, Pryscylla i Akwilas opuścili Rzym i przybyli do Koryntu. Wkrótce potem przyłączył się do nich Paweł i zaczęli wspólnie wyrabiać namioty (Dz 18:2, 3). Następnie udali się z nim do Efezu i podczas pobytu w tym mieście mieli okazję ‛dokładniej objaśnić drogę Bożą’ znakomitemu mówcy Apollosowi (Dz 18:18, 19, 24-28; 1Ko 16:19). Na jakiś czas wrócili do Rzymu (Rz 16:3-5), ale później znów zamieszkali w Efezie (1Tm 1:3; 2Tm 4:19). W którymś momencie znajomości z Pawłem, trwającej mniej więcej od r. 50 do śmierci apostoła ok. 15 lat później, ‛nadstawili własnego karku za jego duszę’ (Rz 16:3, 4; zob. AKWILAS).

Zobacz ŚWIĘTO PRZAŚNIKÓW.

Darowanie winy; puszczenie w niepamięć urazy i zrezygnowanie z zadośćuczynienia.

Hebrajskie słowo nasáʼ, tłumaczone czasem na „przebaczyć; odpuścić”, bywa oddawane w Biblii także przez „podnieść; unieść” (Wj 6:8; 2Kl 2:16), „wziąć; zabrać” (Rdz 27:3; Lb 16:15). Jednakże jego podstawowe znaczenie to „nieść; ponieść” (Rdz 47:30; 1Kl 2:26; Eze 44:12, 13). To podstawowe znaczenie pobrzmiewa również w wersetach, gdzie nasáʼ słusznie przetłumaczono na „przebaczyć; odpuścić”. W Piśmie Świętym powiedziano, że kozioł