Luźna masa drobnych ziarenek i okruchów skalnych, zwykle kwarcowych. Jehowa Bóg w swej wielkiej mądrości ‛ustanowił piasek granicą morza, przepis istniejący przez czas niezmierzony, tak iż nie może przeminąć’ (Jer 5:22). W przeciwieństwie do litej skały piasek ustępuje pod naporem uderzających fal i w ten sposób neutralizuje ich energię. Siła wzburzonych wód zostaje więc rozproszona i wygaszona, dzięki czemu morze nie wymyka się spod kontroli.

Wypowiadając błogosławieństwo dla plemion Zebulona i Issachara, Mojżesz oznajmił, że będą „ssać obfite bogactwo mórz i ukryte bogactwa piasku” (Pwt 33:18, 19). Może to oznaczać, że miały zostać pobłogosławione zasobami morza i lądu.

W Biblii wielokrotnie wspomina się o „piasku morskim”, by wskazać na nieprzeliczoną masę lub wielką obfitość (Rdz 22:17; 32:12; 41:49; Joz 11:4; Ps 78:27; 139:17, 18; Jer 15:8; Heb 11:12). Ale nie w każdym wypadku chodzi o jakąś astronomiczną ilość. Dla obserwatora liczba osób lub rzeczy może się wydawać zbyt wielka, by dało się ją ustalić. Na przykład za czasów króla Saula przeciw Izraelitom wyruszyło wojsko Filistynów, które opisano jako „takie mnóstwo ludu, jak ziarnek piasku, które są na brzegu morza” (1Sm 13:5). Kiedy Jan oglądał w wizji tych, których Szatan wprowadzi w błąd po wypuszczeniu z otchłani, podał, że „liczba ich [była] jak piasek morza”, a więc tak duża, że nie potrafił jej oszacować (Obj 20:8).

Wierny Hiob, opisując swą zgryzotę, oświadczył: „Jest cięższa niż piaski mórz” (Hi 6:3). Metr sześcienny mokrego piasku przeciętnie waży 1900 kg. Chociaż ładunek piasku może być ciężkim brzemieniem, to jeszcze trudniej jest znosić udrękę wywołaną przez głupca. Do tego nawiązano w Przysłów 27:3: „Ciężar kamienia i brzemię piasku — lecz cięższa od nich obu jest udręka z powodu głupca”.

Zobacz MAMKA, PIASTUNKA.

(z egip.: „dom [bogini] Bastet”).

Miasto wymienione razem z On (Heliopolis) w Ezechiela 30:17, w proroctwie przeciw Egiptowi. Sposób oddania tego wersetu w Septuagincie identyfikuje Pibeset ze starożytnym Bubastis, leżącym w Delcie, którego ruiny znajdują się w Tall al-Basta w pobliżu współczesnego miasta Az-Zakazik, ok. 70 km na pn. pn. wsch. od Kairu. Egipska nazwa tego starożytnego miasta pojawiająca się w inskrypcjach wyraźnie przypomina hebrajskie Pibeset.

Pibeset (Bubastis) było ośrodkiem kultu bogini Bastet (lub Bast), często przedstawianej z głową kotki. Znajdujący się za miastem duży cmentarz kotów potwierdza, że jej kult odgrywał tu wielką rolę. Co roku ku czci Bastet obchodzono święto, które przyciągało tysiące czcicieli ze wszystkich stron kraju.

Pibeset było stolicą 18 nomu dolnoegipskiego, ale największą rolę na scenie politycznej Egiptu odgrywało za panowania dynastii libijskiej, którą założył faraon Sziszak, żyjący współcześnie z Salomonem i Rechoboamem (1Kl 11:40; 14:25, 26). Pibeset służyło Sziszakowi za stolicę. Proroctwo Ezechiela zapowiadało, że miasto zostanie zdobyte podczas babilońskiej inwazji na Egipt. Później zniszczyli je Persowie, a do dnia dzisiejszego zachowały się po nim jedynie ruiny.

Urządzenie przeznaczone do 1) pieczenia żywności, 2) wytapiania metali z rud, 3) topienia metali przed wykonaniem odlewu lub podgrzewania ich w procesie wykuwania, 4) wypalania ceramiki.

Piece do pieczenia żywności. W starożytnym Izraelu oraz innych krajach używano różnych pieców (ILUSTRACJA, t. 2, s. 952). Jeszcze do niedawna na Bliskim Wschodzie były popularne piece wkopane w ziemię. Niektóre z nich miały od 1,5 do 1,8 m głębokości i prawie 1 m średnicy. W takim piecu można było upiec całą owcę, wieszając ją nad gorącymi kamieniami lub węglami.

Znany w czasach biblijnych piec w kształcie misy zapewne przypominał naczynie używane w dzisiejszych czasach przez palestyńskich chłopów. Na małych kamieniach kładzie się chleb, po czym przykrywa się go dużą glinianą misą odwróconą do góry dnem. Temperaturę potrzebną do pieczenia uzyskuje się przez obsypanie misy z zewnątrz żarem.

W każdym hebrajskim domu zapewne znajdował się przenośny piec w kształcie dzbana, do dziś używany w Palestynie. Było to duże gliniane naczynie, wysokości ok. 90 cm, z otworem u góry i szerszą dolną częścią. Wewnątrz rozpalano drewno lub trawę, a popiół usuwano przez przeznaczony do tego otwór. Piec od góry przykrywano, a gdy się rozgrzał, do jego ścianek (na zewnątrz lub wewnątrz) przyklejano placki. Upieczony w ten sposób chleb był bardzo cienki.

Archeolodzy odnaleźli też wiele pieców z jamą wykopaną w ziemi. Najwyraźniej była to ulepszona wersja pieca w kształcie dzbana. Wnętrze pieca i zwężające się górne partie były wylepione z gliny. Palenisko znajdowało się wewnątrz. Figurki i malowidła odnalezione w Egipcie wskazują, że w tamtym kraju ciasto układano na zewnętrznych ściankach pieca. Jako opału Hebrajczycy mogli używać gałązek i trawy (por. Mt 6:30). W takich piecach można też było opiekać mięso.

Co ciekawe, piece używane obecnie w palestyńskich wsiach niewiele się różnią od tych odkopanych w ruinach lub ukazanych na asyryjskich oraz egipskich płaskorzeźbach i malowidłach. W starożytnej Chaldei piece ustawiano na dziedzińcach domostw i również współcześnie można je zobaczyć w małych piekarniach usytuowanych na podwórzach gospodarstw, choć niekiedy są skupione w jednej części wioski. Wciąż spotyka się też duże piece przeznaczone do wspólnego użytku.

W Egipcie piece były popularne zarówno wśród Izraelitów, jak i Egipcjan. Dlatego w związku z drugą plagą wspomniano, że żaby wchodziły nawet do pieców i w dzieże (Wj 8:3).

W czasie odbudowy murów Jerozolimy pod kierownictwem Nehemiasza naprawiono też Wieżę Pieców Piekarskich (Neh 3:11; 12:38). Nie wiadomo, skąd się wzięła ta nazwa, ale niektórzy uważają, że w pobliżu tej wieży znajdowały się piece zawodowych piekarzy.

Piece metalurgiczne i garncarskie. W czasach biblijnych piece o takim przeznaczeniu wykonywano z cegły lub kamienia. Okrągłe piece do wytopu miedzi, pochodzące prawdopodobnie z okresu sędziów, odkryto w Tall Kasila, na pn. przedmieściach Tel Awiwu-Jaffy, oraz w Tall Dżamma (Tel Gamma), na pd. od Gazy. Piece te miały długie ceglane ciągi doprowadzające powietrze do komory ogniowej. Wewnątrz pieca, na popiołach paleniska były ułożone kamienne płyty, na których stawiano gliniane tygle z miedzią.

Kiedy trzej wierni towarzysze Daniela nie pokłonili się złotemu posągowi, król Nebukadneccar kazał ich wrzucić do rozpalonego pieca (Dn 3). Sprawozdanie biblijne nie podaje, czy był to piec zbudowany specjalnie w takim celu, czy też normalnie miał jakieś zwykłe zastosowanie.

Znaczenie przenośne. W Kapłańskiej 26:26 zanotowano następującą zapowiedź Jehowy: „Gdy połamię wam drążki, na których wiszą okrągłe chleby, dziesięć kobiet będzie piec wasz chleb tylko w jednym piecu i wydawać wasz chleb według wagi; i będziecie jedli, ale się nie nasycicie”. Zazwyczaj każda kobieta potrzebowała własnego pieca do codziennego wypieku chleba. Ale wypowiedź ta wskazywała na nadejście czasu, gdy wskutek braku żywności jeden piec miał wystarczyć aż dziesięciu kobietom. A w Ozeasza 7:4-7 do pieca piekarskiego przyrównano cudzołożnych Izraelitów, najwyraźniej ze względu na płonące w nich niegodziwe żądze.

Egipt, w którym Izraelici nosili ciężkie jarzmo niewoli, nazwano piecem do wytopu żelaza (Pwt 4:20). A wylanie gniewu Bożego na dom izraelski przyrównano do topienia metalu w piecu (Eze 22:18-22). Inne przykłady użycia tego słowa w przenośniach i porównaniach można znaleźć w Przysłów 17:3; 27:21 i w Psalmie 12:6 („piec hutniczy”) (zob. PIEC DO WYPALANIA; RAFINACJA, RAFINER).

Urządzenie przeznaczone do obróbki termicznej różnych materiałów. W starożytności piece takie wykorzystywano do wypalania cegieł, naczyń i wapna. W przeciwieństwie do polskiego określenia „piec” hebrajskie słowo kiwszán nie obejmuje urządzeń przeznaczonych do pieczenia żywności (zob. PIEC).

Skoro już przed potopem wykuwano narzędzia z miedzi i żelaza (Rdz 4:22), to zapewne i piece do wypalania pojawiły się dość wcześnie w historii ludzkości. Choć w Biblii nie ma o tym bezpośredniej wzmianki, najwyraźniej były używane w czasach Nimroda. Gdy po potopie ludzie przystąpili do budowy miasta i wieży Babel w ziemi Szinear, mówili: „Nuże, naróbmy cegieł i wypalmy je przez wyprażenie w ogniu” (Rdz 11:3). Starożytne ruiny na terenie Babilonii potwierdzają, iż stosowano tam wypalane cegły. Ze względu na większą trwałość cegły takie wykorzystywano w ważniejszych budowlach do wykładania ścian oraz podłóg. Niektóre domy odkryte w Ur (rodzinnym mieście Abrahama) miały dolne piętro z wypalanych cegieł, a górne najwyraźniej z cegieł suszonych na słońcu. Te drugie, choć nie tak trwałe jak wypalane, były niedrogie, łatwe do wykonania i zupełnie dobrze się sprawdzały w suchym klimacie (zob. CEGŁA).

Egipskie piece garncarskie miały kształt zwężającego się ku górze komina, a palenisko i znajdująca się nad nim komora wypałowa były oddzielone rusztem. Naczynia układano w górnej komorze przed rozpaleniem pieca. Uzyskanie pożądanego efektu końcowego wymagało dużej wprawy, a egipscy garncarze zazdrośnie strzegli arkanów swego rzemiosła. Dzięki wytworzonemu ciągowi rozgrzane gazy przepływały przez otwory w ruszcie i krążyły wokół naczyń, uchodząc następnie przewodem kominowym.

Przed zesłaniem szóstej plagi na Egipt i jego dumnego władcę Jehowa polecił Mojżeszowi i Aaronowi: „Nabierzcie sobie w obie garści pełno sadzy z pieca do wypalania i niech Mojżesz na oczach