argumentów Agryppa oznajmił: „Wkrótce przekonałbyś mnie, bym został chrześcijaninem”, na co apostoł odrzekł: „Oby Bóg sprawił, żeby — czy to wkrótce, czy po dłuższym czasie — nie tylko ty, lecz i wszyscy, którzy mnie dzisiaj słyszą, stali się takimi, jak i ja jestem, z wyjątkiem tych więzów” (Dz 26:4-29). Agryppa i Festus uznali, że Paweł jest niewinny, ale skoro odwołał się do Cezara, musi zostać odesłany na rozprawę do Rzymu (Dz 26:30-32).

Po zburzeniu Jerozolimy w 70 r. n.e. Herod Agryppa wraz z siostrą Berenike przeprowadził się do Rzymu, gdzie przyznano mu godność pretora. Umarł bezdzietnie ok. 100 r.

5. Herod Filip. Syn Heroda Wielkiego i Mariamne II, córki arcykapłana Szymona. Filip był pierwszym mężem Herodiady, która rozwiodła się z nim i poślubiła jego przyrodniego brata Heroda Antypasa. W Biblii wspomniany jest mimochodem w Mateusza 14:3; Marka 6:17, 18 i Łukasza 3:19.

Określenia Herod Filip używa się dla odróżnienia tej postaci od tetrarchy Filipa, który według Flawiusza także był synem Heroda Wielkiego, ale jego innej żony, Kleopatry z Jerozolimy.

Heroda Filipa niewątpliwie brano pod uwagę jako następcę tronu, gdyż jego trzej starsi bracia przyrodni — Antypater, Aleksander i Arystobul — zostali przez ojca straceni. We wcześniejszym testamencie Herod Wielki wymieniał go po Antypasie. Jednakże w ostatniej wersji Filip nie został wspomniany, a królestwo miał otrzymać Archelaus. Jak donosi Flawiusz, Filipa nie uwzględniono dlatego, że jego matka, Mariamne II, nie powiadomiła Heroda o spisku Antypatra, choć o nim wiedziała.

Herod Filip miał z Herodiadą córkę imieniem Salome. Najwyraźniej właśnie ona tańczyła przed Herodem Antypasem i za namową matki poprosiła o głowę Jana Chrzciciela (Mt 14:1-13; Mk 6:17-29).

6. Filip tetrarcha. Syn Heroda Wielkiego i jego żony Kleopatry z Jerozolimy. Wychowywał się w Rzymie. Poślubił Salome, córkę Heroda Filipa i Herodiady. Kiedy zmarł jego ojciec, Cezar August podzielił królestwo; Filip otrzymał tetrarchię, w której skład wchodziły Iturea, Trachon i pobliskie okręgi, a która przynosiła roczny dochód w wysokości 100 talentów. (Flawiusz nie wspomina o Iturei, być może więc została dodana później). Panował przeszło 30 lat. Flawiusz donosi: „Był to człowiek łaskawy dla swoich poddanych i rozmiłowany w spokojnym życiu i dlatego nigdy nie wydalał się poza granice swojej tetrarchii”. Dalej podaje, że gdziekolwiek Filip się udał, chętnie zasiadał na tronie sędziowskim i bezzwłocznie rozpatrywał sprawy. Umarł w Julias i urządzono mu wspaniały pogrzeb. Ponieważ nie zostawił synów, cesarz Tyberiusz wcielił jego tetrarchię do Syrii (Dawne dzieje Izraela, XVIII, IV, 6).

Imię Filipa występuje w Biblii tylko raz, gdy podawana jest data rozpoczęcia służby przez Jana Chrzciciela (Łk 3:1). Z zestawienia tego wersetu z danymi historycznymi na temat rządów Augusta i Tyberiusza wynika, że Jan zaczął swą służbę w 29 r. n.e.

Najwyraźniej chodzi o Żydów popierających dynastię herodiańską, która zawdzięczała swą władzę Rzymowi, a której czołowym przedstawicielem w okresie ziemskiej służby Jezusa był Herod Antypas.

Historia świecka nie wspomina o herodianach, a Pismo Święte wymienia ich zaledwie kilka razy (Mt 22:16; Mk 3:6; 12:13). Istnieją jednak przekonujące argumenty przeciwko poglądowi, jakoby chodziło o domowych sług, żołnierzy lub dworzan Heroda.

Herodianie zajmowali polityczne centrum pomiędzy zwolennikami wchłonięcia Judei przez cesarstwo rzymskie a faryzeuszami i zelotami, którzy opowiadali się za całkowitym uniezależnieniem królestwa Żydów od władzy Rzymu. Poglądy herodian prawdopodobnie podzielali niektórzy saduceusze, uważani za wolnomyślicieli i przedstawicieli umiarkowanego judaizmu. Wynika to z wypowiedzi Jezusa o zakwasie, zanotowanej przez Mateusza i Marka. Według Mateusza 16:6 Jezus powiedział: „Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i saduceuszy”, a w Marka 8:15 napisano: „Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i zakwasu Heroda”. Powtórzenie słowa „zakwas” podkreśla, że między wypaczonymi naukami obu stronnictw istniały jakieś różnice. W niektórych manuskryptach zamiast imienia „Herod” występuje w tym drugim wersecie określenie „herodianie” (papirus Chester Beatty 1 [P⁴⁵], Kodeks waszyngtoński oraz Kodeks z Koridethi) (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, red. G. A. Buttrick, 1962, t. 2, s. 594; Frederic Kenyon, Our Bible and the Ancient Manuscripts, 1958, ss. 215, 216).

Jedno jest pewne: chociaż stronnicy Heroda i faryzeusze toczyli jawne spory polityczne i religijne, to stworzyli jednolity front przeciw Jezusowi. Co najmniej dwa razy przedstawiciele obu wrogich obozów naradzali się nad najlepszym sposobem pozbycia się wspólnego przeciwnika. Po raz pierwszy stało się to tuż po Passze 31 r. n.e., podczas kampanii ewangelizacyjnej Jezusa w Galilei. Kiedy w sabat uleczył człowieka z uschłą ręką, „faryzeusze wyszli i wraz z członkami stronnictwa Heroda natychmiast zaczęli się przeciwko niemu naradzać, żeby go zgładzić” (Mk 3:1-6; Mt 12:9-14).

Prawie dwa lata później, zaledwie na trzy dni przed śmiercią Chrystusa, uczniowie faryzeuszy oraz członkowie stronnictwa Heroda ponownie zjednoczyli siły, aby wystawić Jezusa na próbę w kwestii płacenia podatków. Ludzie ci zostali potajemnie najęci i „mieli udawać prawych w celu przyłapania go na czymś w mowie, żeby go przekazać pod zwierzchnictwo i władzę namiestnika” (Łk 20:20). Zanim przeszli do pytania na temat podatków, próbowali uśpić czujność Jezusa pochlebstwami. On jednak przejrzał ich niecny podstęp i powiedział: „Dlaczego wystawiacie mnie na próbę, obłudnicy?” Potem zamknął im usta swą odpowiedzią w sprawie płacenia podatków (Mt 22:15-22; Łk 20:21-26).

Żona Heroda Antypasa. W r. 32 n.e. za pośrednictwem swej córki Salome zażądała głowy Jana Chrzciciela i rzeczywiście ją otrzymała (Mk 6:22-28). Była córką Arystobula (syna Heroda Wielkiego i jego drugiej żony, Mariamne I), ożenionego z własną kuzynką, oraz siostrą Heroda Agryppy I, który zgładził apostoła Jakuba, brata Jana (Dz 12:1, 2).

Pierwszym mężem Herodiady był jej stryj — przyrodni brat jej ojca, syn Heroda Wielkiego i jego trzeciej żony (Mariamne II), zwany najczęściej Herodem Filipem, dla odróżnienia od Filipa, władcy okręgu Iturei i Trachonu (Łk 3:1). Urodziła mu córkę Salome, która była chyba jej jedynym dzieckiem. Później Herodiada rozwiodła się z Herodem Filipem i poślubiła jego przyrodniego brata Heroda Antypasa, który także był synem jej dziadka Heroda Wielkiego i jego czwartej żony — Maltake. Herod Antypas, nazwany przez Jezusa Chrystusa „tym lisem” (Łk 13:31, 32), był podówczas władcą okręgu (dosł. „tetrarchą”), a w celu poślubienia Herodiady rozwiódł się ze swą pierwszą żoną, córką króla nabatejskiego Aretasa z Arabii.

Jan Chrzciciel miał więc powody, by potępić małżeństwo Herodiady i Heroda Antypasa, które w świetle prawa żydowskiego było nielegalne i niemoralne. Został za to wtrącony do więzienia, a później ścięty. Jego nieustraszona i słuszna nagana wywołała zaciekłą nienawiść Herodiady, która przy pierwszej nadarzającej się okazji doprowadziła do jego śmierci (Mt 14:1-11; Mk 6:16-28; Łk 3:19, 20; 9:9).

W 38 r. n.e. brat Herodiady, Herod Agryppa I, powrócił z Rzymu jako król, co ją ogromnie rozzłościło, ponieważ jej mąż — choć był synem króla — pozostał jedynie władcą okręgu. Zaczęła więc dokuczać mężowi i nie spoczęła, dopóki nie udał się do Rzymu w nadziei, że także zostanie uznany za króla i otrzyma królestwo. Jak podaje Józef Flawiusz, Agryppa, brat Herodiady, wysłał do cesarza Kaliguli tajne listy, w których oskarżył Antypasa o spiskowanie z Partami. W rezultacie Antypas został wygnany do Galii, dokąd udała się z nim Herodiada (Dawne dzieje Izraela, XVIII, VII, 1, 2; Wojna żydowska, II, IX, 6 [181-183]).

Mężczyzna, któremu Paweł przesłał pozdrowienia w liście do zboru chrześcijańskiego w Rzymie i którego nazwał ‛swym krewnym’ (Rz 16:11). Istnieje opinia — oparta na tym, jak apostoł użył określenia „krewni” w Rzymian 9:3 — że Herodion był po prostu jego rodakiem, a nie bliskim członkiem rodziny. Ponieważ jednak Paweł nie nazywał krewnymi wszystkich Żydów, którym przesyłał pozdrowienia (por. Dz 18:2; Rz 16:3), możliwe jest tu bliższe pokrewieństwo (zob. ANDRONIK).

Dworzanin, który publicznie obwieszczał królewskie rozkazy i dekrety. Określenie to występuje w Daniela 3:4, gdzie mowa o heroldzie oznajmiającym postanowienie Nebukadneccara co do oddania czci wykonanemu przez niego posągowi (zob. przyp. w NW). Później zgodnie z rozkazem króla Belszaccara dotyczącym Daniela „obwieszczono [forma tego samego słowa aramejskiego, którego użyto w Dn 3:4] co do niego, że ma zostać trzecim władcą w królestwie” babilońskim (Dn 5:29, przyp. w NW). Na igrzyskach w starożytnej Grecji herold podawał imię i kraj pochodzenia każdego uczestnika zawodów, a w wypadku zwycięzcy — dodatkowo jeszcze imię jego ojca.

Grecki czasownik tłumaczony na „głosić” brzmi kerýsso. Słowo to często występuje w Chrześcijańskich Pismach Greckich i można je też oddać jako „obwieszczać”. Użycie go w Mateusza 24:14 i Marka 13:10 wskazuje, że głosiciele dobrej nowiny o Królestwie Bożym mieli działać w charakterze heroldów (zob. przypisy w NW; por. Mk 1:45; Obj 5:2).

Słowo kerýsso ogólnie znaczy „ogłaszać” (dobrą lub złą nowinę) w odróżnieniu od euaggelízomai, które znaczy „obwieszczać dobrą nowinę”. Noe był głosicielem (czyli heroldem, kéryks) w świecie przedpotopowym i ostrzegał ówczesnych ludzi (2Pt 2:5). Chrystus głosił (jako herold) duchom