mieszkańców (Joz 16:10; Sdz 1:29). Potem przypadł Kehatytom jako miasto lewickie (Joz 21:20, 21; 1Kn 6:66, 67).

Za czasów Dawida miasto to kojarzyło się z Filistynami, gdyż powiedziano, że pobił ich „od Geby aż po Gezer” (2Sm 5:25; 1Kn 14:16). W zwycięskiej bitwie z Filistynami pod Gezerem wyróżnił się Sibbechaj Chuszatyta, zabijając Sippaja, potomka Refaitów (1Kn 20:4). W późniejszym okresie przeciw Gezerowi z nieznanych przyczyn wyruszył faraon egipski. Spalił miasto i pozabijał mieszkających w nim Kananejczyków, po czym dał je w posagu żonie Salomona. Ten je odbudował i prawdopodobnie umocnił (1Kl 9:15-17).

O mieście tym często wspominają też źródła świeckie. Totmes (Tutmozis) III upamiętnił jego zdobycie na murach świątyni w Karnaku. Wiele wzmianek o Gezerze zawierają tabliczki z Amarny; wymieniono go tam przynajmniej dziewięć razy. Faraon Merenptah chełpił się na swojej steli, że „związał Gezer”.

Uczeni uważają, że starożytny Gezer znajdował się na miejscu dzisiejszego Tall Dżazar (Abu Szusza; Tel Gezer), położonego mniej więcej w połowie drogi między Jerozolimą a Tel Awiwem-Jaffą (Joppą). Tym samym leżał w pobliżu innego ważnego traktu, który od tysiącleci łączył Egipt z Mezopotamią i był wykorzystywany w celach handlowych oraz wojskowych. Tall Dżazar góruje nad okolicą, gdyż jest usytuowane na jednym ze wzniesień Szefeli; takie położenie sprzyjało sprawowaniu kontroli nad obiema drogami.

Pierwsze wykopaliska archeologiczne rozpoczęto w tym miejscu na początku XX wieku. Od tego czasu stało się ono jednym z najdokładniej zbadanych stanowisk w Palestynie. Odkopano tam m.in. bramę z czasów Salomona i fragmenty muru kazamatowego; znajdująca się pod nim warstwa gruzów to zdaniem pewnych uczonych pozostałości po spaleniu Gezeru przez faraona. Ponieważ tamtejsza architektura jest uznawana za bardzo podobną do budowli znajdowanych w Chacorze i Megiddo, więc uważa się, że te trzy miasta wzniesiono według takiego samego planu. We wcześniejszych warstwach napotyka się liczne fragmenty ceramiki filistyńskiej. Najbardziej znanym znaleziskiem pochodzącym z Tall Dżazar jest jednak „kalendarz z Gezer” — tabliczka, która przypuszczalnie służyła jakiemuś uczniowi do ćwiczenia pamięci. Okazała się bardzo cenna dla współczesnych badaczy, gdyż zawiera informacje o porach różnych prac polowych w starożytnym Izraelu, jak również daje wgląd w język i pismo hebrajskie z czasów Salomona.

(od rdzenia oznaczającego: „buchać; tryskać”).

Miejsce niedaleko „wzgórza Amma”, wspomniane w opisie pościgu Joaba i Abiszaja za Abnerem (2Sm 2:24). Niektórzy wnioskują z kontekstu, że Giach leżało na wsch. od Gibeonu na terytorium Beniamina. Uczeni sugerują różne lokalizacje tego miejsca, oparte na poprawkach tekstu, ale dokładne położenie Giach pozostaje nieznane (zob. AMMA).

(„górujący; potężny; przemożny”).

Być może imię naczelnika pewnego rodu; 95 jego „synów” (potomków) powróciło w 537 r. p.n.e. z niewoli babilońskiej razem z Zerubbabelem (Ezd 2:1, 2, 20). Niemniej w analogicznym sprawozdaniu z Nehemiasza 7:25 zamiast Gibbara występuje Gibeon. A zatem wzmianka o ‛dziewięćdziesięciu pięciu synach Gibbara [Gibeona]’ może odnosić się do potomków dawnych mieszkańców Gibeonu, gdyż w Ezdrasza 2:21-34 pojawiają się też inne nazwy miejscowości — jest np. mowa o „synach Betlejem”.

(„grzbiet; podwyższenie”).

Miasto przydzielone pierwotnie plemieniu Dana (Joz 19:40, 41, 44), ale przekazane potem Kehatytom jako miasto lewickie (Joz 21:20, 23). Setki lat później znajdowało się w rękach Filistynów i gdy król izraelski Nadab próbował im je odebrać, zamordował go spiskowiec Baasza (1Kl 15:27). Po upływie mniej więcej 24 lat miasto, pozostające we władaniu Filistynów, zaczął oblegać Omri, dowódca wojska izraelskiego. Kiedy obozujący tam Izraelici obwołali go królem, odstąpił od oblężenia i wyruszył przeciw Zimriemu, który przywłaszczył sobie tron Izraela (1Kl 16:15-18).

Gibbeton na ogół utożsamia się z Tall al-Malat (Tel Malot), znajdującym się ok. 9 km na pn. od miejsca, gdzie prawdopodobnie leżało filistyńskie miasto Ekron.

(„wzgórze”).

1. Potomek Kaleba z plemienia Judy (1Kn 2:42, 49); może też chodzić o miasto Gibea (Joz 15:57), a wówczas Szewa, syn Kaleba, byłby jego „ojcem”, czyli założycielem (zob. poz. 2)

2. Miasto w górzystym regionie Judy (Joz 15:1, 48, 57). Niektórzy uczeni łączą je z dzisiejszym Al Dżabʽa, położonym ok. 12 km na zach. pd. zach. od Betlejem. Jednak zdaniem innych starożytna Gibea znajdowała się gdzieś na pd. wsch. od Hebronu, gdyż wymieniono ją wśród miast w tamtym rejonie (Joz 15:55-57). Z tej Gibei (lub z omówionej w poz. 3) mogła pochodzić Maaka (Michaja),