3) Grzech naczelnika. Procedura wyglądała podobnie, przy czym w ofierze składano koziołka, a jego krwi nie wnoszono do Miejsca Świętego. Smarowano nią rogi ołtarza całopalnego, a resztę wylewano u jego podstawy. Tłuszcz zamieniano w dym na ołtarzu (Kpł 4:22-26). Część ofiary najwidoczniej otrzymywali kapłani, podobnie jak przy innych darach ofiarnych za grzech (Kpł 6:24-26, 29). Naczynia, w których gotowano mięso z tej ofiary, musiały później zostać wyszorowane (gliniane należało rozbić), żeby nie doszło do zbezczeszczenia „czegoś szczególnie świętego”, co mogłoby się zdarzyć, gdyby jakaś cząstka ofiary pozostała w naczyniu używanym później do zwykłych celów (Kpł 6:27, 28).

4) Grzech Izraelity. Na ofiarę składano kózkę lub owieczkę; postępowano z nią podobnie jak z darem ofiarnym za grzech naczelnika (Kpł 4:27-35).

Natomiast w poniższej sytuacji, odmiennej od przedstawionych wyżej, grzech polegał na tym, że ktoś ‛nie spełnił wszystkich przykazań Bożych’; był to więc grzech zaniechania (Lb 15:22).

5) Za grzech całego zgromadzenia składano w ofierze koźlę (Lb 15:22-26), a za grzech pojedynczej osoby — jednoroczną kozę (Lb 15:27-29).

Gdy kapłani spożywali część daru ofiarnego za grzech, najwyraźniej uważano, że w ten sposób ‛odpowiadają za przewinienie’ ofiarodawców i z racji swego świętego urzędu mogą „dokonać za nich przebłagania przed Jehową” (Kpł 9:3, 15; 10:16-18).

Dary ofiarne za przewinienie. Dary ofiarne za przewinienie również były ofiarami składanymi z powodu grzechu, gdyż każde przewinienie jest grzechem. Były one przewidziane za pewne grzechy obciążające winą, a od darów ofiarnych za grzech różniły się tym, że najwidoczniej stanowiły zadośćuczynienie za naruszenie czyichś praw lub pozwalały je przywrócić. Chodziło albo o prawa Jehowy, albo o prawa Jego świętego narodu. Dar ofiarny za przewinienie miał zjednywać przychylność Jehowy po złamaniu czyjegoś prawa lub miał przywrócić skruszonemu grzesznikowi jakieś prawa wynikające z przymierza oraz uwolnić go od kary za grzech (por. Iz 53:10).

Sytuacje opisane w Kapłańskiej 5:1-6, 17-19 dotyczą grzechów, które ktoś popełnił nieumyślne, nierozważnie lub wskutek niedbałości, a gdy mu to uświadomiono, pragnął naprawić szkodę. Z kolei grzechy wymienione w Kapłańskiej 6:1-7 nie były nieświadome ani popełnione przez nieuwagę, ale ponieważ wynikały z cielesnych słabości i pragnień, nie oznaczały rozmyślnego, zuchwałego wystąpienia przeciw Bogu. Grzesznik odczuwał wyrzuty sumienia, dobrowolnie okazywał skruchę, wyznawał grzech i po naprawieniu szkód prosił o miłosierdzie i przebaczenie (Mt 5:23, 24).

Postanowienia te pokazują, że chociaż Prawo było surowe dla rozmyślnych, zatwardziałych grzeszników, to pozwalało uwzględniać okoliczności oraz pobudki i nastawienie grzesznika, by mógł skorzystać z miłosierdzia; podobne zasady obowiązują w zborze chrześcijańskim (por. Wj 21:29-31; Kpł 6:1-7; Lb 35:22-25; 2Ko 2:5-11; 7:8-12; 1Tm 1:2-16). Trzeba jednak zauważyć, że występki nie pozostawały bezkarne. Poszkodowanemu należało dać zadośćuczynienie, a Jehowie złożyć dar ofiarny za przewinienie. Z darami ofiarnymi za przewinienie na ogół postępowano tak samo jak z darami ofiarnymi za grzech; część ich mięsa spożywali kapłani (Kpł 7:1, 5-7).

Kiedy należało składać dary ofiarne za przewinienie i czym się one wyróżniały:

1) Gdy świadek jakiegoś zdarzenia usłyszał publiczne wezwanie do dania świadectwa, lecz nie złożył zeznania; gdy ktoś nieumyślnie stał się nieczysty wskutek dotknięcia zwłok lub osoby nieczystej; gdy pochopnie lub nierozważnie ślubował, że coś zrobi albo czegoś nie zrobi (Kpł 5:1-4) — musiał wtedy wyznać, w jaki sposób zgrzeszył (Kpł 5:5). Rodzaj ofiary zależał od sytuacji materialnej winowajcy (Kpł 5:6-10). Jeśli była to ofiara zbożowa, nie wylewano na nią oliwy ani nie kładziono wonnej żywicy, gdyż był to dar ofiarny za grzech, wymagana ofiara zbożowa, a nie dobrowolna. Dobrowolna ofiara zbożowa miała radosny charakter i świadczyła o dobrych stosunkach z Bogiem (Kpł 5:11-13).

2) Gdy ktoś nieumyślnie zgrzeszył przeciwko świętym rzeczom Jehowy (np. nieświadomie przywłaszczył sobie zboże przeznaczone na dziesięcinę dla sanktuarium i wykorzystał je do zwykłych celów [bezczeszcząc rzecz świętą]) (Kpł 5:15a; por. 22:14-16), to musiał dać zadośćuczynienie, dołożyć jedną piątą i przekazać to na rzecz sanktuarium (Kpł 5:16). Jako dar ofiarny za przewinienie miał złożyć barana (Kpł 5:15).

3) Jeżeli ktoś nieumyślnie (prawdopodobnie przez zaniedbanie) zrobił coś, czego Jehowa zakazał czynić, to musiał złożyć w ofierze barana „zgodnie z szacunkową wartością” (Kpł 5:17-19).

4) Gdy ktoś ‛zwiódł swego towarzysza’, bo zabrał mienie powierzone jego pieczy, zrabował coś, oszukał kogoś lub znalazł coś i przywłaszczył sobie wskutek kłamstwa (Kpł 6:2, 3; por. Wj 22:7-13, warto zauważyć, że nie chodzi tu o fałszywe świadczenie przeciw bliźniemu, o czym mowa w Pwt 5:20), to najpierw musiał wyznać swój grzech. Następnie miał dać pokrzywdzonemu pełne odszkodowanie i dołożyć do tego jedną piątą (Kpł 6:4, 5; Lb 5:6, 7). Gdyby pokrzywdzony nie żył, odszkodowanie przekazywał jego najbliższemu krewnemu płci męskiej, a gdyby nie było takiego krewnego — kapłanowi (Lb 5:8). Potem jako dar ofiarny za przewinienie musiał złożyć barana.

Ofiary zbożowe. Ofiary zbożowe składano razem z ofiarami współuczestnictwa, całopaleniami i darami ofiarnymi za grzech, a także jako pierwociny; niekiedy składano je niezależnie od innych ofiar (Wj 29:40-42; Kpł 23:10-13, 15-18; Lb 15:8, 9, 22-24; 28:9, 10, 20, 26-28; rozdz. 29). Były podziękowaniem za szczodrość Jehowy widoczną w otrzymywanych błogosławieństwach i zapewnianym dobrobycie. Często składano je razem z oliwą i wonną żywicą. Mogły mieć postać wybornej mąki, prażonego ziarna, okrągłych placków lub podpłomyków, które pieczono bądź smażono na patelni lub w głębokim rondlu. Część ofiary zbożowej składano na ołtarzu całopalnym, a część dawano kapłanom, a w wypadku ofiar współuczestnictwa część spożywał także ofiarodawca (Kpł 6:14-23; 7:11-13; Lb 18:8-11). Żadna ofiara zbożowa składana na ołtarzu nie mogła zawierać zakwasu ani „miodu” (najwyraźniej syropu z fig lub soku owocowego), który mógł sfermentować (Kpł 2:1-16).

Ofiary płynne. Składano je razem z większością innych ofiar, zwłaszcza po osiedleniu się Izraelitów w Ziemi Obiecanej (Lb 15:2, 5, 8-10). Ofiarę tę stanowiło wino („odurzający napój”), które wylewano na ołtarz (Lb 28:7, 14; por. Wj 30:9; Lb 15:10). Apostoł Paweł napisał do chrześcijan w Filippi: „Jeśli ja niczym ofiara płynna jestem wylewany na ofiarę i publiczną służbę, do której przywiodła was wiara, to się weselę”. Nawiązał tu do ofiary płynnej, by wyrazić gotowość do poświęcania się dla dobra współwyznawców (Flp 2:17). Krótko przed śmiercią oznajmił Tymoteuszowi: „Już jestem wylewany niczym ofiara płynna, a odpowiedni czas na moje uwolnienie jest bardzo bliski” (2Tm 4:6).

Ofiary kołysane. Składanie ofiary kołysanej najwidoczniej polegało na tym, że kapłan kładł ręce pod rękami ofiarodawcy, trzymającego przyniesioną ofiarę, i kołysał nią; albo kołysaną ofiarę trzymał tylko kapłan (Kpł 23:11a). Wydaje się, że Mojżesz, jako pośrednik przymierza Prawa, postąpił tak, gdy wprowadzał na urząd kapłański Aarona i jego synów (Kpł 8:28, 29). Ten gest symbolizował przedkładanie Jehowie tego, co składano w ofierze. Niektóre ofiary kołysane otrzymywali kapłani jako swój dział (Wj 29:27).

Ofiarę kołysaną w postaci snopa (lub omera) pierwocin ze żniw jęczmienia składał arcykapłan 16 Nisan. Właśnie tego dnia 33 r. n.e. zmartwychwstał Jezus Chrystus, „pierwocina tych, którzy zapadli w sen śmierci” (1Ko 15:20; Kpł 23:11b; Jn 20:1). W dniu Pięćdziesiątnicy na ofiarę kołysaną składano dwa chleby z pierwocin pszenicy upieczone na zakwasie (Kpł 23:15-17). Tego samego dnia Jezus, jako niebiański Arcykapłan, mógł przedstawić Bogu swych pierwszych duchowych braci ze zboru chrześcijańskiego, wybranych spośród grzesznej ludzkości i namaszczonych duchem świętym (Dz 2:1-4, 32, 33; por. Jak 1:18).

Święte części („ofiary podniesienia”). Gdy chodzi o część ofiary oddzielaną od reszty (podnoszoną) jako część należną kapłanom, hebrajski wyraz terumáh jest tłumaczony na „święta część” (Wj 29:27, 28; Kpł 7:14, 32; 10:14, 15). Wyraz ten często oddaje się też słowem „danina” — gdy dotyczy darów przynoszonych do sanktuarium. Z wyjątkiem tego, co ofiarowano na ołtarzu, one również były przeznaczone dla kapłanów (Lb 18:8-13, 19, 24, 26-29; 31:29; Pwt 12:6, 11).

Wręczanie darów od najdawniejszych czasów odgrywało ważną rolę w życiu codziennym. Kiedy sędziwy sługa Abrahama przekonał się, że Jehowa wybrał Rebekę na żonę dla Izaaka, obdarował ją biżuterią (Rdz 24:13-22). A gdy Laban i Betuel zgodzili się na to małżeństwo, wręczył jej kolejne dary i ofiarował „wyborne rzeczy jej bratu oraz jej matce” (Rdz 24:50-53). Później Abraham przekazał Izaakowi cały dobytek, synom zaś swych nałożnic dał dary, po czym ich odprawił (Rdz 25:5, 6; por. 2Kn 21:3).

W czasach patriarchalnych mógł panować zwyczaj obdarowywania osób dotkniętych nieszczęściem. Gdy Jehowa „odwrócił niewolniczy stan Hioba”, jego bracia, siostry i dawni znajomi nie tylko go pocieszali, lecz także każdy dał mu „po jednym pieniądzu i każdy po złotym pierścieniu” (Hi 42:10, 11).

Dawane z myślą o korzyściach. Prezenty wręczano nieraz z myślą o osiągnięciu jakiegoś zamierzonego celu. Jakub, zabiegając o przychylność Ezawa, przygotował dla niego hojny dar w postaci wielu zwierząt (Rdz 32:13-18; 33:8). Nalegał przy tym, by je przyjął, co łatwiej zrozumieć, gdy się weźmie pod uwagę, że zgodnie ze wschodnim zwyczajem odrzucenie prezentu oznaczało odrzucenie prośby o przychylność (Rdz 33:10). Synowie Jakuba, chcąc udobruchać szorstkiego