Zobacz NARZĘDZIA ROLNICZE.

Uwłosienie ciała większości ssaków. Z koziej sierści wykonywano tkaniny (Wj 26:7). Jan Chrzciciel nosił odzież z sierści wielbłądziej (Mt 3:4; Mk 1:6). Szata z sierści była urzędowym strojem prorockim (2Kl 1:8; por. Rdz 25:25). Rebeka nałożyła skóry koźląt na ręce i szyję Jakuba, by przypominał owłosionego Ezawa (Rdz 27:16).

W starożytności ziarno siewne na ogół rozrzucano ręcznie. Siewca niósł je w fałdzie szaty lub w jakimś pojemniku, nabierał je garścią i zamaszystym ruchem rozsypywał przed sobą. W Izraelu siew zaczynał się w październiku i trwał do początków marca, zależnie od rodzaju nasienia.

Błogosławieństwo Jehowy. Jehowa daje nasienie, słońce i deszcz oraz zapewnia wzrost, dzięki czemu ziemia rodzi wielokrotnie więcej, niż zostało zasiane (2Sm 23:3, 4; Iz 55:10). Z tej dobroci Stwórcy korzystają wszyscy ludzie — zarówno prawi, jak i niegodziwi (Mt 5:45; Dz 14:15-17).

Jednakże Jehowa Bóg na ogół nie steruje bezpośrednio czynnikami wpływającymi na wzrost. Dlatego może się zdarzyć, że niegodziwi mają obfite zbiory, natomiast prawi — z powodu niesprzyjających warunków — zbierają niewiele (por. Hi 21:7-24).

Niemniej jeśli jest to zgodne z Jego zamierzeniem, Jehowa może pobłogosławić wiernemu siewcy i zapewnić mu obfite zbiory, a nieposłusznego ukarać nieurodzajem. Na przykład postanowił, że Izrael stanie się w Ziemi Obiecanej wielkim i licznym narodem, dlatego szczodrze błogosławił swym posłusznym sługom. Chociaż mieszkańcy Kanaanu utrudniali życie Izaakowi, dzięki błogosławieństwu Bożemu zbierał on w czasie żniw sto razy więcej, niż zasiał (Rdz 26:12).

Pomyślne zbiory były uzależnione od duchowego stanu Izraelitów. Zanim wkroczyli do Ziemi Obiecanej, Jehowa zapowiedział: „Jeśli będziecie postępować według moich ustaw oraz przestrzegać moich przykazań i wprowadzać je w czyn, to (...) wasza młocka trwać będzie do winobrania, a winobranie potrwa do siewu”. Obiecał im więc tak obfite plony, że zbiory miały trwać aż do czasu następnego siewu (por. Am 9:13). Z drugiej strony ostrzegł: „Jeśli nie będziecie mnie słuchać ani spełniać wszystkich tych przykazań (...) będziecie siać swe ziarno na próżno, gdyż wasi nieprzyjaciele na pewno wam je zjedzą”. Dodał też, że ich „ziemia nie wyda swego plonu” (Kpł 26:3-5, 14-16, 20; por. Ag 1:6). Przestroga ta urzeczywistniła się za dni proroka Jeremiasza. Opisując fatalny stan Izraelitów, Jehowa oznajmił: „Posiali pszenicę, lecz zżęli ciernie” (Jer 12:13).

Prawa dotyczące siewu. W Prawie przekazanym za pośrednictwem Mojżesza Bóg oświadczył Izraelitom, że przez sześć lat mogą obsiewać ziemię, ale w siódmym roku (sabatowym) oraz w roku jubileuszowym nie wolno im ani siać, ani zbierać plonów (Wj 23:10, 11; Kpł 25:3, 4, 11). Polecenie to było dla nich próbą wiary, niemniej pozwalało im poświęcić więcej czasu na sprawy duchowe, a prócz tego poprawiało urodzajność gleby.

Ponieważ ziemia należała do Jehowy, w pewnym sensie była święta (podobnie jak Jego lud). Dlatego należało ją chronić przed skalaniem. Jeżeli padlina nieczystego zwierzęcia, takiego jak szczur czy jaszczurka, upadła na mokre nasiona, stawały się one nieczyste i nie nadawały się do użytku, ale jeśli były suche, dalej były czyste. Zapewne chodziło o to, że w wilgotnym ziarnie nieczystość łatwiej mogła się rozprzestrzenić (Kpł 11:31, 37, 38).

Na osobnych kawałkach jednego pola można było siać różne rodzaje ziarna, ale nie wolno ich było ze sobą mieszać (Kpł 19:19; Iz 28:25). Być może miało to przypominać Izraelitom, że jako lud podległy królewskiej władzy Boga mają zachowywać odrębność i trzymać się z dala od innych narodów. Gdyby ktoś złamał to prawo i zmieszał dwa rodzaje ziarna, cały plon jego pola lub winnicy przepadłby na rzecz sanktuarium jako „rzecz poświęcona” (Pwt 22:9; por. Kpł 27:28; Lb 18:14).

Znaczenie przenośne. Chcąc zilustrować, jak Jehowa błogosławił ostatkowi powracającemu z Babilonu i jak się o niego troszczył, psalmista napisał: „Ci, którzy sieją ze łzami, będą żąć z radosnym wołaniem. Doprawdy, kto wychodzi z płaczem, niosąc wór nasienia, ten zaiste wejdzie z radosnym wołaniem, niosąc swoje snopy” (Ps 126:1, 5, 6). Wygnańcy ogromnie się cieszyli z odzyskania wolności, ale gdy wysiewali ziarno na polach leżących odłogiem przez 70 lat, zapewne nie mogli powstrzymać łez. A ponieważ Jehowa pozwolił im wrócić do ojczyzny ze względu na swoje imię, więc ci, którzy przystąpili do siania i odbudowy, cieszyli się owocami swej pracy. Kiedy Izraelici przerwali wznoszenie świątyni, Jehowa na krótko wstrzymał plon ziemi, lecz gdy pod wpływem zachęt proroków Aggeusza i Zachariasza wznowili prace, ponownie obdarzył swój lud łaską (Ag 1:6, 9-11; 2:15-19).